Aflevering 3 artikelreeks
Communicatie in het COVID-19 tijdperk
De COVID-19 pandemie veroorzaakt een diepe ontwrichting van de mondiale ontwikkelingsambities. Prof. em. Jan Servaes leert ons de zware klap voor gezondheid, onderwijs, arbeid en inkomen in aflevering drie van de reeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk, na het 10-stappen communicatieplan en de berichtgeving.
Een wereld op zoek naar duurzame ontwikkeling
Zowel in het noorden als in het zuiden van de wereld zijn er verschillende initiatieven geweest om te komen tot economische groei, milieubescherming en een rechtvaardige en eerlijke samenleving. Dergelijke inspanningen hebben in de afgelopen 20 jaar geresulteerd in ambitieuze doelstellingen zoals de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling (MDG's) en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling (SDG's) (SDG 2020). Het waarborgen van duurzaamheid is misschien niet zo eenvoudig als het klinkt, omdat het een massale aanpassing van de traditionele manieren van zakendoen en veranderingen in gedrag nodig maakt.
Het is niet eenvoudig om
zowel economie, maatschappij,
cultuur en milieu te transformeren
Het transformeren van de vier belangrijkste pijlers van duurzame ontwikkeling, te weten economie, maatschappij, cultuur en milieu, is geen eenvoudige opgave. Het vereist een massale heroriëntatie, bewustmaking en betrokkenheid van de belanghebbenden. "Voor veel academici impliceert duurzame ontwikkeling een participatieve, multi-stakeholderbenadering van beleidsvorming en -uitvoering, het mobiliseren van publieke en private middelen voor ontwikkeling en het gebruikmaken van de kennis, vaardigheden en energie van alle sociale groepen die zich bezighouden met de toekomst van de planeet en haar bewoners" (Servaes 2012, p.101). Dit betekent meer interpersoonlijke communicatie, aanhoudende communicatiecampagnes en overtuigende, klare en duidelijke communicatie.
Deze leemte is wat communicatie voor ontwikkeling probeert op te vullen. Ontwikkelingscommunicatie omvat het strategisch gebruik van communicatie voor het verlichten van sociale problemen in veranderende samenlevingen. Als zodanig is het een gebied waar vragen over de rol(len) van media bij het stimuleren of remmen van sociale verandering absoluut centraal staan (voor meer details, zie Servaes 2020a en 2020b).
Onvoorziene en ongeziene ontwrichting van de mondiale ontwikkelingsagenda
Geen van de opstellers van de SDG's had de verstoring kunnen voorzien die de COVID-19 pandemie heeft veroorzaakt op de 2030 ontwikkelingsagenda. In het tijdperk van de MDGs waren er oorlogen, natuurrampen en andere problemen, maar die waren mild vergeleken met de ontwrichting door COVID-19. Elke discussie over het bereiken van de SDG's moet daarom rekening houden met de impact van COVID-19 (Asia-Europe Foundation 2020).
Vóór de uitbraak van de pandemie had de secretaris-generaal van de VN, Antonio Guterres, in november 2019 al aangekondigd dat de SDG's van koers waren geraakt. Hij vermeldde dit in een opiniestuk gepubliceerd in de Financial Times waarin hij nationale regeringen opriep om de SDG's serieuzer te nemen. De secretaris-generaal van de VN klaagde vooral over de uitdaging om de SDG's te financieren, evenals de stijgende kosten van levensonderhoud en onrechtvaardigheden in verschillende delen van de wereld (UN News 2020).
Pandemie is een klap voor gezondheid, onderwijs, inkomen
Al snel begon het tot VN-beleidsmakers door te dringen dat de negatieve impact van de pandemie op sommige van de vorderingen bij de uitvoering van de 2030-agenda enorm was.
De pandemie had zo al invloed gehad op het Duurzame Ontwikkelingsdoel SDG3 over gezondheidszorg voor iedereen. De sluiting van scholen van primair tot tertiair niveau is een klap voor Duurzame Ontwikkelingsdoel SDG4 inzake kwaliteitsonderwijs. De economische gevolgen van de pandemie hebben geleid tot een toename van de werkloosheid.
Verlies aan arbeidsinkomen wereldwijd
geraamd op 3,5 biljoen dollar
In een verslag van september 2020 van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) werd het verlies aan arbeidsinkomen wereldwijd op 3,5 biljoen dollar geraamd. De stimuleringskloof tussen lage- en midden-inkomenslanden was even groot. "De geraamde budgettaire stimuleringskloof bedraagt ongeveer 982 miljard US$ in lage-inkomenslanden en lagere-middeninkomenslanden (respectievelijk 45 miljard US$ en 937 miljard US$). Deze kloof vertegenwoordigt het bedrag aan middelen dat deze landen nodig zouden hebben om het gemiddelde niveau van de stimulans ten opzichte van het verlies aan arbeidsuren in landen met een hoog inkomen te evenaren.
Veelzeggend is dat het geraamde stimuleringsgat voor lage-inkomenslanden minder dan 1 procent bedraagt van de totale waarde van de fiscale stimuleringspakketten die door hoge-inkomenslanden zijn aangekondigd" (ILO 2020 p.2). Deze economische impact heeft een direct effect op de poging om SDG8 over fatsoenlijk werk en economische groei te bereiken.
Ondermijning doelstellingen
gezinsplanning en geboortebeperking
De UNFPA, de VN-organisatie voor gezinsplanning en geboortebeperking, streeft ernaar om tegen 2030, de deadline voor het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen, drie wereldveranderende resultaten te behalen. Dit zijn: een einde maken aan een onvervulde behoefte aan gezinsplanning, een einde maken aan gendergerelateerd geweld, inclusief schadelijke praktijken zoals genitale verminking van vrouwen en kindhuwelijken, en een einde maken aan alle vermijdbare moedersterfgevallen.
De COVID-19-pandemie kan de vooruitgang die werd geboekt bij het bereiken van deze doelen kritisch ondermijnen. In samenhang met gedeeltelijk door klimaatverandering beïnvloede migratiebewegingen moet het onder controle houden van onze nu reeds overbevolkte planeet een prioritaire bezorgdheid zijn van beleidsmakers en politici.
Het vervelende verband tussen
klimaatverandering en pandemieën
De impact van de klimaatverandering heeft de omstandigheden ook gunstiger gemaakt voor de verspreiding van bepaalde infectieziekten. Toekomstige risico's zijn niet gemakkelijk te voorspellen, maar de klimaatverandering slaat hard toe op verschillende fronten die van belang zijn voor waar en wanneer ziekteverwekkers verschijnen, waaronder temperatuur- en neerslagpatronen. Om het risico op infectieziekten te helpen beperken, moeten we er alles aan doen om de uitstoot van broeikasgassen enorm te verminderen en de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken. Terwijl de planeet opwarmt, gaan grote en kleine dieren, op het land en in de zee, in de richting van de polen om uit de hitte te komen. Dat betekent dat dieren in contact komen met andere dieren dan normaal. Dat creëert een kans voor ziekteverwekkers om in nieuwe gastheren te komen.
Veel van de onderliggende oorzaken van klimaatverandering verhogen ook het risico op pandemieën. Ontbossing, die vooral voor landbouwdoeleinden plaatsvindt, is wereldwijd de grootste oorzaak van habitatverlies. Verlies van leefgebied dwingt dieren om te migreren en mogelijk in contact te komen met andere dieren of mensen en ziektekiemen te delen. Grote veehouderijen kunnen ook dienen als bron voor overloop van infecties van dieren op mensen. Minder vraag naar dierlijk vlees en duurzamere veehouderij zouden het risico op opkomende infectieziekten en de uitstoot van broeikasgassen kunnen verminderen.
Kolossaal verlies aan inkomen en werk
Het IMF heeft voorspeld dat ongeveer 170 landen worden geconfronteerd met een krimpend BBP (Bruto Binnenlands Productc), terwijl de Aziatische Ontwikkelingsbank heeft berekend dat COVID-19 de wereldeconomie tussen 5,8 en 8,8 biljoen dollar van het mondiale BBP zou kunnen kosten, terwijl de mondiale werkgelegenheid tussen 158 miljoen en 242 miljoen banen zou kunnen dalen (Mukarram 2020).
Verlies de Duurzame Ontwikkelingsdoelen niet uit het oog
In een studie over de wereldwijde impact van COVID-19 op de SDG's, stelt Mukarram (2020, p. 254): “Hoewel al deze lopende inspanningen op het economische front zeer rationeel lijken, mag de wereld echter de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) van de VN, die gebaseerd zijn op 17 doelen en 169 streefdoelen, niet uit het oog verliezen. De pandemie staat op het punt de SDG's in verschillende mate te beïnvloeden in verschillende delen van de wereld, wat op zijn beurt grotere gevolgen zal hebben voor de economie, de maatschappij en het milieu. De wereld moet dus een holistische en allesomvattende aanpak hanteren met het oog op de algemene verwezenlijking van de SDG's bij het herformuleren van het kortetermijn- en middellangetermijnbeleid tijdens en in de post-COVID-periode”.
Hoe ons voorbereiden op de hobbels van instabiliteit, inflatie…
Mukarram (2020) suggereert dat het niveau van de impact van de COVID-19 pandemie op de SDG's zou kunnen leiden tot een oproep om de tijdlijn van de SDG's te herzien. Maar er is nog een impact die even belangrijk is. Hoe bereiden de wereldgemeenschap en de nationale en regionale regeringen de mensen voor op de hobbelige weg die voor hen ligt? In sommige landen beginnen zich al tekenen van instabiliteit af te tekenen als gevolg van de economische gevolgen van COVID-19. Een studie van Reinsdorf (2020) over de stijging van de inflatie als gevolg van de COVID-19 pandemie betekent dat de uitdaging nog groter zou kunnen zijn.
Een deel van het antwoord op deze reusachtige uitdaging ligt in het omarmen van de grondbeginselen van communicatie voor sociale verandering, en het verder bestuderen en toepassen op vele gebieden van ontwikkeling, van landbouw, gezondheid, onderwijs tot empowerment van gemeenschappen en sociale bewegingen Dergelijke studies keken naar verschillende aandachtsgebieden zoals ICTs en globalisering (Ogan et al 2009), empowerment (White 2004), rurale gemeenschappen (Pade-Khene, Palmer en Kavhai 2010), genderontwikkeling (Asiedu 2012), duurzame journalistiek ( Berglez 2017) en leiderschap (Servaes 2020b). Het recente compendium Handbook of Communication for Development and Social Change, Volumes I&II (Servaes 2020a), is misschien wel het omvangrijkste naslagwerk op dit gebied met de meest vitale informatie, geschiedenis, theorie, strategie en elke toepassing van communicatie voor ontwikkeling en sociale verandering opgetekend.
Internationale ontwikkelingsinstellingen zoals de Wereldbank, het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) en verschillende NGO's en maatschappelijke organisaties hebben trainingsmodellen en handleidingen geproduceerd voor de praktische toepassing door ontwikkelingsprofessionals van communicatie voor social verandering. Het Development Communication Source Book van de Wereldbank, geredigeerd door Paolo Mefalopulos (2008), en UNDP's Communication for Development: A Glimpse at UNDP's Practice (2009) zijn enkele voorbeelden.
Prof. Em. Jan Servaes
Voormalig UNESCO Chair University of Massachusetts at Amherst
Lees ook
Een 10-stappen communicatieplan om COVID-19 te bestrijden - Aflevering 1 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
Berichtgeving in het COVID-19 tijdperk - Aflevering 2 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
- Aflevering 3 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
Pandemie aanpakken zonder effectieve communicatie is onmogelijk - Aflevering 4 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
Wat is dan de weg vooruit? - Aflevering 5 van artikelreeks Communicatie in het COVID-19 tijdperk
Deze tekst is gebaseerd op delen uit Muhammad Jameel Yusha'u & Jan Servaes (eds.) The Palgrave Handbook of International Communication and Sustainable Development, Palgrave MacMillan, 2021, ISBN 978-3-030-69769-3, https://www.palgrave.com/gp/book/9783030697693 Alle andere referenties zijn te vinden onder aflevering 5
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.