Telt China de officiële 82.000 of 1,5 miljoen covid-19 doden?

Politie vecht met
gepensioneerden die protesteren
tegen medische bezuinigingen

“China i heeft een wonder in de geschiedenis van
de mensheid gerealiseerd. Een zeer dichtbevolkte
natie heeft met succes een pandemie doorstaan.”
(Chinees staatspersbureau)

Na jaren van massale lockdowns en tests, van sluitingen en quarantaines stopt China eind 2022 abrupt het nul-covidbeleid. De ommezwaai kost naar schatting wel anderhalf miljoen levens. En hij zorgt voor gemor en protest dat de censuur deels weet te trotseren.

Bovenstaand citaat valt te lezen in het door het staatspersbureau Xinhua gepubliceerde verslag van het Permanent Comité van het Politiek Bureau van de Communistische Partij van China (CPC) dat op donderdag 16 februari in aanwezigheid van President Xi Jinping vergaderde: “China heeft sinds november 2022 een grote en beslissende overwinning behaald in de preventie en bestrijding van covid-19”.

Over de plotse koerswisseling van een zero-covid naar een 'geen-controle' beleid, met alle desastreuze gevolgen vandien, werd nauwelijks gerept. “In relatief korte tijd hebben we een soepele overgang bereikt in de preventie en bestrijding van epidemieën”, werd geconcludeerd. Meer dan 200 miljoen mensen waren behandeld voor covid, waaronder 800.000 ernstig zieke patiënten, maar de situatie was nu “over het algemeen goed”, aldus het rapport.

“In de praktijk is bewezen dat het CPC-Centraal Comité correct was met zijn oordeel over de pandemische situatie, belangrijke responsbeslissingen en belangrijke strategische aanpassingen”, aldus de vergadering. Het verslag voegde er aan toe: "De maatregelen waren sterk, de massa's keurden ze goed en de resultaten waren enorm."

Op 14 januari 2023 beweerde de regering dat de virale golf zijn hoogtepunt had bereikt en werd aangekondigd dat China weer open is voor zaken. Zeker dat laatste kan betwijfeld worden omdat eind 2022 de economische groei i – lange tijd een steunpilaar van het communistische regime – gedaald was tot 3 procent, het laagste groeipercentage sinds 1974.

Gemor aan de basis

Niet iedereen lijkt bereid om blindelings de rangen te sluiten na jaren van grootschalige lockdowns - in december 2022 waren ongeveer 530 miljoen Chinezen onderworpen aan lockdowns, dat is meer dan de gehele bevolking i van de Europese Unie i - sluitingen, quarantaines en bijna constante massatests: volgens gegevens verzameld door Hua Chuang Securities en Goldman Sachs heeft de regering in de drie jaar dat nul-covid van kracht was naar schatting maar liefst 200 miljard yuan of 29,2 miljard dollar uitgegeven aan PCR-testen. Eind november 2022 gingen Chinese burgers de straat op en trokken voor het eerst het leiderschap van president Xi Jinping in twijfel.

Sinds deze massademonstraties zijn er ook verschillende kleinschalige protesten uitgebroken over kwesties variërend van vuurwerkverboden en onbetaalde lonen tot bevroren bankdeposito's.

Dergelijke lokale protesten zijn niet ongebruikelijk. Volgens sommige commentatoren vinden op deze wijze de opgekropte frustraties van drie jaar nul-covid-maatregelen een uitweg voor gewone Chinezen. Ondanks alomtegenwoordig overheidstoezicht en online censuur durven ze zich uit te spreken. Het ondergefinancierde gezondheidssysteem van China staat immers onder immense druk, van een snel vergrijzende bevolking tot lokale overheidsbegrotingen die zijn gedecimeerd door drie jaar handhaving van covid-beperkingen zoals quarantaines en massale tests.µ

Ouderen protesteren tegen
verlaagde ziekte-uitkeringen

In januari protesteerden honderden gepensioneerden in de zuidelijke metropool Guangzhou, nadat hun persoonlijke medische voordelen in december waren verlaagd van ongeveer 482 yuan ($ 70) tot 160 yuan ($ 23).

Vanaf 1 februari werden de persoonlijke ziektekostenverzekeringen voor gepensioneerden uit Wuhan verlaagd van ongeveer 5 procent van het gemiddelde basispensioen naar 2,5 procent, of 83 yuan ($ 12) per maand, volgens de Wuhan Healthcare Security Administration.

Door de hervormingen moeten persoonlijke rekeningen worden gebruikt om medicijnen te betalen, terwijl doktersbezoeken en ziekenhuisverblijven worden gesubsidieerd door een gemeenschappelijke openbare rekening die bestaat uit werkgeversbijdragen.

Sinds januari zijn vergelijkbare verzekeringshervormingen doorgevoerd in provincies en regio's, waaronder Jiangxi, Gansu, Shanxi, Qinghai, Sichuan en Guangxi. Hoewel het onduidelijk is of er elders nog meer protesten zijn, heeft het volkse protest van ouderen in Wuhan en Dalian het bewustzijn van de kwestie op sociale media i vergroot. Daar vertrekt men van de wijdverbreide opvatting dat Chinese functionarissen proberen de enorme bedragen terug te verdienen die zijn uitgegeven aan verplichte covid-testen en andere pandemische maatregelen.

Censuur van sociale media krijgt steun
voor protesterende gepensioneerden niet klein

Op Weibo (het Chinese Twitter) was de hashtag #healthinsurance erg populair om kritiek op het regime te spuien, tot ze door de censuur werd verwijderd uit de sectie hot topics van de site.

Ook de link die overeenkomt met de site van de meest recente protesten in Wuhan - Zhongshan Park - werd gecensureerd en foto's van de demonstratie zijn verwijderd. Ze zijn evenwel nog op de site van het door het Amerikaanse congres gesponsorde Radio Free Asia (RFA) te zien.

Maar zelfs nu China's enorme censuurapparaat in actie komt, wordt er op sociale media nog steeds veel steun betuigd aan de protesterende gepensioneerden. “Peking zal een manier moeten vinden om het probleem op te lossen als het verdere publieke onrust wil voorkomen.”, noteert BBC-correspondent Stephen McDonell.

Deze nieuwe ronde van protesten zet de regering van Xi Jinping onder druk, enkele weken voor de verwachte aankondiging van een nieuw leiderschapsteam in maart. Het ziet er almaar meer naar uit dat een politieke crisis tot de mogelijkheden behoort.

Van de 'officiële' 82.238 tot meer dan 1,5 miljoen 'geschatte' covid-19 doden

Sinds het opheffen van het 'no-covid' beleid op 7 december 2022 zijn er volgens de officiële telling van de regering tussen 8 december en 2 februari 2023 'slechts' 82.238 covid-19-sterfgevallen geregistreerd.

Veel academici en epidemiologen zijn van mening dat het aantal een enorme onderschatting is, omdat het alleen de mensen telt die in ziekenhuizen zijn overleden, en niet degenen die thuis zijn overleden. Hoewel het onmogelijk is om precies te weten hoeveel mensen tussen 2018 en 2020 thuis stierven, vond slechts ongeveer een vijfde van alle sterfgevallen in China plaats in ziekenhuizen.

Een andere belangrijke reden is dat China een heel andere en enge definitie hanteert van wat telt als een covid-19-dood. Chinese bureaucraten aanvaarden enkel als covid-19-sterfgevallen wanneer ademhalingsfalen optreedt. Alle andere geïnfecteerde mensen die stierven aan lever-, nier- of hartfalen worden buiten beschouwing gelaten. Deze veronachtzaming van andere covid-19-gerelateerde sterfgevallen wekt wijdverspreide scepsis, waarop de Chinese regering in januari afzonderlijke gegevens over andere sterfgevallen vrijgaf. Maar zelfs deze gegevens waren onvolledig volgens de WHO.

Volgens Wu Zunyou, de belangrijkste epidemioloog van het Chinese Centrum voor ziektebestrijding en -preventie (China's CDC), was op 21 januari meer dan 80 procent van de bevolking, ofwel 1,13 miljard mensen, besmet met covid-19.

De gegevens van Wu worden ondersteund door andere modellen, waaronder de projectie van The Economist van 1,0 tot 1,5 miljoen doden, gebaseerd op aannames over de onbelemmerde verspreiding van covid-19 na de heropening; de schatting van het Britse Airfinity van 1,3 miljoen covid-sterfgevallen tussen 1 december en 6 februari; en een analyse van de New York Times, gepubliceerd op 15 februari, waarin ook tussen de 1 en 1,5 miljoen doden worden geschat sinds de heropening.

Snelste verspreiding in moderne geschiedenis
van een respiratoir pandemisch virus

Vier teams van onderzoekers werkten aan verschillende schattingen en convergeerden ze tot grotendeels vergelijkbare schattingen. Al deze schattingen tonen aan dat de officiële covid-19-gegevens van China gebrekkig zijn en dat het waarschijnlijk het enige land ter wereld is dat met zijn eerste grote golf van infecties te maken kreeg zonder enige poging om het te vertragen, wat resulteerde in de snelste verspreiding van een respiratoir pandemisch virus in moderne geschiedenis.

Ook anekdotisch bewijs uit klinieken, ziekenhuizen, crematoria en overlijdensberichten die zijn gepubliceerd, suggereert dat het werkelijke dodental mogelijk dichter bij de hoge kant van deze schattingen ligt. “Natuurlijk speelde de virale golf zich af over een veel grotere populatie, maar het is zeer waarschijnlijk dat er in twee maanden tijd meer covid-19-sterfgevallen waren in China dan in de Verenigde Staten in drie jaar tijd”, stelt Yanzhong Huang in het gezaghebbende Foreign Affairs.

Gevolgen voor Xi en de CPC?

De reacties van Peking op de pandemie – zowel voor als na nul-covid – kunnen op de lange termijn aanzienlijke gevolgen hebben voor de eenpartijstaat, argumenteert Yanzhong Huang. Het covid-beleid van China heeft volgens Huang enkele fundamentele waarheden over het regime van Xi Jinping blootgelegd:

1| “Ten eerste hebben ze aangetoond dat Xi, in tegenstelling tot zijn voorgangers van Deng Xiaoping tot Hu Jintao die de besluitvorming meer technocratisch en collectief probeerden te maken, de niet-wetenschappelijke en niet-democratische kenmerken van het Chinese bestuur heeft versterkt. In plaats van de meest effectieve en efficiënte oplossingen voor de pandemie te bieden, dienden veel van de zero-covid-strategieën om het bereik van de staat te vergroten. Met het uitbreken van de pandemie zag Peking een kans om de bevolking vrijwel ongecontroleerd te bewaken en te controleren.”

2| In plaats van een stapsgewijze aanpak te volgen en zich voor te bereiden op de verschuiving, bijvoorbeeld door ouderen te vaccineren of te investeren in piekcapaciteit in ziekenhuizen en gezondheidsklinieken, kondigde Peking eenvoudigweg aan dat het beleid per 7 december zou eindigen. “In plaats van te proberen 'de curve af te vlakken' – de strategie die epidemiologen over de hele wereld over het algemeen hebben bepleit – moedigden lokale besturen in heel China impliciet aan wat bekend stond als yingyang jinyang (zij die besmet zouden moeten zijn, zijn allemaal besmet) en kuaisu guofeng (breng de bevolking snel naar de virale piek).”

Die strategie, in combinatie met het tekort aan medische voorraden, ziekenhuisbedden en Intensive Care (IC)-apparatuur, leidde in december en januari tot een explosieve stijging van covid-19-infecties en sterfgevallen. En terwijl het virus door het land raasde, verschoof de regering haar beleidsagenda snel naar economische groei.

“Naast het ontmaskeren van Xi's beleidsvorming als fundamenteel autocratisch, ondermijnde de verschuiving van het ene uiterste naar het andere ook het vertrouwen van mensen in de overheid. Per slot van rekening had Peking bijna drie jaar besteed aan het benadrukken van het ernstige gevaar van de ziekte en de gelofte gedaan om de aanpak van andere landen te vermijden om met het dodelijke virus te leven, of tangping (plat liggen) zoals Chinese functionarissen het spottend noemden. Maar in december zei de regering plotseling precies het tegenovergestelde: ze rechtvaardigde het afstappen van nul-covid door de ernst van het virus te bagatelliseren, en ze volgde precies de zich schikkende benadering die ze ooit belachelijk had gemaakt”.

3| Een deel van de 'veerkracht i' van Beijing is te danken aan de controle over informatie en communicatiemedia. “Door middel van ontkenning, tegenwerking en verkeerde informatie slaagde de regering erin de frustratie van gewone mensen van zichzelf af te leiden. In plaats daarvan was de volkswoede gericht op volksgezondheidsdeskundigen die ervan werden beschuldigd mensen te misleiden over de ernst van het virus; en op voorstanders van het leven met covid-19: zij kregen de schuld van het onder druk zetten van de regering om zonder enige voorbereiding te heropenen”.

En Huang besluit: “De sterk gecentraliseerde en gepersonaliseerde heerschappij onder Xi is geen garantie dat soortgelijke catastrofes zich in de toekomst niet zullen herhalen met nog grotere gevolgen.”

Jan Servaes

De auteur was UNESCO i-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China, Hong Kong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).

Foto - Chinese politie vecht met gepensioneerden die op woensdag 15 februari 2023 protesteren tegen bezuinigingen op medische voorzieningen aan de ingang van het Zhongshan Park in Wuhan. Bron: screenshot van video verkregen door Reuters

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be