BOEK - VAN EILAND TOT WERELD. Appèl voor een menselijke samenleving

Uitverkocht - heruitgave in onderzoek

Lees Prelude | Inleiding | Covertekst

Vind de Inhoudstafel, een overzicht van dit
Programma
voor een Menselijke Samenleving

Pala zoomt al vijf jaar in op wat onze wereld overkomt en zoekt antwoorden op de heel verschillende problemen die ons teisteren, van een falende, zelfs onmenselijke wereldeconomie en de noodzaak van een sociaalecologische ommezwaai tot de voedselcrisis en de massamedia die ons in de steek laten.
Het is tijd om de resultaten bij elkaar te brengen.

Met Pala vzw zijn we blij u het nagelnieuwe boek van Dirk Barrez te kunnen voorstellen: Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving. Daarin laat hij mensen uit de hele wereld het verhaal en het programma van de goede samenleving schrijven, met een economie i die eindelijk van ons is, die de aarde i geen geweld aandoet en waarvan de welvaart eerlijk verdeeld raakt, met mondiale sociale zekerheid i en een aardegebruiksrecht voor iedereen.
Uit dit boek biedt Pala u hierna graag de prelude aan, een deel van de inleiding - hoogst actueel want ze vertelt o.a. van de woede over de 'koningen van Wall Street' - en natuurlijk ook de inhoudstafel en de flaptekst.

Jan Rutgeerts - Voorzitter Pala vzw

__________________

Prelude - We weten dat het beter kan

Wanneer mensen wereld- en burgeroorlogen uitgevochten hebben, de aarde verknoeid en de zeeën overbevist, religie politiek misbruikt en dodelijke ziekten vrij spel gegeven hebben, wanneer mensen zich verliezen in materialisme, de ouderen dumpen en de jongeren leeg knijpen, extreme armoede i naast megarijkdom laten woekeren, wanneer de mensen op de wereldwijde markten onvervalste economische oorlogen voeren en in de loopgraven daarvan elke dag tienduizenden omkomen en honderdduizenden anderen hun inkomen verliezen, wanneer de mensen hun bestaan uit handen hebben gegeven en vergeten zijn dat zij allemaal rechten hebben...

___________________

‘Dan kiemt de weerstand, dan zien velen ook uitwegen, dan verenigen zij zich overal in de Beweging voor een Menselijke Samenleving.'
___________________

Dan kiemt de weerstand, dan steekt het protest de kop op, dan groeit onstuitbaar het verzet, dan is daar opnieuw de onuitroeibare wil om de samenleving menselijk te maken...

Dan zien velen ook uitwegen, dan komen bewegingen van allerlei slag op voor alternatieven. Ze betogen, ze bezetten, ze beginnen een wereld uit te denken en op te bouwen zoals zij die willen; die tienduizenden grote en kleine bewegingen, organisaties, verenigingen zoeken en vragen om andere wegen te bewandelen... en ze wachten niet om alvast zelf die alternatieven vorm te geven.

Op de hele planeet verenigen zij zich in de Beweging voor een Menselijke Samenleving. In minder dan twee jaar tijd ontstaan er lokale en nationale Bewegingen in meer dan honderdzeventig landen, en regionale Bewegingen op alle continenten. Tweehonderdtachtig miljoen mensen bekennen zich in die korte tijd digitaal i tot de nieuwe beweging. Dan gaat ook de oproep rond om mondiaal samen te komen en de nieuwe verhalen te vertellen en te schrijven, tegen alle ellende in.

Natuurlijk blijft er het besef dat we het risico blijven lopen van menselijke dwaasheid, kortzichtigheid en gewelddadigheid. Maar velen weten dat het anders kan, dat mensen ook verstandig, sociaal en vooruitziend kunnen zijn, dat ze dromen koesteren, dat het mogelijk is om een meer menselijke wereld te maken.

Pala, van eiland tot wereld

Het is geen makkelijke reis. Het eiland waar we naartoe trekken, ligt heel ver van een internationaal vliegveld, zelfs ver van elk vliegveld. De vele verre reizigers wacht na een intercontinentale en een lokale vlucht eerst nog een lange busrit. Die voert over een uithoek van het vasteland, over een onverharde weg vol kuilen en plassen waar bij zware regenval amper doorkomen aan is. En dan is er nog de overtocht in een gammel bootje, over een bijna altijd ruwe zee.

Intussen is het al twee maanden geleden dat een massaal bijgewoond congres onze afgevaardigden koos voor de komende wereldconventie. We zijn met twaalf: zes vrouwen en zes mannen. Al op het eerste vliegtuig ontmoeten we enkele andere deelnemers. Je ziet meteen dat de Beweging voor een Menselijke Samenleving de voorbije twee jaren op alle continenten een steile opgang beleefd heeft. Gezichten die we al kenden van op regionale bijeenkomsten, zijn nu ook weer van de partij, even zoveel kompanen in het verzet en de strijd.

Dat is nog meer het geval op het tweede vliegtuig. Naranga, de Indiaas-Vietnamese voorvechtster van het eerste uur en boegbeeld van een syndicale denktank, begroet ons hartelijk. Haar man is opgepakt tijdens een vroegere stakingsgolf en wacht in de gevangenis al bijna twee jaar op zijn proces. Door de onzekerheid kreeg ze een miskraam. Ze is getekend, maar de strijdlust en het scherpe inzicht zijn gebleven. Ze drukt me onmiddellijk een tekst in de hand, bovenaan staat ‘Terugval'.

We herkennen de Arabische Raisa, bekend van haar sterke analyses. Sinds ze het wanbeleid op de korrel neemt en daarvoor veel applaus krijgt, is ze in eigen land niet meer welkom. Gelukkig ziet het buurland dat anders en floreert haar Arabisch Democratisch Appèl. Maar, zoals ze zegt, ‘nooit meer thuis kunnen komen is geen pretje'. In haar gezelschap Modibo, de altijd enthousiaste Afrikaanse ecologist: ‘Het is eindelijk gelukt,' lacht hij, ‘voor ons geen ontwikkelingsgeld meer. Onze "Gemeenschappen voor een leefbare Sahel" draaien volledig op eigen kracht.'

Raquel is er ook, de revolutionaire maar principieel geweldloze latina. Ze is de enige overlevende van een groep Mexicaanse boerenleiders die ik twaalf jaar geleden ontmoette. Jesús is overhoopgeschoten door militairen, Dolores is vermoord door de gewapende bende van een grootgrondbezitter en Juan is doodgereden door een auto, en niet per ongeluk. Alleen Guillermo is in zijn bed gestorven.
___________________

‘Van overal komen we naar het eiland Pala om er het verhaal van de goede mensensamenleving te schrijven.'
___________________

Vanuit alle streken komen we naar het eiland Pala, de afgevaardigden en gekozenen, van vele gezindheden en levensopvattingen, van vele beroepen en bezigheden. Wat ons bindt, is de gezamenlijke opdracht die we hebben - ooit kreeg die de naam Utopia, of De Republiek, of Stad van de Zon, of Eiland, of nog andere omschrijvingen. Allemaal samen willen we de komende maanden op Pala het verhaal van de goede mensensamenleving schrijven. Maar niet alleen daarom is op zoveel plekken zo enthousiast ingestemd met de voorgestelde conventie van de Beweging voor een Menselijke Samenleving. Even hard drijft ons de brandende ambitie om die samenleving ook te verwezenlijken.

Dirk Barrez, 19 juni 2008

PS: Reageren op en meedenken met Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving kan met een mail naar info@pala.be. Via die weg kan u ook laten weten of u wil deelnemen aan een lees- en discussiegroep over Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving, of beter nog, er zelf een wil starten. Want als we een betere wereld willen, zullen we allemaal initiatieven moeten nemen.
Wij hopen en rekenen zelfs op uw ideeën en uw acties. Meer nieuws
op http://www.pala.be/ en in volgende PALA i-nieuwsbrieven.

________________

klik hier om het boek te bestellen

______________________________________________

Inleiding

Onze grootste onvrijheid: ‘Het kan niet anders'

‘Duizenden afgedankte en opgelichte werknemers i, slachtoffers van de onkunde, de inhaligheid en de fraude van hun management, opgelicht en beroofd van hun werk i, van hun inkomen, van hun plek in de samenleving, van hun spaargeld en van hun pensioen, zijn hun vroegere bazen gaan opzoeken, hoe ver ze ook wonen. Ze hebben de wachters aan hun paleizen verjaagd, de hoge hekkens neergegooid, de huizen leeggeroofd en in brand gestoken. Minstens vijf zogenaamde koningen van Wall Street zijn opgehangen. Van onze correspondente in New York.'

Berichten uit een barre wereld, over de koortsen van de mondiale samenleving, blijven doordringen tot op het afgelegen eiland.

Het is nuttig om onze motieven te kennen, om in te zoomen op de beweegredenen van de Palagangers en van de maatschappelijke bewegingen waartoe ze behoren.

Wat we allemaal achter ons willen laten is die eeuwig drammende slagzin ‘het kan niet anders'. Dat is de grootste onvrijheid die we ervaren: te denken dat we als mensen ons lot niet in eigen handen hebben, dat het zelfs geen zin heeft om te dromen van en te werken aan een betere wereld.

Allemaal hebben we onze verhalen.

Neem bijvoorbeeld de ondernemer met een langetermijnvisie en prachtige plannen voor een duurzame uitbouw van het bedrijf met stevige winstvooruitzichten. Hij wordt bijna de neus afgebeten, want nú moet er winst zijn, in dubbele cijfers geschreven, en nú moet het aandeel stijgen. Begrijpt hij dan echt niet dat het niet anders kan?

Of de politica die noodzakelijke langetermijnbeslissingen nastreeft en zich dus ook interesseert voor ecologische economie en mondiale politiek. Ook zij krijgt het deksel op de neus. ‘Hoeveel stemmen win je daarmee, denk je? Zorg maar dat je in de media i komt, zorg ervoor dat je populair wordt. Wees toch realistisch, dat is de enige manier om aan politiek te doen', roepen partijgenoten.

Leerkrachten krijgen te horen dat hun scholen ‘gemanaged' moeten worden, moeten ‘fuseren', groter moeten worden om ‘efficiënter' te zijn, allemaal termen die overgewaaid komen uit het economische vakjargon. Natuurlijk merken leerkrachten op dat dit ten koste kan gaan van educatie, van dynamisme of loyaliteit, en dat je scholen op mensenmaat wel op je buik kunt schrijven. Steevast krijgen ze geen antwoord, wel het dogma dat het niet anders kan.

Dat is ook de boodschap wanneer wetenschappers opwerpen dat noodzakelijke contacten met het economische leven toch niet moeten uitmonden in zich verkopen aan bedrijven i en industrie... Toch wel dus, dat kan vandaag niet anders, en meteen zijn ook de onafhankelijkheid van het onderzoek en de publieke toegankelijkheid van dat onderzoek verkocht.

Boerinnen die respect willen voor hun werk - en niet vastgeklonken willen worden aan een wereldmarkt die niet in staat is om voedselzekerheid en leefbare inkomens te garanderen - worden afgescheept met de dooddoener dat ze maar beter moeten concurreren op de wereldmarkt... en de volgende dag begraven we opnieuw 30.000 hongerdoden, zoals elke dag. Dat kan jammer genoeg niet anders.

Journalisten die oog willen hebben voor wat echt belangrijk is, krijgen sterke tegenwind: ‘Je moet niet "zeveren", daar zijn de mensen toch niet in geïnteresseerd, je moet brengen wat de mensen willen, wat verkoopt, je moet niet de grote journalist willen uithangen...'

Werknemers en werkneemsters uit heel de wereld die hun syndicale en andere rechten willen, een leefbaar loon en een zekere mate van werkzekerheid, kunnen het antwoord wel voorspellen: ‘Dat kunnen we ons niet langer veroorloven, want elders in de wereld zijn er altijd wel te vinden die voor minder willen werken.' En omdat deze opvatting wereldwijd domineert, zijn de rechten van geld i en banken nu beter verzekerd dan de arbeid i waar mensen van moeten leven.

Wie in deze wereld vragen heeft bij de uitverkoop van publieke goederen, bij het verzaken van de publieke verantwoordelijkheid via onverantwoorde privatiseringen van het openbaar vervoer i, de energiesector, en in veel landen ook van de gezondheidszorg of zelfs het onderwijs, de politie en de sociale zekerheid, wie vraagtekens plaatst bij het terugdringen van werknemersrechten en het afbouwen van de welvaartsstaat en opmerkt dat het resultaat daarvan al te dikwijls een slechtere dienstverlening en minder welvaart is, krijgt te slikken dat het toch zo hoort, dat een andere opvatting naïef is.

Onze grootste vrijheid: het kan anders

De Palareizigers zijn die dooddoener, dat het niet anders kan, grondig beu. We hebben gezien hoe onze samenleving doordrenkt geraakt van opvattingen die geen enkel alternatief willen zien. We aanvaarden niet langer dit extremistisch fundamentalisme dat alles en iedereen aan de ongeremde vrije werking van de markt overlevert. We pikken niet langer het dogma van een economie die je geen strobreed in de weg mag leggen. Echt liberalisme en echte vrijheid zijn daarbij trouwens in geen velden of wegen te bespeuren. Dit fundamentalisme is eigenlijk ronduit de ontkenning van onze vrijheid als mens om de volle verantwoordelijkheid te dragen over hoe we het samenleven organiseren.

___________________

‘We aanvaarden niet langer dit fundamentalisme dat iedereen aan de ongeremde markt overlevert.'
___________________

Voor de Palareizigers is echte menselijke vrijheid dat mensen overal meester kunnen zijn over hun werk en hun economische bestaan, dat ze mogen dromen van een leven zonder honger i of van een dak dat niet lekt.

Leerkrachten moeten scholen kunnen creëren waar ze hun volle onderwijsverantwoordelijkheid kunnen opnemen.

Wetenschappers moeten hun rol van kenniszoekers kunnen vervullen met vol respect voor de universitaire waarden van openbaarheid en vrijheid van onderzoek.

Journalisten moeten de ruimte krijgen om verslag uit te brengen over wat het belangrijkst is, dichtbij en veraf. Ze moeten voor de samenleving een betrouwbaar kompas kunnen vormen.

De rechten op werk en een levensvatbaar inkomen moeten we voor iedereen waarmaken.

Er moet eindelijk aandacht komen voor de pragmatische vaststelling dat de markt en de privésector ook zwakkere kanten hebben of zelfs falen, en dat er zeker op het vlak van publieke dienstverlening plaats hoort te zijn voor de overheid en andere spelers, meer dan nu het geval is.

We weten het zeker: je moet wel heel naïef zijn om te geloven dat welvarende samenlevingen zomaar uit de lucht komen vallen, en wel heel conservatief om altijd maar ‘het kan niet anders' te antwoorden. Denkt zo iemand echt dat ons leven de voorbije eeuwen vanzelf beter is geworden, zonder dat we onze dromen hebben nagejaagd, de gedroomde kansen hebben gegrepen en alternatieven hebben gerealiseerd? Het kan wel degelijk anders en beter, dat is onze grootste vrijheid.

(...)

Wat wij ons nu voornemen, is niet alle rechten en vrijheden opsommen die wij allemaal, individueel én collectief, zouden moeten kunnen genieten. We willen ons nu voluit concentreren op wat moet gebeuren om die mensenrechten i dichterbij te brengen. We willen naar buiten komen met een programma voor een menselijke samenleving, radicaal en dus pragmatisch, utopisch en dus realistisch.

(...)

In wat volgt leest u steeds eerst het verloop van onze discussies op Pala, telkens gevolgd door de goedgekeurde paragrafen van ons programma.

P.S.: gelijkenissen met bekende personen of situaties zijn niet noodzakelijk toevallig.

______________________________________________

covertekst

Van eiland tot wereld

DE STAAT VAN ONZE WERELD EN HOE HEM BETER TE MAKEN

Wanneer mensen het samenleven onmenselijk hebben gemaakt en in de loopgraven van onze economie elke dag tienduizenden omkomen en honderdduizenden hun bestaan verliezen... Dan groeit onstuitbaar het verzet en is daar opnieuw de onuitroeibare wil om de samenleving menselijk te maken, want we weten dat het beter kan...

Dan zoeken we uitwegen, dan komen allerlei bewegingen van allerlei slag op voor alternatieven, we beginnen een wereld te bouwen zoals wij die willen. Op de hele planeet verenigen we ons in de Beweging voor een Menselijke Samenleving.
___________________

Dit boek vormt een trilogie met de bestsellers Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw. Over leven in de 21ste eeuw en De antwoorden van het antiglobalisme. Van Seattle tot Porto Alegre
___________________

Naranga, Cayetano, Njeri, Huang, Karen, Fortunato, van overal reizen de afgevaardigden naar het eiland Pala om het verhaal en het programma van de goede samenleving te schrijven. Even hard drijft hen de ambitie om die samenleving ook nog te realiseren, met een economie die eindelijk van ons is, die de aarde geen geweld aandoet en waarvan de welvaart eerlijk verdeeld raakt, met mondiale sociale zekerheid en een aardegebruiksrecht voor iedereen.

Aan al wie beweert dat het nastreven van utopieën i gevaarlijk is zou zijn, antwoorden we: "Hadden we dan geen welvaartstaten moeten afdwingen? Of geen gelijke rechten voor man en vrouw? Waarom zouden alleen diegenen die de aarde om zeep helpen en de wereld onmenselijk maken, het recht hebben om de wereld te veranderen? Wij, de mensen, hebben de vrijheid om ons leven te verbeteren."

Dit boek doorbreekt de crisis van de verbeelding en ziet wel alternatieven. De auteur durft opnieuw de grote verhalen brengen.

"Het zijn harde feiten die Dirk Barrez oplepelt over de perversiteiten van de mondialisering." (De Volkskrant over Koe 80)

"Wie het boek heeft gelezen, is overtuigd van de dringende noodzaak om een economie af te dwingen waar we allemaal beter van worden" (De Standaard over Koe 80)

Dirk Barrez is auteur en de hoofdredacteur van PALA.be, nieuwsbrief en website over onze globaliserende wereld. Dit is zijn twaalfde boek, opvolger van Koe 80 heeft een probleem.
Hij is VRT-journalist en maakte ruim 50 lange tv-reportages en documentaires, o.a. Argentinië i, hoe een rijk land arm wordt, Short cuts of India, Het verhaal van Philips Hasselt, Het gezicht van de honger

________________

klik hier om het boek te bestellen

______________________________________________

INHOUD - Van eiland tot wereld

Prelude - We weten dat het beter kan 9
Pala, van eiland tot wereld

Inleiding - Onze grootste onvrijheid: ‘Het kan niet anders' 13
Onze grootste vrijheid: het kan anders - Beweging voor een
beter leven - Radicaal en dus pragmatisch, utopisch en dus
realistisch - Terugval van de vertrouwde wereld ... tot zij
breekt? - Kiezen om te leven - De menselijke samenleving,
helaas geen pleonasme

Programma voor een menselijke samenleving 25

Deel 1 - Mens en democratie i 25

§1. Een keuze voor de mens 25
§2. Radicale, participatieve democratie en integraal federalisme 26
§3. Mondiale democratie - de wereld van de volkeren 27
§4. Primaat van de democratie - waar nodig gaat algemeen belang
voor privébelang 33
§5. Democratie en emancipatie i - een zeer breed speelveld 34

Deel 2 - Economie, planeet en chaos 37

§6. Geen samenleving en geen politiek zonder economie, geen
economie zonder planeet 37
§7. We zijn in oorlog i... maar anders dan we spontaan denken 39

Deel 3 - Creatie van welvaart: democratisch, sociaal en ecologisch 47

§8. Kapitaal voor de mens, duurzaam beheerd 47
§9. De aarde en de natuur, ons grootste kapitaal i 50
§10. Het recht om welvaart te creëren 53
§11. Een economie van de mens - economische democratie 55
§12. Een economie voor de mens - wij moeten onze economie
sturen 65
§13. Voorrang voor thuismarkten en regionale economieën 69
§14. Voedselsoevereiniteit en een sociaal contract voor een
duurzame landbouw i 75
§15. Thuismarkteconomie en uitbouw welvaartsmachine 83
§16. Handel ja, uitbuiting neen 87
§17. Grenzen aan economische machtsconcentratie en financiële
speculatie 91

Deel 4 - Creatie van welvaart: sociaalecologisch 101

§18. Mondiale sociale kaderwet 101
§19. Het milieu heeft zijn rechten 105
§20. Een ecologische economie - een sociaalecologische economie 106
§21. Een sociaalecologisch pact 116
§22. Dienstbare technologie - gebruik wetenschap i en technologie
voor wat ze waard zijn 122

Deel 5 - Verdeling van welvaart 129

§23. Menswaardig werk voor iedereen 129
§24. Welvaartsverdeling en sociale economie 136
§25. Voor iedereen een mondiaal basisinkomen i 139
§26. Herverdeling - voor iedereen een maximuminkomen 145
§27. Welvaartsverdeling, ecologische economie en democratie:
aardegebruiksrecht als andere naam voor maximuminkomen 156
§28. Maatschappelijke zekerheid: kinderen, andersvaliden, zieken,
werklozen, ouderen 161
§29. Gezondheid, inkomen en verzekerde gezondheidszorg 168
§30. Wonen - van een dak boven het hoofd tot leefbare steden 175

Deel 6 - Overheid, samenleving en publieke goederen 181

§31. Veiligheid 181
§32. Rechtszekerheid 192
§33. Nood aan publieke goederen 196
§34. Actieve overheden, georganiseerde samenlevingen,
participerende burgers 203
§35. Overheidsmiddelen en belastingplicht 207

Deel 7 - Kennis en media 213

§36. Recht op kennis en onderwijs - wetenschap blijft vrij 213
§37. Het belang van informatie en van onafhankelijke media -
mediademocratie 220

Deel 8 - Samenleving, cultuur i en universalisme 231

§38. Een bloeiende civiele samenleving i 231
§39. Van de zin en de last van cultuur... tot universalisme 234
§40. Van multiculturele samenlevingen en wereldbeelden 240

Besluit - Van eiland tot één leefbare wereld: de Beweging voor een
Menselijke Samenleving 247
§41. Eén leefbare wereld 251

Epiloog - En de politiek? 253

Index 255