We bevinden ons in een ernstige wereldwijde klimaatcrisis, zelf een symptoom van de bredere planetaire crisis.De Europese Uniei wil met haar Green Deali een antwoord bieden maar die volstaat niet.
Het antwoord in de Green Deali luidt: transitiei, structurele verandering dus. De focus van de EUi ligt op een energietransitie, een transformatie van industrialisering op basis van fossiele brandstoffen naar industrialisering op basis van hernieuwbare energie. Maar die zal niet voldoende zijn. Ook de productie, inwerkingstelling en recyclage van hernieuwbare energie-infrastructuren vereist energie.
We moeten er vooral voor zorgen dat de energiehonger wereldwijd niet groter en groter wordt. En dat is niet alleen een opdracht voor burgers die, niet zelden door technologie gestuurd, aangemaand worden minder te gebruiken. Het is ook een taak voor overheden om grenzen te stellen aan energie-intensieve bedrijveni. Het is bovenal een taak voor wetenschappers die moeten ophouden telkens nieuwe technologieën te introduceren die allesbehalve bijdragen om de energiehonger naar beneden te helpen.
Nieuwe technologieën zoals digitalisering en artificiële intelligentie verhogen niet alleen de energiehonger. Zij ondermijnen ook de zelfredzaamheid van mensen– wie begrijpt immers de onderliggende algoritmes? En ze maken democratie nagenoeg onmogelijk door de verspreiding van nepnieuws en het aanvuren van wantrouwen tussen mensen. Niet alleen politici, ook sommige academici of andere ‘intellectuelen’ vervuilen het publieke debat door liever op de persoon dan op de bal te spelen. Als samenleving worden we daar niets wijzer van, evenmin van het afvuren van dooddoeners als ‘woke’, ‘links’ of ‘rechts’.
Van welvaart naar welzijn
Behalve een energietransitie hebben Europa en de wereld nood aan een economische transitiei. Die houdt een transformatie in van voortdurende groei van welvaart naar voortdurende toename van welzijn. Het goede nieuws is dat er een eenduidig recept is om welzijn wereldwijd een enorme boost te geven: een rechtvaardige verdeling van de welvaart. Het armoedeprobleem in onze wereld is niet zozeer dat er te weinig welvaart is, maar een teveel en een te slechte verdeling ervan. De 1 procent rijksten vingen volgens Oxfam de afgelopen twee jaar bijna twee keer zoveel rijkdom als de rest van de wereld.
Ook in de Green Deali wordt verwezen naar een rechtvaardige verdeling van rijkdom. De recepten voor een rechtvaardige verdeling zijn niet nieuw. Het pleidooi voor belastinghervormingen bv. klinkt bekend in de oren. Maar ze kunnen inderdaad een heel effectieve maatregel zijn volgens een nieuwe analyse van de Fight Inequality Alliance, het Institute for Policy Studies, Oxfam en de Patriotic Millionaires. Een jaarlijkse vermogensbelasting van 5 procent op de multimiljonairs en miljardairs van de wereld kan genoeg opbrengen om 2 miljard mensen uit de armoedei te halen, de tekorten op de bestaande humanitaire hulp volledig te financieren, een tienjarenplan op te stellen om een einde te maken aan de hongeri, de armere landen te steunen die worden geteisterd door de klimaatcrisis en universele gezondheidszorg en sociale bescherming te bieden aan iedereen in lage- en lagere-middeninkomenslanden.
Eén grote maar: van ernstige belastinghervormingen is er helaas nog maar weinig terechtgekomen. Ze zijn blijkbaar een brug te ver, niet alleen voor superrijken maar ook voor de overheden. Die houden vast aan het dogma van voortdurende groei.
Effectiever nog dan een herverdeling achteraf, zijn maatregelen die een groeiende kloof tussen arm en rijk voorkomen. Dat zijn maatregelen die voorkomen dat het mattheuseffect zich voordoet, d.w.z. dat wie al rijk is snel en zonder veel inspanningen veel rijker kan worden. Dit effect doet zich bijvoorbeeld voor op de aandelen- en vastgoedmarkt.
Jason Hickel, auteur van Minder is meer, pleit voor een ontgroeii-economiei. Hij biedt niet alleen onderbouwde argumenten maar stelt ook een stappenplan voor. Sommige elementen daarvan zijn ook terug te vinden in de Europese Green Deali, bv.: maak een einde aan de geplande veroudering van producten; ga van bezit van producten naar gedeeld gebruik ervan; voer een reparatieplicht van producten in voor producenten.
Ook Lisa Pelling is een ontgroeii-economiei genegen, een economiei waarin de enorme wereldwijde welvaart rechtvaardig wordt verdeeld zodat iedereen over voldoende beschikt om een zinvol leven te leiden. Centraal staat ook bij haar dat meer welzijn belangrijker is dan meer welvaart, althans in landen die al een zekere levensstandaardi hebben bereikt.
Belangrijk om weten. Groei van welvaart in rijkere landen leidt niet automatisch tot meer welzijn zoals Wilkinson en Pickett hardmaken in hun boek The Inner Level. Tevens tonen zij aan dat inkomen helemaal niet van de rijken naar de armen doorsijpelt. Wat wel van rijk naar arm doorsijpelt is opzichtige consumptie. Rijken spenderen hun geldi aan overbodige goederen zoals privéjets, dure auto’s, enorme jachten, designerkledij, dure wereld- en zelfs ruimtereizen.
De opzichtige consumptie van de rijken beïnvloedt vooral in ongelijke samenlevingen het bestedingspatroon van andere inkomensgroepen. Want waar grote klassenverschillen zijn, is statusangst prominenter aanwezig. Om hun status te handhaven, consumeren mensen veel meer dan nodig en werken zich daarvoor zelfs in de schulden. Die overbodige consumptie vereist meer energie en materialen wat schadelijk is voor het milieu. Bovendien is ze niet zonder meer gunstig voor menselijk welzijn. Want ook al zijn sommige rijke landen bijna tweemaal zo rijk per inwoner als andere landen, toch zijn hun inwoners, zoals Wilkinson en Pickett aantonen, niet gezonder of gelukkiger.
Marian Deblonde - natuurkundige, filosofe, dr. in de milieueconomie Zij schreef deze opinie in persoonlijke naam
Voor acht uur uit bed en zeker om negen uur aan het schrijven, de hele dag lang, hele avond, halve nacht, om vier uur 's nachts in bed en de volgende morgen alweer om negen uur voor het scherm zitten. Zo gaat dat maar door, een week lang. Ik moet het nu wel toegeven, dit loopt wat de spuigaten uit.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
Meer dan in andere continenten hebben de (meeste) Europese landen werk gemaakt van hun gemeenschappelijke belangen en hun samenwerking soms verregaand uitgebouwd. Over het belang van en de uitdagingen voor hun Europese Unie handelen volgende PALA artikels:
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
zie Europese Uniezie ook Europees model
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
Armoede is in de eerste plaats een gevolg van een gebrek aan inkomen. En dat gebrek is geen natuurramp. Mensen of samenlevingen zijn arm en verdienen te weinig omdat ze niet over de middelen en mogelijkheden beschikken om welvaart te creëren, of omdat de gecreëerde welvaart onvoldoende verdeeld geraakt. En soms hebben ze de pech dat het allebei waar is, dat de weinige welvaart terecht komt bij maar heel weinig mensen. Die ongelijke inkomensverdeling heeft alles te maken met ongelijke machtsverdeling. Om meer inkomen te verwerven en dus armoede te bestrijden is het nodig dat mensen meer te zeggen krijgen, dat ze meer politieke en economische macht verwerven dus. In die strijd speelden en spelen sociale bewegingen, vooral de werknemersbewegingen, een cruciale rol. Het belang van behoorlijk vergoed werk om fatsoenlijk te kunnen leven kan bijna onmogelijk overschat worden. Vandaar dat ook het realiseren van dit recht op werk nooit teveel kan worden beklemtoond.
800 miljoen mensen zijn ondervoed, elk jaar opnieuw sterven miljoenen mensen door gebrek aan voedsel en de ziekten die daarmee samenhangen, elke dag meer dan 25.000 doden, dat zijn wel 100 neerstortende passagiersvliegtuigen of ruim acht keer het aantal 11 september doden in de WTC torens, elke dag. Toch levert de Aarde genoeg te eten voor iedereen. Niet een tekort aan voedsel is dus de belangrijkste oorzaak van honger en hongersnood. De echte oorzaak is, veel meer dan voedseltekort, droogte, overstromingen of andere rampen, dat mensen arm zijn, dat ze te weinig koopkracht of inkomen hebben om aan eten te geraken.
De doorstroom van alle materialen en energievormen voor onze welvaartsmachinerie moet vóór 2050 binnen een ecologisch duurzame schaal blijven. Voor rijke landen dringt zich een dematerialisatie op met factor 10: grondstoffenverbruik én broeikasgasuitstoot moeten tienmaal kleiner.
De doorstroom van alle materialen en energievormen voor onze welvaartsmachinerie moet vóór 2050 binnen een ecologisch duurzame schaal blijven. Voor rijke landen dringt zich een dematerialisatie op met factor 10: grondstoffenverbruik én broeikasgasuitstoot moeten tienmaal kleiner.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
De doorstroom van alle materialen en energievormen voor onze welvaartsmachinerie moet vóór 2050 binnen een ecologisch duurzame schaal blijven. Voor rijke landen dringt zich een dematerialisatie op met factor 10: grondstoffenverbruik én broeikasgasuitstoot moeten tienmaal kleiner.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Vele generaties lang steunt onze levensstandaard vooral op wat we zelf voortbrengen, meestal als landbouwer, en op wat de lokale economie aan extra welvaart te bieden heeft. De inbreng van de verdere buitenwereld was gering tot verwaarloosbaar. Globalisering brengt ons talrijke producten uit de hele wereld en leidt doorgaans tot een hogere levensstandaard. Maar die opdringerige wereldeconomie doet ook lokale economieën kapseizen en bedreigt zo de levensstandaard van vele mensen die hun inkomen en werk zien verdwijnen.
Vind Pala artikels die inzoomen op de rol van geld, financiële crisis, falen van grootbanken en alternatieven.Onder Dexia zijn meer artikels te vinden over de ineenstorting van deze wereldwijd opererende fantoombank.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
De doorstroom van alle materialen en energievormen voor onze welvaartsmachinerie moet vóór 2050 binnen een ecologisch duurzame schaal blijven. Voor rijke landen dringt zich een dematerialisatie op met factor 10: grondstoffenverbruik én broeikasgasuitstoot moeten tienmaal kleiner.
In een wereld vol noden is vanzelfsprekend veel welvaart nodig. Eigenlijk fungeert de economie vooral als een grote draaischijf tussen onze economische mogelijkheden aan de ene kant en onze behoeften en ambities aan de andere kant. Om die behoeften en ambities te stillen is de economie en de economische productie hard nodig.
Duurzaamheid is op een efficiënte wijze de gerechtvaardigde materiële behoeften kunnen invullen van alle nu levende wereldburgers, zonder het vermogen van de komende generaties aan te tasten om in hun behoeften te voorzien. Dat is de vrijwel perfecte definitie van duurzaamheid, en ze is in grote mate schatplichtig aan het VN rapport Our Common Future uit 1987.