Richtlijn voor gebruik van AI door journalistiek

Nu artificiële intelligentie nog sneller oprukt, heeft de Vlaamse Raad voor de Journalistiek een richtlijn klaar, naar eigen zeggen als eerste in Europa. Dat is geen economisch maar alvast toch een deontologisch antwoord op de verhevigde mediastorm die opsteekt.

Artificiële intelligentie is al lang doorgedrongen in onze mediaconsumptie. Google en Facebook steunen er al tijden op. En reeds in 2017 bleken op Wikipedia verwonderlijk genoeg niet de mensen maar robots zogenaamde publicatie-oorlogen te voeren. Ook bij klassieke media i doken AI toepassingen op maar ze zijn tot nu relatief beperkt gebleven.

Recenter is een AI versnelling in gang gezet, zelfs heel zichtbaar sinds eind vorig jaar. Meest opvallend was hoe snel ChatGPT kon uitgroeien tot een fenomeen van eerste rang, zeker een hype maar tegelijk allerminst ‘gebakken lucht’.

De digitale platformreuzen, Microsoft op kop gevolgd door Alphabet, Meta, Baidu, e.a. gegadigden hebben zich intussen volop in een verhevigde AI-strijd gegooid. Daarnaast zal artificiële intelligentie ook verder oprukken in tal van andere sectoren of er ingrijpende gevolgen voor hebben.

Een nieuwe – economische – storm van verandering

Alvast het ruime medialandschap belandt in een nieuwe storm van verandering. Zeker de meer klassieke journalistieke media krijgen een nieuwe economische uitdaging: hoe weten te (over)leven in een technologisch gedreven omgeving waar de machtigste multinationals de financiële vruchten trachten te monopoliseren.

Dat vooral Google (Alphabet) en Facebook (Meta) er de voorbije decennia in slaagden de advertentie-inkomsten massaal naar zich toe te halen, heeft bv. mee geleid tot een kaalslag in de VS-krantenjournalistiek. Steeds meer gebieden zijn nieuwswoestijnen zonder ook maar één lokaal nieuwsmedium, niet gedrukt maar evenmin digitaal i.

Een deontologische uitdaging

Niet zozeer de economische maar wel de deontologische uitdaging van artificiële intelligentie houdt de Vlaamse Raad voor de Journalistiek al een poos bezig.

Die inspanning resulteert nu in een richtlijn over het journalistiek gebruik van AI. Ze neemt die op in de ethische code voor journalisten, naar eigen zeggen als eerste persraad in Europa.

U vindt die richtlijn hierna, onderaan is de link te vinden naar de volledige code, naast de andere gebruikte bronnen. (db)

RICHTLIJN BIJ ARTIKEL 12. GEBRUIK VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

Art. 12. De journalist is transparant over zijn opdracht, aanpak en manier van werken. In de mate van het mogelijke en voor zover dit relevant is communiceert hij hierover duidelijk aan zijn publiek.

Artificiële intelligentie kan een rol spelen bij de garing, redactie, productie en verspreiding van nieuwsitems, zoals artikels, reportages, illustraties, infografieken enz. In zulke deels of volledig geautomatiseerde processen spelen redactionele keuzes een rol. Die keuzes moeten voldoen aan de principes van de Code.

De redactie is verantwoordelijk voor deze redactionele keuzes, waarbij de eindverantwoordelijkheid ligt bij de hoofdredactie. De hoofdredactie waarborgt de principes van de Code bij de ontwikkeling i van systemen die deels of volledig worden gedreven door artificiële intelligentie. Ze waakt over de toepassing en implementatie van deze principes ten aanzien van de systeemontwikkelaars. Ze is te allen tijde verantwoordelijk voor het informatieaanbod, ongeacht de manier waarop het wordt geproduceerd en ongeacht de kanaal of de vorm waarin het wordt aangeboden.

De redactie communiceert transparant over geautomatiseerde nieuwsproductie en personalisering van nieuwsaanbod, zodat het voor de gebruiker duidelijk is wanneer nieuwsitems op basis van artificiële intelligentie gemaakt of geselecteerd zijn.

De redactie geeft aan wanneer een nieuwsitem of een onderdeel van het informatieaanbod deels of volledig geproduceerd is op basis van geautomatiseerde processen en verwijst in de mate van het mogelijke naar de bronnen waarop het item gebaseerd is.

De redactie geeft aan wanneer een onderdeel van het informatieaanbod geselecteerd of gediversifieerd is op basis van profiel of mediagebruik.

Bronnen
Code van de (Vlaamse) Raad voor de Journalistiek
Pala - Kan straks enkel Wikipedia nog meningsverschillen arbitreren?
The Poynter Institute - A quarter of all U.S. newspapers have died in 15 years, a new UNC news deserts study found. At least 1,800 communities that had a local news outlet in 2004 were without one at the beginning of 2020
Ietwat ironisch, The Poynter Insitutie ontvangt giften van o.a. Google en Facebook.
Ga naar de volledige UNC studie News Deserts and Ghost Newspapers: Will Local News Survive?
Wikipedia – Decline of newspapers

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be