Stormlopen tegen oliebedrijven? Of ze omvormen tot kampioenen van hernieuwbare energie?
donderdag, 23 mei 2024 - 16:03
Afbeelding
Wat werkt best voor klimaat? Altijd opnieuw acties voeren tegen olie- en gasmultinationals zonder resultaat? Of hen, waar dat kan, effectief veranderen in kampioenen van duurzame energie? Dat is moeilijk maar uiterst succesvol als het lukt.
Extra belastend is dat vooral Europese oliemajors loze beloften maken over hun investeringen in hernieuwbare energie. Het vele gebazel over duurzaamheidi en ‘vergroening’ is veel te lang vooral een rookgordijn en meestal bitter weinig realiteit.
Amerikaanse majors hebben daar weinig last van door een nog funestere keuze. Zij laten hernieuwbare energie vrijwel aan de kant en blijven zich volop concentreren op fossiele brandstoffen. Het stemt tot nadenken dat de financiële markten hen merkelijk hoger waarderen dan de Europese die intussen toch min of meer hernieuwbare energie bedrijvigheid ontwikkelen naast olie en gas.
Afbeelding
Schrijf in op de PALA nieuwsbrief
verschijnt maximaal 2 maal per maand
een journalistieke kijk op onze globaliserende wereld Hoe is de wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar?
PALA zoekt met haar nieuwsbrief, website en boeken de antwoorden voor een meer sociale, ecologische en democratische samenleving en economie
De grote mislukking van klassiek actievoeren
Klimaatactivisten en hun organisaties hebben dus al tientallen jaren alle reden om hun campagnes en acties op deze bedrijveni te richten, en hen tot snelle transitiei aan te sporen. Meer dan ooit dwingt de voortrazende klimaatveranderingi hen echter om zich te bezinnen over wat ze best doen.
Wanneer actievoeren begint te lijken op ‘greenwashing’
Want altijd opnieuw betogen, spandoeken uithangen, aandeelhoudersvergaderingen confronteren, zelfs het veroveren van bestuursmandaten… als ze vele jaren zonder echte resultaten blijven, beginnen dergelijke klimaatacties zelf op een vorm van greenwashing te lijken. Ze wekken namelijk onterecht de indruk dat ze daadwerkelijk klimaatveranderingi zouden bestrijden. Dat is gênant en onverdedigbaar.
Wat is dan de beste klimaatactie?
De beste kansen liggen waar samenlevingen en staten hun greep op energie niet volledig hebben gelost, en zeker waar ze zelfs eigenaar of mede-eigenaar zijn van energiebedrijven.
Als deze landen voluit kiezen voor een energietransitie beschikken zij met die bedrijveni meteen over een formidabele hefboom om de productie van hernieuwbare energie te stimuleren en komaf te maken met kolen, olie en gas.
Van volledig fossiel naar volledig hernieuwbare energiebedrijf
Het Deense Orsted biedt het meest indrukwekkende voorbeeld. Begin jaren tien was het een publiek nuts- en energiebedrijf dat vooral op olie, gas en steenkool dreef. Tien jaar later is het de grootste producent van windenergie op zee en houdt het zich vrijwel enkel bezig met hernieuwbare energie. De activiteiten in steenkool, olie en gas zijn stopgezet of verkocht.
De gedeeltelijke privatiseringi in 2014 leidt tot een hevig debat in Denemarken en zelfs een regeringscrisis. Maar Orsted blijft een privébedrijf, vanaf 2016 ook beursgenoteerd. Wel is de overheid de meerderheidsaandeelhouder met 50,1 procent van de aandelen… ze heeft met andere woorden nog altijd het laatste woord.
In de voetsporen van Orsted
Het voormalige Noorse staatsoliebedrijf Statoil is voor 33 procent in privéhanden wanneer het in 2018 voor de nieuwe naam Equinor kiest. Het telt al windmolenparken op zee maar blijft toch vooral een oliebedrijf waarvan de transitiei naar hernieuwbare energie moeizaam vordert.
Privé aandeelhouders en zogenaamde marktanalisten hebben bedenkingen bij de ambitieuze investeringen van Equinor in hernieuwbare energie. Ze vinden dat die onvoldoende winst opleveren en achten ze verantwoordelijk voor een lagere beurskoers.
Dan blijkt hoe cruciaal een stabiele en standvastige aandeelhouder is om het bedrijf op koers te houden en zijn belangrijke rol te laten spelen in de noodzakelijke energietransitie. Namens de overheid, nog altijd voor 67 procent eigenaar, laat de Noorse eerste minister in februari 2024 publiek weten: “Blijf bij uw plan”.
Zo kan Equinor de voorgenomen grootscheepse toename van hernieuwbare energieproductie verderzetten. Olie en gas zullen in relatief belang snel achteruitgaan. Maar anders dan bij Orsted zal het merkelijk langer duren eer ze verdwijnen… Alhoewel Noorwegen grootschalig en duurzaam elektrificeert, blijft het land een olie- en gasproducent die nog een hele tijd verslaafde economieën zal bevoorraden.
Nog meer beloftevolle voorbeelden
Het Italiaanse Enel, tot eind vorige eeuw een publiek bedrijf, is nog altijd voor bijna een kwart in overheidshanden. Enel dat zijn wortels deels in waterkracht heeft, zorgt vandaag in Europa meest van al voor hernieuwbare energie.
Iberdrola, met zetel in Spanje, illustreert dat het helpt om al lang vertrouwd te zijn met waterkracht. Vandaag is dit privébedrijf ’s werelds grootste producent van windenergie.
Welke lessen trekken?
Samenlevingen kijken best uit naar waar de beste kansen liggen om hernieuwbare energieproductie omhoog te krijgen. Kan een snelle transitiei van TotalEnergies toch lukken? Of van BP of Shell? Des te beter.
Lukt dat niet snel, zoals bijna zeker bij Exxon,… vergooi de actie-energie dan niet aan vruchteloze pogingen om die tankers te keren. Zorg dat ze op de vuilnisbelt van de geschiedenis belanden door mee bedrijveni groot te maken die wel volop inzetten op duurzame energie.
Dat kunnen zowel oude bedrijveni zijn die wind- en zonne-energie weten te omarmen zoals Orsted, Enel, Iberdrola, Equinor… of het kunnen nieuwe bedrijveni zijn, bv. het Amerikaanse First Solar.
Ja, dat zou kunnen. Maar dan moeten de energiecoöperaties zich stevig herpakken.
In principe kan hernieuwbare energie veel makkelijker lokaal en regionaal worden voortgebracht. Dat biedt samenlevingen bovendien de kans om via hun energiecoöperaties de economische machti niet geconcentreerd te laten in handen van enkele grote duurzame energiebedrijven. Ze kunnen de economiei met andere woorden democratiseren.
De werkelijkheid toont echter dat de coöperatieve hernieuwbare energieproductie relatief achteruitboert. Coöperatiesi slagen er niet in om de dynamiek van Orsted e.a. te ontplooien. Het is een trend die coöperatiesi dringend moeten keren als ze hun rol in de energietransitie willen vervullen en hun ambities waarmaken.
Woord in de kijker: EPA’s – zie Economic Partnership Agreements
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Duurzaamheid is op een efficiënte wijze de gerechtvaardigde materiële behoeften kunnen invullen van alle nu levende wereldburgers, zonder het vermogen van de komende generaties aan te tasten om in hun behoeften te voorzien. Dat is de vrijwel perfecte definitie van duurzaamheid, en ze is in grote mate schatplichtig aan het VN rapport Our Common Future uit 1987.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Vormt samen met liberalisering en deregulering het trio-tje dogma’s van het neoliberalisme. Heel weinig mensen kanten zich tegen privé-bezit. Het eigendomsrecht behoort gelukkig tot onze universele mensenrechten.De belangrijke vraag is echter tot waar privé-bezit zich allemaal kan uitstrekken.Is het normaal dat mensen zich héél alleen eigenaar kunnen noemen van een oppervlakte grond ter grootte van een halve provincie wanneer miljoenen landlozen hun recht op grond en dus op inkomen en overleven door de neus geboord zien?Aanvaarden we dat collectieve voorzieningen zoals watervoorziening of publiek transport of de informatiesnelweg geprivatiseerd worden?Zijn we het ermee eens dat we geen publieke banken meer nodig hebben?Is het te verantwoorden dat het algemeen belang inzake bv. gezondheidszorg ondermijnd kan geraken omdat een privé-bedrijf eigenaar kan zijn van een kanker- of ander gen? Want dat is nieuw in deze tijden van neoliberale globalisering, dat er blijkbaar nooit genoeg geprivatiseerd kan worden, dat steeds meer goederen en diensten in privé handen terechtkomen, tot water toe, tot zelfs de privé eigendom van stukjes plant, dier of menselijk leven.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Wanneer consumenten, producenten, werknemers of gewoonweg mensen zich vrijwillig verzamelen en samenwerken in een autonome vereniging om hun gemeenschappelijke behoeften te bevredigen, vormen zij een coöperatie. Die is economisch bedrijvig maar niet om maximale geldelijke winst na te streven voor haar aandeelhouders. Ze halen er voordelen uit die ze onmogelijk individueel zouden kunnen realiseren.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Wanneer consumenten, producenten, werknemers of gewoonweg mensen zich vrijwillig verzamelen en samenwerken in een autonome vereniging om hun gemeenschappelijke behoeften te bevredigen, vormen zij een coöperatie. Die is economisch bedrijvig maar niet om maximale geldelijke winst na te streven voor haar aandeelhouders. Ze halen er voordelen uit die ze onmogelijk individueel zouden kunnen realiseren.
Wanneer consumenten, producenten, werknemers of gewoonweg mensen zich vrijwillig verzamelen en samenwerken in een autonome vereniging om hun gemeenschappelijke behoeften te bevredigen, vormen zij een coöperatie. Die is economisch bedrijvig maar niet om maximale geldelijke winst na te streven voor haar aandeelhouders. Ze halen er voordelen uit die ze onmogelijk individueel zouden kunnen realiseren.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.