Raakt de vrijheid van communicatie ooit gewaarborgd online?

“Zijn we zo gek de sociale netwerken te laten beslissen over onze vrijheid van informatie?” Die openingsvraag uit een Pala bijdrage in 2010 is brandend actueel nu Twitter, Facebook en andere sociale media i een Amerikaans president hebben gebannen.

Op 5 januari 2021 liet de Amerikaanse president de honden los op het Capitool, een primeur. In de nasleep van die bestorming beslisten Twitter, Facebook en andere sociale media om Trump te bannen van hun netwerken. Velen achten die beslissing verdedigbaar om geweld te voorkomen en de democratie i te beschermen.

De ongezonde machtspositie
van Twitter, Facebook, Alphabet …

De wereld beleefde zo een tweede primeur. Hier beslisten privébedrijven collectief om de communicatie van de president stil te leggen. Onweerlegbaar bewezen zij effectief de macht i te bezitten om een verkozen politicus te doen zwijgen. Al vele jaren wordt er gewaarschuwd voor hun ongezonde maatschappelijke machtspositie.

Zo schreef Pala in 2010 over Keizer Facebook:

“Zijn we zo hard op ons hoofd gevallen dat we onze vrijheid van communicatie inleveren bij Facebook en andere zogenaamde sociale netwerksites? Zijn we zo gek deze nieuwe almachtige keizers te laten beslissen over wat wel en niet mag in het samenlevingsverkeer?” …

“Deze netwerksites zijn meer en meer de rivieren waarlangs onze samenlevingen het maatschappelijk verkeer organiseren… Het zijn intussen immens belangrijke publieke ruimten… Dan is het wel onbegrijpelijk dat we van hen beperkingen zouden aanvaarden op het vrije verkeer van communicatie die we nooit zouden aanvaarden op onze echte stromen, rivieren en wegen.” …

“Ze vervullen, net als echte rivieren en wegen, een publieke functie. En dus kan het niet dat zij het absolute recht verwerven om autocratisch te beslissen wie zich wel en wie zich niet op deze wegen mag bewegen, dit laatste zelfs zonder dat daar enige uitleg voor verschuldigd zou zijn. Met andere woorden, het is nonsens dat een privébedrijf mag vastleggen wie wel en niet mag varen op de rivier. Dat recht komt de samenleving en de door haar democratisch gelegitimeerde overheid toe.” …

 “Mogen sociale netwerksites zich ontwikkelen tot de dominante publieke ruimte – waarin het maatschappelijke debat en dus de democratie zich afspeelt – en die publieke functie privatiseren? Kunnen zij met andere woorden de publieke ruimte inpalmen en uitoefenen als privaat bezit? En mogen ze daarvan dan een marktplaats maken?”

Mag de publieke ruimte online geprivatiseerd?

Het is storend en zelfs stupide dat democratieën al meer dan een decennium weigeren om die ongezonde en zelfs onaanvaardbare situatie onder ogen te zien. Het is hun plicht om de vrijheden en rechten van mensen en samenlevingen effectief te beschermen. Zij kunnen niet toestaan dat, zoals verwoord in de Pala opvolgbijdrage E-prikkeldraad en de herovering van de digitale commons (2017), “Internet i, de vrucht van openbaar initiatief en publieke inspanningen, en geconcipieerd als een open netwerk, gekoloniseerd geraakt door privébedrijven…”

“De samenlevingen en hun legitieme overheden hebben zich het vrije en publieke internet laten ontglippen. Het dreigt de zoveelste mishandelde commons i in de geschiedenis te worden… tenzij de samenleving het eindelijk tijd vindt het publieke karakter van internet primordiaal te herstellen. Dat moet om de openheid en betrouwbaarheid te herstellen en te garanderen; en om monopolistische en manipulatieve machtsposities te verhinderen.”

Digitale democratie is nog steeds geen prioriteit

In 2021 is het besef over wat er op het spel staat ongetwijfeld gegroeid. Maar het blijft uiterst onzeker of samenleving en politiek de vrijheid van het digitale maatschappelijk verkeer en van de online publieke ruimte - intussen uitgegroeid tot de belangrijkste - eindelijk zullen herstellen en garanderen. Hoe onbegrijpelijk ook is de digitale democratie nog steeds geen echte prioriteit, zelfs niet na de bezetting van het Capitool.

Dirk Barrez

De auteur is hoofdredacteur van Pala.be. Zijn recentste boeken zijn 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici en TRANSITIE. Onze welvaart van morgen

PS: Intussen in politiek Washington na de gewelddadige bezetting van het Capitool: de meeste Republikeinse senatoren weigeren op 13 februari 2021 voor de tweede keer om te oordelen over de president na een aanval op de democratie. Opnieuw laten verkozenen zich afdreigen en laten angst regeren in plaats van geweldgebruik en de aanzet daartoe te veroordelen en daarmee de democratie te beschermen.

Meer lezen over de bedreiging van datademocratie i
De oorspronkelijke Pala bijdrage Keizer Facebook. Sociale netwerken helemaal niet sociaal - een analyse | 28-10-2010
Deze analyse werd in 2017 deels verwerkt in de uitgebreide opinie E-prikkeldraad en de herovering van de digitale commons | 13-2-2017
Over het belang van datademocratie - We staan allen onder toezicht | 28-11-2018

Meer lezen over de bedreiging van de VS-democratie

Geen impeachment in VS. Als verkozenen angst laten regeren | 6-2-2020

“Laat de honden los”. Alarmsignaal voor alle democraten | 25-1-2021

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier