Afrikaanse landbouwgrond meer en meer in handen van multinationale producenten van biobrandstof
dinsdag, 13 oktober 2009 - 23:00
Afrikai is niet alleen een gegeerde plek voor internationale bedrijveni op zoek naar essentiële en zeldzame grondstoffeni en olie, maar ook landbouwgrond komt er de laatste tijd meer en meer in buitenlandse handen. Bedrijveni die vooral willen profiteren van de boom in de markt van de biobrandstoffen kopen gronden op om er grootschalige plantages aan te leggen. Voor vele Afrikaanse regeringen is dat een mooie bron van inkomsten op korte termijn, maar de lokale bevolkingi en de biodiversiteiti zijn er meestal de dupe van.
Binnen de afdeling Economische en Sociale Ontwikkelingi van de VN-Voedseli- en Landbouworganisatie (FAO) is momenteel een heftige discussie aan de gang over de gevolgen van deze nieuwe ‘landroof' voor de voedselvoorziening en de klimaatveranderingi in Afrikai. Aan de ene kant staan kritische milieu- en boerengroepen die spreken van een nieuwe en ongecontroleerde kolonisatie van Afrikai, aan de andere kant heeft de Afrikaanse landbouwsector dringend nood aan extra investeringen indien het continent de Millenniumdoelstellingen op het vlak van voedselveiligheid wil halen tegen 2015. Volgens recente cijfers van de FAO zou er elk jaar voor 30 miljard dollar moeten worden geïnvesteerd in de Afrikaanse landbouwsector. Achter de schermen van belangrijke spelers als de Europese Uniei, de OESO en de VS zijn machtige lobbygroepen actief om gedaan te krijgen dat multinationale bedrijveni volop kunnen investeren in de productie van plantaardige brandstoffen. In Europa ontbreken de ruimte of de klimatologische omstandigheden voor de aanleg van grootschalige plantages. Afrikai komt dan in zicht. Sinds de EUi de doelstelling heeft vooropgesteld om tegen 2020 ten minste 20 procent van de fossiele brandstoffen te vervangen door hernieuwbare energiebronnen, is de zoektocht naar lucratieve alternatieven big business geworden. Al zijn de laatste tijd al wat kleine spelers op de markt over kop gegaan door de economische crisis. De grote bedrijveni verdelen de markt onder elkaar, aangemoedigd door de financiële incentives van de EUi. In Zweden heeft de regering recent beslist om de transportsector tegen 2030 volledig vrij te maken van fossiele brandstoffen. Als gevolg daarvan zijn Zweedse bedrijveni in een hevige concurrentiei gewikkeld om alternatieve brandstoffen te ontwikkelen, ook via plantages in Afrikai. Twee Zweedse producenten van ‘tweede generatie' (o.a. houtpulp) biobrandstoffen, SweTree Technologies en SEKAB, zitten in de raad van bestuur van de European Biofuels Technology Platform (EBTP), een industriële lobbygroep die goede contacten heeft bij de Europese Commissie. Directeur Björn Hägglund van SweTree (ex-CEO van papierfabrikant STORA) is tevens voorzitter van de Zweedse afdeling van WWF, het Wereldnatuurfonds, een van de twee NGO's die openlijk betrokken zijn bij het EBTP.
Plantages van biobrandstoffen vormen niet alleen een bedreiging voor de biodiversiteiti, maar doen ook de lokale voedselprijzen stijgen. Uit cijfers van IFAD (International Fund for Agricultural Development) blijkt dat sinds 2004 in Mali, Ghana, Sudan, Ethiopië en Madagaskar 2,5 miljoen hectare grond in handen in gekomen van internationale bedrijveni. De overgrote meerderheid van die gronden was in gebruik door lokale boeren, de rest was meestal bos. Boeren werden gedwongen om te verhuizen of werki te zoeken buiten de landbouwsector. Bedrijveni worden aangetrokken door het vooruitzicht op snelle winsten in een omgeving die weinig of geen milieu- of arbeidswetgeving kent. Bovendien kunnen de bedrijveni rekenen op speciale investeringsfondsen van de EUi.
Afbeelding
11 POLITIEKE DWAASHEDEN
Afbeelding
TRANSITIE. Onze welvaart van morgen
Afbeelding
COOPERATIES. Hoe heroveren we de economie?
In Ethiopië wil de regering minder afhankelijk worden van de import van (dure) olie en is daarom al te graag bereid in zee te gaan met internationale producenten van biomassa. Dat dit beleid haaks staat op de wens om ook de voedselveiligheid te garanderen, blijkt uit de confrontaties tussen traditionele boerengemeenschappen en bedrijveni. Boeren die geen officiële eigendomsrechten kunnen aantonen, worden van hun gronden verdreven. Bossen worden in hoog tempo gekapt met alle gevolgen van dien. Indien Ethiopië zijn (beperkte) consumptie van 29.000 vaten olie per dag zou willen vervangen door hernieuwbare energiebronnen moet minstens 24 procent van het land in gebruik worden genomen. Dit zal de druk op kwetsbare gebieden enorm doen toenemen. De EUi moet dus goed afwegen welke belangen ze vooropstelt: de biobrandstoffen of de voedselveiligheid in Afrikai. (JVC)
Klik voor Land-grabbing in Africa: The why and the how door Nikolaj Nielsen (Pambazuka News)
Klik voor FAO Policy Brief: From Land Grab to Win-Win?
Klik voor SweTree Technologies (Zweeds bedrijf van biobrandstoffen)
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones.
Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Verzamelterm voor zowel fossiele brandstoffen (olie, gas), andere delfstoffen (ertsen) als voor wat veld of bos opleveren (katoen, hout, rubber). Probleem is dat de delfstoffen eens op zullen geraken en we ze dus best hergebruiken. Extra vervelend is de verbranding van fossiele brandstoffen die sneller nog dan de uitputting ervan klimaatverandering voor elkaar krijgt. Voor de hernieuwbare grondstoffen is het opletten geblazen de natuurlijke productiecapaciteit van de Aarde niet te overschrijden of uit te putten.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
zijn we met te veel? In 2015 telt de wereld 7,350 miljard mensen. In de toekomst kijken is niet makkelijk, maar omstreeks 2050 zullen we in de medium schatting meest waarschijnlijk met zowat 9,73 miljard zijn. Ongeveer zoals vandaag zouden 1,29 miljard mensen in de nu rijke, vooral industriële landen leven, daar komt vergrijzing van. De nu veel armere landen zien hun bevolking aangroeien van goed 6,18 tot wel 8,44 miljard, met volgens sommigen dreigende overbevolking. Tegen 2100 zou de groei stevig terugvallen met een wereldbevolking van dan waarschijnlijk 11,21 miljard.
Dieren en planten waren nooit veilig voor de mens maar hun uitstervingsritme ligt veel hoger dan ooit, een rijkdom die wellicht voor altijd verloren gaat.
De begrippen transitie en ontwikkeling lijken nu vaak tot heel aparte werelden te behoren. Maar voor wie begaan is met duurzaamheid, leunen ze net heel dicht tegen elkaar aan. Want zowel bij ontwikkeling als bij transitie gaat het erom hoe een situatie die niet duurzaam is, te ontwikkelen of een overgang te laten maken richting (meer) duurzaamheid. Ze zijn dus ten onrechte uit elkaar geslagen.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Meer dan in andere continenten hebben de (meeste) Europese landen werk gemaakt van hun gemeenschappelijke belangen en hun samenwerking soms verregaand uitgebouwd. Over het belang van en de uitdagingen voor hun Europese Unie handelen volgende PALA artikels:
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
zie Europese Uniezie ook Europees model
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
zie Europese Uniezie ook Europees model
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
voor velen een vanzelfsprekend goede zaak want perfecte concurrentie op een volledig vrije markt bevordert economische efficiëntie en leidt tot lagere prijzen. Die ideale mededinging is echter bedreigd wanneer er maar één (monopolie) of enkele (oligopolie) aanbieders zijn, door prijsafspraken of door fusies tussen concurrenten. Velen vrezen dat in een steeds vrijere wereldmarkt onbegrensde concurrentie ons zuur zal opbreken als ze niet samen gaat met afdwingbare mondiale sociale en milieunormen. Anders leidt die concurrentie tot slechtere loon- en arbeidsvoorwaarden, sociale achteruitgang, afbraak van de welvaartsstaat, milieuverloedering en ondermijning van de democratie. In arme landen zoals Bangladesh, India en Sri Lanka zijn door de toegenomen concurrentie de lonen in de kledingindustrie sinds het eind van vorige eeuw zelfs gedaald. Werkweken van zeventig uur zijn geen uitzondering en talrijk zijn de inbreuken tegen de vakbondsvrijheid. Nog altijd is er kinder- en dwangarbeid. De druk die van de economische globalisering uitgaat vernietigt werkgelegenheid in het formele circuit om die te vervangen door niet-gereglementeerd thuiswerk en productie in illegale ateliers. Natuurlijk is dat werk slechter betaald, zijn contracten ver te zoeken en is er geen sprake van sociale bescherming of controle op veiligheid en gezondheid.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Dieren en planten waren nooit veilig voor de mens maar hun uitstervingsritme ligt veel hoger dan ooit, een rijkdom die wellicht voor altijd verloren gaat.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
zie Europese Uniezie ook Europees model
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
zie Europese Uniezie ook Europees model
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.