Pandemie aanpakken zonder effectieve communicatie is onmogelijk

Aflevering 4 artikelreeks
Communicatie in het COVID-19 tijdperk

COVID-19 toont hoe communicatie relevanter dan ooit is voor ontwikkeling i en sociale verandering. Vergeet anders de gedragswijzigingen die essentieel zijn om deze gezondheidscrisis aan te pakken. Dit is het vierde artikel van prof. em. Jan Servaes in zijn reeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk.

COVID-19 is, zo onthouden we uit vorige bijdrage, een grote tegenslag in de poging om de 2030-agenda voor ontwikkeling te verwezenlijken. Het contrast over hoe COVID-19 werd aangepakt door de sterkste economie i ter wereld, de Verenigde Staten, en de opkomende economie van de toekomst, China i, zegt veel over het debat over de toekomst van ontwikkeling. Jeffrey Sachs (2020a par. 3) vatte dit kernachtig samen:

“De diepe crisis van de Amerikaanse politiek is dit jaar op twee manieren op grimmige wijze aangetoond. Ten eerste is de federale regering er volstrekt niet in geslaagd de COVID-19 pandemie de kop in te drukken - of zelfs maar te proberen. Nu 2020 op zijn einde loopt, nadert het dagelijkse aantal nieuwe gevallen de 200.000, veel meer dan de vorige pieken in april en juli. In de week van 15 tot 21 november waren er in de VS bijna 1,2 miljoen nieuwe bevestigde gevallen, terwijl China, Amerika's vermeende rivaal als grootmacht, slechts 86 nieuwe bevestigde gevallen had, ondanks het feit dat het meer dan vier keer zoveel inwoners heeft als de VS”.

Communicatie voor Ontwikkeling en Sociale Verandering relevanter dan ooit

Pandemie aanpakken zonder effectieve communicatie
gericht op gedragsverandering is onmogelijk

Als er één belangrijke les kan worden getrokken uit de uitdagingen van COVID-19 dan is het wel dat Communicatie voor Ontwikkeling en Sociale Verandering relevanter is geworden dan ooit. COVID-19 is zowel een gezondheids- als een economische crisis. Maar zoals volksgezondheidsdeskundigen hebben aangetoond, is het onmogelijk de pandemie aan te pakken zonder effectieve communicatie gericht op gedragsverandering.

COVID-19 aanpakken betekent dat mensen meer blijvende aanpassingen in hun dagelijks leven moeten maken. Meer thuis blijven, regelmatig handen wassen, sociale afstand bewaren, wegblijven van grote bijeenkomsten zoals bruiloften, cultuur i- en sportactiviteiten, familie-evenementen, café- en restaurantbezoek en meer ... zijn enkele van de gebieden waar grote aanpassingen nodig zijn.

Gedragsverandering moeilijker dan het klinkt

Dit is misschien niet zo gemakkelijk als het klinkt. Mensen verschillen in de manier waarop zij de behoefte aan gedragsveranderingen ontvangen en erop reageren, afhankelijk van cultuur, geloof, capaciteit, locatie en omgeving. Deze veranderingen kunnen niet van de ene dag op de andere plaatsvinden, zoals we zien in veel landen die worstelen met de aanpassing aan nieuwe veranderingen.

De moeilijkheden van sommige wereldleiders, zoals gewezen president Trump, de premier van het Verenigd Koninkrijk Boris Johnson en de Braziliaanse president Jair Bolsonaro, zijn enkele voorbeelden van hoe moeilijk het is om zich aan te passen aan nieuwe manieren van leven. Of het gedrag van deze drie leiders die het COVID-19 'China Virus' of 'Kleine Griep' noemden nu politiek gemotiveerd was of niet, het laat zien waarom het veranderen van gedrag een moeilijke taak is. Het maakt niet uit wat het gedrag van deze leiders beïnvloedde, de impact van hun acties weerklinkt bij hun aanhangers, wat het beheersen van de pandemie nog moeilijker maakt. Uiteindelijk werden deze drie leiders positief getest op het virus omdat ze niet in staat waren zich aan te passen aan de vereisten om de pandemie in te dammen, zoals aanbevolen door volksgezondheidsdeskundigen.

Nepnieuws beheren, een nieuwe urgentie

Een ander gecompliceerd fenomeen dat tijdens de COVID19-pandemie aan het licht kwam, is het beheren van nepnieuws. Desinformatie is een kritieke factor die de uitdagingen die communicatie voor ontwikkeling en sociale verandering moet aanpakken, nog groter maakt. In de woorden van Jeffrey Sachs (2020b, par. 17) "hebben de nieuwe sociale media i geleid tot de desintegratie van een enkel nationaal discours en de alomtegenwoordige verkeerde voorstelling van de werkelijkheid. Met evenveel 'waarheden' als Facebook-groepen, is overeenstemming over basisfeiten, veel minder een consensus over wat ze betekenen, ineengestort."

De verdamping van het welzijn van gewone mensen

Vanuit economisch en ontwikkelingsoogpunt is een andere belangrijke les de impact van COVID-19 op het welzijn van gewone mensen. Zoals beschreven door Roberto Savio (2020, para 10) "de impact van het Covid-19 virus is sterker dan verwacht, en het zal een wereldwijde sociale onevenwichtigheid teweegbrengen die een blijvende impact zal hebben op verscheidene miljoenen mensen - in feite, ongeveer 300 miljoen mensen." Savio legde verder uit dat "volgens de Wereldbank i 720 miljoen mensen in extreme armoede i zullen leven (van minder dan 1,90 dollar per dag). Dat is 9,4 procent van de wereldbevolking; daarvan zijn er 114 miljoen het directe gevolg van Covid-19.

Volgens het Wereldvoedselprogramma van de VN lijden nu al meer dan 265 miljoen mensen honger i, en velen zullen sterven. En volgens de Internationale Arbeidsorganisatie i zullen 200 miljoen hun baan verliezen" (Savio 2020, par. 11).

Prof. Em.  Jan Servaes
Voormalig UNESCO i Chair University of Massachusetts at Amherst

Lees ook
Een 10-stappen communicatieplan om COVID-19 te bestrijden - Aflevering 1 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
Berichtgeving in het COVID-19 tijdperk - Aflevering 2 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
De Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs) zwaar verstoord door COVID-19 - Aflevering 3 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
Wat is dan de weg vooruit? - Aflevering 5 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk

Deze tekst is gebaseerd op delen uit Muhammad Jameel Yusha'u & Jan Servaes (eds.) The Palgrave Handbook of International Communication and Sustainable Development, Palgrave MacMillan, 2021, ISBN 978-3-030-69769-3, https://www.palgrave.com/gp/book/9783030697693 Alle andere referenties zijn te vinden onder aflevering 5

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.