De zogenaamde ‘derde weg’ heeft nooit bestaan

De voorlopig onvindbare derde weg van de Europese Commissie tussen wilde globalisering i en uitzichtloos protectionisme, doet fel denken aan de zogenaamde ‘derde’ weg van Blair, Clinton en Schröder in de jaren negentig. Alleen, dat was helemaal geen derde weg, het was net het verlaten ervan.

Wat is dat toch met die zogenaamde ‘derde’ weg? In de jaren negentig van vorige eeuw verbeeldden politici als Tony Blair (GB), Bill Clinton (VS) en Gerhard Schröder (D) dat zij een nieuw evenwicht op het spoor waren tussen staat en markt.

De werkelijkheid was tragisch anders. Zij gaven volledig voorrang aan de markt en miskenden het cruciale belang van goede spelregels, van publieke goederen en van een verstandige sturende overheid. Zij schoven op een totaal onverantwoorde wijze de rode loper uit voor de markt en vooral zelfs voor grote concerns, financieel kapitaal i en privémonopolies. In België bv. werden de goed functionerende publieke banken ASLK en Gemeentekrediet geslachtofferd. Hun private opvolgers Fortis en Dexia i gaan de geschiedenis in als twee reuzenfaillissementen die economie i en samenleving doodsangst bezorgden en nog tientallen jaren loodzware financiële overlast.

Dit was allerminst een derde weg, integendeel. Het was net het opgeven van de heel succesvolle derde weg die tot dan toe was bewandeld, de sterk sociaal gecorrigeerde vrijemarkteconomie, tussen communisme en kapitalisme, en met dikwijls ook een belangrijke rol voor de georganiseerde samenleving als derde partij. Die weg had nochtans decennialang zowel voor de grootste creatie van welvaart als voor een gelijkere spreiding ervan gezorgd. In plaats van de welvaartsstaat te redden door ze echt te verbeteren, te moderniseren en te activeren, ondermijnden ze haar door het kapitalisme vrij spel te geven.

De gevolgen waren desastreus. Het fenomeen van de stijgende ongelijkheid installeerde zich om pas heel laat opnieuw bespreekbaar te worden. De ongetemde markten bliezen zich op in een financieel debacle, ongezien in tachtig jaar, en in een economische crash die het leven verzuurde van honderden miljoenen mensen. Ongezien was de inkomsensachteruitgang voor talloze Zuid-Europeanen. De kans om tijdig en afdoend de klimaatverandering i en andere essentiële milieuproblemen i aan te pakken – de grote blinde vlek van de niet-gemoderniseerde welvaartsstaat – is pijnlijk gemist.

De geloofwaardigheid van steeds nieuwe generatie politici gaat onderuit omdat ze verwaarloosd hebben de globalisering in te bedden en te sturen. Ze hebben verzuimd om de globaliserende economie de noodzakelijke sociale, ecologische en democratische regels op te leggen. Ze waren onmachtig om de wereld een visie én een plan te bezorgen voor een economie die welvaart voor iedereen beoogde maar zonder de grenzen van de planeet nog langer te overschrijden, om mensen wereldwijd te winnen voor een strijd tegen klimaatverandering en voor het goede samen-leven.

Nu geeft de Europese Commissie de indruk een derde weg in te slaan om wilde globalisering te temmen. Opnieuw is het vooral fake. Het is vruchteloos zoeken naar het concept van de welvaartsstaat van de 21^ste eeuw. Hoe voorbij de inderdaad gedateerde sociaal gecorrigeerde markteconomie opschieten richting sociaalecologische economie? Welke rol voor de markt? Maar ook, welke rol voor de overheden? Voor publieke goederen en commons i? En, vooral niet te vergeten, voor de samenleving en haar talloze initiatieven? De Commissie blijft de antwoorden schuldig.

Dirk Barrez

De auteur is hoofdredacteur van PALA i.be. Zijn recentste boeken zijn TRANSITIE. Onze welvaart van morgen en Coöperaties. Hoe heroveren we de economie?

Lees ook Wilde globalisering temmen? Natuurlijk, maar hoe?

Meer lezen
Als we goed willen leven, moeten we onze economie leren sturen - Palabrief 5

Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis abonnement, dan hoeven ze Pala nooit te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier

LEZERSREACTIES

(24 mei 2017)

Beste,
Waarom laat U onze grootste derdewegelaars onvermeld? Ik bedoel FrankVDB en PJanssens, die inmiddels beiden lucratiever oorden hebben opgezocht. M.n. hun affreus boekje "voor wat hoort wat" (incl. minuscuul schaamlapje van Mevr. Cantillon) heeft voor mij in elk geval de deur van de SP (dat ".a" krijg ik niet uit mijn pen trouwens) dichtgedaan, omdat het de extreme negatie is van het solidariteitsprincipe dat ingebakken zit in onze sociale verzekeringsstelsels. En sindsdien is het er daar ook al niet op verbeterd.... Waar blijft de progressie van Crombez, bijvoorbeeld? Of zou Zinzen, voor één keer dan, toch gelijk hebben dat de sociaaldemocratie terminaal is? Dat zullen we dan geweten hebben.
Mvg
Stefaan Reel
Emblem

nvdr: dan zou ook zeker de naam van de Nederlander Wim Kok in het rijtje thuishoren. Maar internationaal wegen de keuzes van VS, GB en Duitsland toch een pak zwaarder door.