Zeker nu we in een financiële crisis zijn beland die de grondvesten van onze welvaartsmachine aantast, is het verstandig om eindelijk eens goed na te denken en daar ook naar te handelen.
Natuurlijk is het een goede zaak wanneer banken beslissen zich opnieuw te wijden aan hun kerntaak - namelijk de echte economie ondersteunen met spaar- en kredietwezen - en waneer er een roep klinkt voor meer regelgeving. Voorwaarde is wel dat men bankiers minstens verbiedt nog langer speculatieve luchtbellen te blazen, én dat daar ook effectieve controle over bestaat.
Beter nog is het om werk te maken van structurele antwoorden. We moeten onder andere de fiscale paradijzen opheffen, een wereldmunt invoeren en vooral het bank- en verzekeringswezen tot het exclusieve terrein te verklaren van publieke of coöperatieve banken en verzekeraars. Daar wordt bv. voor gepleit in het boek Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving. (zie ook diverse PALAbrieven over de financiële crisis en wat eraan te doen op pala.be)
Nog fundamenteler is de discussie te voeren over een heel nieuw geldstelsel, met naast een wereldmunt ook lokale munten en met, jawel, een nulrente, of zelfs een negatieve rente. Waarom? Omdat, zoals Bernard Lietaer argumenteert in zijn boek Het geld van de toekomst, ons geldstelsel steunt op positieve rente, liefst zo hoog mogelijk. Maar dit heeft heel kwalijke gevolgen. Het is in de eerste plaats nefast voor de ecosystemen, ons natuurlijk kapitaal. De bescherming ervan zou economisch immers niet zinvol zijn: de positieve rente nu weegt zwaarder door dan milieuvoordelen over vijftig jaar. Dat we dan al in de heel nabije toekomst, bv. door klimaatverandering, minder welvaart overhouden of kunnen creëren, daar wordt geen rekening mee gehouden.
Een tweede zwaarwegend negatief effect is dat intrest voortdurend de welvaart verder concentreert bij degenen die al rijk zijn. In het jaar 1982, zo berekende Lietaer voor toenmalig West-Duitsland, zorgden de interestoverdrachten ervoor dat de rijkste 10 procent ruim 34 miljard mark (zowat 17 miljard euro) ontvingen van de andere 90 procent. Die verrijking is enkel en alleen te wijten aan het geldstelsel en heeft dus niets te maken met slimheid of hard werken. Bedenk dat dit dan nog plaatsgrijpt in een samenleving met een progressieve inkomstenbelasting.
Derde grote probleem: een door intrest gedreven economie is verplicht om eindeloos te groeien, zelfs als de welvaart zelf niet meer toeneemt en de mensen daar dus niet beter van worden, zelfs wanneer je de aarde - en dus de toekomstige welvaart - ecologisch kapot maakt.
Meer dan redenen genoeg om ten aanzien van de huidige financiële crisis én van ons geldstelsel niet te blijven aanmodderen in de marge. (DB)
Lees over de ideeën van Bernard Lietaer in de nog bredere context van het boek Terra Incognita. Globalisering, ecologie en rechtvaardige duurzaamheid van Peter Tom Jones p. 139, 461, 474 en 495-498. Voor meer info en bestellen van dit boek, klik op de advertentie in de rechterkolom
Timebanking - zie neweconomics.org/gen/newwealth121108.aspx
20 first steps to rise from ashes of crash - zie
neweconomics.org/gen/fromtheashesofthecrashes051108.asp
