Overslaan en naar de inhoud gaan
Wat zoudt ge zonder het werkvolk zijn? Geschiedenis van verandering
maandag, 7 maart 2016 - 11:34
Een bespreking van het boek
Wat zoudt gij zonder ’t werkvolk zijn?
De geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging
Het is waar dat in de samenleving talloze initiatieven borrelen om ecologisch duurzamer te kleuren, ongelijkheid tegen te gaan en in het algemeen een betere toekomst te bouwen. Het is juist dat wij een heel gevarieerd maatschappelijk middenveld
i hebben.
Maar hoe komt het toch dat de samenleving er veel te weinig in slaagt om die initiatieven voldoende op te schalen, om ze zoveel impact te doen krijgen dat zij de economie
i en het samenleven werkelijk ten gronde verbeteren. Dan is het goed om de geschiedenis te kennen.
Wie is niet nieuwsgierig naar waarom de samenleving
vroeger zoveel veranderingskracht had?
Hoe deden ze dat vroeger? Hoe slaagde de samenleving er in om vrijwel uit het niets het algemeen stemrecht te veroveren (eerst voor mannen, pas veel later voor vrouwen), om de sterkste vakbonden
i en werkelijk democratiserende politieke partijen te maken, om mutualiteiten tot de hoeksteen van volksgezondheid te laten uitgroeien, om financiële en andere coöperaties
i uit te bouwen tot economische topspelers, om maatschappelijke zekerheid te verwerven en wettelijk te verankeren voor iedereen, om te beschikken over eigen massamedia? En om zo de welvaartsstaat af te dwingen waarin de meesten van ons als welvarende en nogal gelukkige burgers leven.
Wie is niet nieuwsgierig naar waarom de samenleving vroeger zoveel veranderingskracht had, terwijl mensen toen veel minder goed opgeleid waren dan vandaag, hun bestaanssituatie onvergelijkbaar veel slechter was en het low cost platform internet
i niet eens bestond? Voor hen is het boek Wat zoudt gij zonder ’t werkvolk zijn? De geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging een aanrader. Het is, zoals een aantal oudere lezers zullen weten, een geactualiseerde heruitgave van het gelijknamige boek dat voor het eerst verscheen in 1977.
Jaak Brepoels begint zijn boek in 1830. Maar de grote aantrekkingskracht van het boek situeert zich later, namelijk wanneer de arbeidersbeweging haar veroveringstocht weet te versnellen. Het is een tocht naar meer democratie, meer gelijkheid, betere verdeling van de welvaart, verzekerde gezondheidszorg en maatschappelijke zekerheid, zelfs verovering van economische macht
i via talloze coöperaties
i… met ook de nodige aandacht voor de minpunten ervan: zuilvorming, bureaucratisering, depolitisering, cliëntelisme, paternalisme.
Hoewel het boek zeshonderdvijftig pagina’s telt, maakt het de ambitie om de geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging te schilderen niet helemaal waar. Zo is het toch wat meer die van de socialistische arbeidersbeweging dan van de christelijke werknemersbeweging. En waar internationale ontwikkelingen van een eeuw geleden uitdrukkelijk aan bod komen, is dat duidelijk minder het geval voor de jongste decennia. Jawel, globalisering
i en Europa krijgen enkele bladzijden. Maar er is geen aandacht voor de beweging van antiglobalisten, voor het Wereld Sociaal Forum
i - met een op een bepaald ogenblik stevig ogend Belgisch Sociaal Forum
i- evenmin voor die van de verontwaardigden of voor de transitiebeweging. Nochtans zijn diezelfde Belgische christendemocratische en socialistische arbeidersbewegingen die een grote internationale rol speelden in de vorige eeuw ook in de 21ste eeuw allerminst internationaal afwezig. Ze proberen, de ene nog meer dan de andere, trekkers te blijven, ook al is dat niet makkelijk in soms heel vluchtige omgevingen, met nieuwe bewegingen die zich dikwijls weigeren te structureren.
Misschien vormt dat stof voor een volgende actualisering van dit boek: hoe doen de oude werknemersbewegingen het om, samen met de niet meer zo nieuwe sociale bewegingen uit de tweede helft van de vorige eeuw en met een veelvoud van nieuwe initiatieven, actievormen en bewegingen uit de 21ste digitale eeuw nog werkelijk te wegen op politiek en economie
i?
Ook dan blijft de huidige editie meer dan de moeite waard van het lezen. Het is geen gebruikelijk afsluiter maar soit: doe zo voort Jaak. (db)
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala
i misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk uzelf, vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis Pala
i abonnement, dan hoeft u nooit iets te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier
Het loopt niet altijd even vlot, maar overal ter wereld geven steeds meer mensen uiting aan hun emancipatiedrang. Werknemers, boeren, vrouwen, landlozen, consumenten, minderheden, activisten voor milieu, mensenrechten, cultuur... ze verenigen zich in tal van organisaties. Op dat maatschappelijke middenveld tussen individu en overheid - de civiele samenleving dus - wordt het gelukkig alsmaar drukker. Daar is er met andere woorden veel sociale beweging.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Nog altijd zijn vakbonden, samen met boerenbewegingen, veruit de grootste sociale organisaties die de wereld kent. Nog altijd zijn vakbonden het allerbeste instrument voor werknemers om hun belangen te verdedigen. Samen staan ze sterker om goede loons- en arbeidsvoorwaarden af te dwingen, om er met andere woorden voor te zorgen dat zij fatsoenlijk kunnen leven van hun werk en dat zij kunnen werken in behoorlijke en veilige omstandigheden. Slechts als ze samen optreden, kunnen werknemers beletten dat hun loons- en arbeidsvoorwaarden achteruitgaan of hun werk zelfs verdwijnt, en daarmee ook hun inkomen.
Wanneer consumenten, producenten, werknemers of gewoonweg mensen zich vrijwillig verzamelen en samenwerken in een autonome vereniging om hun gemeenschappelijke behoeften te bevredigen, vormen zij een coöperatie. Die is economisch bedrijvig maar niet om maximale geldelijke winst na te streven voor haar aandeelhouders. Ze halen er voordelen uit die ze onmogelijk individueel zouden kunnen realiseren.
De derde industriële revolutie, gekenmerkt en ondersteund door de informaticarevolutie - met Internet als exponent -, brengt de globalisering in een stroomversnelling. Die revolutie leidt ertoe dat financiële en economische activiteiten zich op grotere schaal en zelfs op wereldschaal afspelen.Opvallend is dat ook de antiglobaliseringsbeweging voor haar verzet dankbaar gebruik maakt van het gemak dat Internet biedt om te communiceren en te mobiliseren. Zonder Internet kon deze beweging haar strijd tegen de Multilaterale Overeenkomst over Investeringen (MAI) niet winnen en konden Seattle of het Wereld Sociaal Forum niet zo makkelijk hun mondiale bekendheid verwerven.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Wanneer consumenten, producenten, werknemers of gewoonweg mensen zich vrijwillig verzamelen en samenwerken in een autonome vereniging om hun gemeenschappelijke behoeften te bevredigen, vormen zij een coöperatie. Die is economisch bedrijvig maar niet om maximale geldelijke winst na te streven voor haar aandeelhouders. Ze halen er voordelen uit die ze onmogelijk individueel zouden kunnen realiseren.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Niet alleen de markten en de economie hebben zich geglobaliseerd. Ook de sociale spelers organiseren zich gaandeweg ‘globaal’. Eind januari 2001 verzamelen zich duizenden mensen uit de hele wereld in de Zuid-Braziliaanse havenstad Porto Alegre voor het eerste Wereld Sociaal Forum (WSF) plaats.
2000 deelnemers zorgden op zaterdag 21 september 2002 voor een vliegende start van het Belgisch Sociaal Forum. Meer dan 150 organisaties hadden vooraf hun handtekening gezet onder de beginselverklaring van het Forum. Belgische vakbonden, NGO's, klassieke en nieuwe sociale bewegingen vonden elkaar voor een gemeenschappelijk project.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.