Vakbonden in Noord-Europa, gevolgd door investeringsfondsen, pikken het niet dat Tesla in Zweden weigert om een collectieve arbeidsovereenkomst te sluiten. Ze steunen de staking van de vakbond IF Metall.
Een heuse botsing tussen twee culturen
Zweden vormt het toneel van een strijd tussen twee heel verschillende visies op wie (mee) zeggenschap mag uitoefenen in en op de markteconomie.
Aan de ene kant is er de sociaal gecorrigeerde markteconomie die vooral opgang heeft gemaakt in Europa, meest van al in Noord-Europa. Vakbonden en collectieve arbeidsovereenkomsten vervullen er een belangrijke rol, niet in het minst om de welvaart voldoende gespreid te krijgen en levenskwaliteit voor iedereen te bevorderen.
Daartegenover staat de opvatting dat de markteconomie zowat het exclusieve terrein is van bedrijven. Vakbonden zijn er ongewenst en vooral multinationals vormen de dominante kracht. Vrijwel alle grote, Amerikaanse, techgiganten staan daar zowat model voor.
Tesla: lak aan vakbonden en collectieve overeenkomsten
Daarbij dus ook Tesla. De voortrekker van de elektrische auto is een tegenstander van vakbonden en heeft lak aan het Noord-Europese model. Het bedrijf weigert al jaren om een collectieve arbeidsovereenkomst te tekenen met zijn werknemers in de Zweedse servicecentra.
Op 27 oktober 2023 leidt het vastgelopen conflict tot een staking, geen alledaags fenomeen. Maar ze draait dan ook om veel meer dan een Zweedse kroon meer of minder. Hier staat het principe van de sociaal gecorrigeerde markteconomie en de medezeggenschap van de werknemers op het spel. De actie krijgt snel brede weerklank.
Brede en internationale steun van vakbonden
Andere Zweedse vakbonden betuigen hun steun. Dokwerkers, werknemers van de post, elektriciens, onderhoudspersoneel en anderen weigeren voor Tesla te werken. Onder andere de levering van nummerplaten valt stil. Tot nu gaan rechtbanken niet in op de vraag van Tesla om ze overhandigd te krijgen. Ook muzikanten vinden een manier om mee de druk te verhogen: zij blokkeren muziek voor het Tesla mediasysteem.
Gaandeweg breidt het conflict zich verder uit. In Denemarken, Noorwegen en Finland vervoegen vakbonden het protest tegen ‘s werelds financieel meest waardevolle autofabrikant. Ze zullen er vooral over waken dat er via hun landen geen Tesla voertuigen of onderdelen in Zweden geraken.
Dringende vraag van Noord-Europese investeringsfondsen
Ook een aantal pensioenfondsen en investeringsfondsen laten hun kritiek horen en verzetten zich tegen de aanval van Tesla op het Noord-Europese model. PensionDanmark is zelfs al verder gegaan en heeft zijn Tesla aandelen verkocht.
Op 14 december 2023 bezorgen enkele Noord-Europese investeerders een brief aan Tesla. Daarin verdedigen ze het overlegmodel tussen werkgevers en werknemersorganisaties. En ze vragen Tesla met aandrang om de verhouding met vakbonden te herbekijken.
Principieel versus onverzettelijk
Het illustreert allemaal hoe principieel deze staking en dit conflict is. Het betreft niet minder dan het hart van het Noord-Europese arbeidsmodel.
Omgekeerd is er de standvastige onverzettelijkheid van Tesla ten aanzien van alles wat syndicaal en collectief is.
Het verdere verloop van de staking en de acties, en de uiteindelijke afloop van deze botsing tussen de Noordse samenlevingen en Tesla zijn dan ook onvoorspelbaar.
Hoge inzet
Voor Noord-Europa en iedereen die belang hecht aan het sociaal kunnen corrigeren van de markteconomie is de inzet hoog. Kan een bedrijf als Tesla naar de onderhandelingstafel gedwongen worden? Kan een cao afgedwongen worden?
Dirk Barrez
Hoofdredacteur Pala.be en auteur van TRANSITIE. Onze welvaart van morgen en 11 politieke dwaasheden
Bronnen
Wikipedia – Tesla and unions: Nordic countries
Neue Zürcher Zeitung 24-11-2023 - Schweden streikt gegen Tesla: Jetzt weigert sich die nationale Post, Nummernschilder von Tesla-Fahrzeugen zu verschicken
IF Metall - Background information on IF Metall’s conflict at Tesla
New York Times 7-12-2023 - Tesla Is Fighting With Sweden’s Unions
Reuters 13-12-2023 - Tesla labour dispute sparks Nordic sympathy strikes
Reuters 14-12-2023 - Nordic investors urge Tesla to back down in Swedish labour dispute