De onderhandelingen over de verdere liberaliseringi van de wereldhandel in de zogenoemde Doha-ronde (WTOi, Wereldhandelsorganisatiei) zitten al een tijdje in het slop. Op 6 december begon weer een nieuwe onderhandelingsronde en op enkele themas werd wat vooruitgang geboekt, maar de meeste knelpunten blijven bestaan. Toch is dat geen hinderpaal voor de Europese Uniei en andere leidende handelsblokken om op bilateraal vlak volop de kaart van de liberaliseringi te trekken, ondanks de talloze waarschuwingen die uitgaan van de ergste crises op mondiaal vlak sinds de Tweede Wereldoorlog. Voor enkele Vlaamse NGOs was dat een gegronde reden om vorige week maandag aan handel een interessant seminarie te wijden.
Marc Maes van 11.11.11 waarschuwde in zijn inleiding voor de activistische strategie van de Europese Commissie die met het Global Europe: Competing in the World direct wil ingrijpen in de binnenlandse markten van de landen waarmee de EUi handel drijft. Global Europe wil een zo gunstig mogelijke situatie scheppen voor de afzet van Europese goederen en diensten. Dat lokale bescherming van de arbeidsmarkt en de voedselveiligheid daarbij in het gedrang komen, lijkt niet belangrijk.
Thierry Kesteloot van Oxfam-Solidariteit gaf een overzicht van de voedselcrisis. Tussen januari 2007 en april 2008 verdubbelden de prijzen voor basisvoedingsproducten, daarna begonnen ze opnieuw licht te dalen. Vooral rijst kende een spectaculaire verhoging (+119 procent). Tropische exportgewassen zoals cacao, katoen, koffie en suiker kenden slechts een lichte stijging waardoor de meeste landen veel minder inkomsten haalden uit hun export. De armste ontwikkelingslanden kregen dus de zwaarste klappen. Voor elke dollar officiële ontwikkelingshulp die ze kregen, verloren ze gemiddeld een halve dollar door de dalende koopkracht. De druk om meer landbouwgrond vrij te maken voor de productie van energiegewassen leidde tot een verwaarlozing van de voedsellandbouw. Alleen een grondige omslag naar duurzame, familiale landbouwi kan een verdubbeling van de voedselproductie tegen 2050 mogelijk maken. Een probleem is dat de nationale overheden nauwelijks nog enige zeggingsmacht hebben over hun voedselmarkt door de opgelegde dereguleringi. De FAO, de VN-Voedseli- en Landbouworganisatie heeft dringend 12 miljard dollar nodig om te investeren in voedsellandbouw, maar heeft nog maar één miljard effectief kunnen besteden in 2008. Bovendien kopen privébedrijven hoe langer hoe meer landbouwgrond op om ze om te turnen in monocultuurplantages. Over het algemeen overheerst het beeld dat de internationale instellingen ieder apart werken aan oplossingen voor de crises. Een globale visie ontbreekt.
Afbeelding
Schrijf in op de PALA nieuwsbrief
verschijnt maximaal 2 maal per maand
een journalistieke kijk op onze globaliserende wereld Hoe is de wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar?
PALA zoekt met haar nieuwsbrief, website en boeken de antwoorden voor een meer sociale, ecologische en democratische samenleving en economie
Rudy De Meyer van 11.11.11 wees op de nieuwe mogelijkheden die ontstaan zijn door de financiële crisis. Nu is het moment voor de civiele samenlevingi om bepaalde zaken in vraag te stellen en alternatieven te formuleren. Als de overheden nu 3000 miljard dollar over hebben om te investeren in de economiei moet dat ook mogelijk zijn op andere terreinen. Het absolute geloof in de onzichtbare hand van de rationaliteit van de markt heeft een zware klap gekregen.
Charly Poppe van Friends of the Earth Europe wees op de invloed van handel op het klimaat. De EUi gebruikt vaak milieu- en gezondheidsargumenten om bepaalde producten van de eigen markt te houden, terwijl het eigenlijk alleen om een afscherming gaat. Naast de bekende EPAs (Economische Partnerschapsakkoordeni met ACP-landen) heeft de EUi nog talloze billaterale handelsakkoorden afgesloten met andere groeiregios in de wereld, zoals de Andes-regio, India, ASEAN, Korea en Centraal-Amerika. Telkens staat vrijhandeli centraal. Een gevolg is dat de kloof tussen arm en rijk vaak toeneemt en bepaalde groepen wel kunnen profiteren van de geboden kansen, maar de meerderheid meestal niet. Een groot democratisch deficiti is het gebrek aan transparantie dat de EUi-handelsakkoorden omgeeft. De civiele maatschappij in Noord en Zuid staan buiten spel. Handel op mensenmaat vereist minimale openheid. (JVC)
Over de voedselcrisis en de noodzakelijke omslag naar een duurzame landbouwi, lees het Global Society boek Koe 80 heeft een probleem - klik hier voor meer info en bestellen
Of bekijk de gelijknamige DVD of de DVD Het gezicht van de hongeri - klik voor meer info en bestellen
Zonder belastingen geen goede samenleving. Welvaartsstaten zijn maar mogelijk omdat ze vooral via een progressieve inkomensbelasting de inkomens deels kunnen herverdelen, de sociale zekerheid (mee) financieren en investeren in o.a. goed onderwijs, gezondheidszorg en best ook een duurzame economie met nuttig werk voor iedereen.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Een vrije markt zorgt dikwijls voor meer concurrentie, hogere productiviteit en betere producten of diensten die ook goedkoper zijn. Maar in de huidige globalisering is het idee-fixe gegroeid dat de markten nooit vrij genoeg kunnen zijn, dat alle handelsverkeer geliberaliseerd moet worden en de economische vrijheid absoluut moet zijn.
zie Wereldhandelsorganisatie
Is vanaf 1995 de opvolger van het vrijhandelsakkoord GATT.De Wereldhandelsorganisatie – meestal aangeduid met zijn Engelstalige afkorting WTO - is een intergouvernementele organisatie waarbinnen de ruim 151 lidstaten afspraken maken over hun onderlinge internationale handel.De WTO is machtiger geworden omdat het GATT-overlegforum is uitgegroeid tot een heuse permanente instelling met een eigen, interne rechtspraak. Bij conflicten tussen haar 151 lidstaten treden WTO-experten op als rechters die bindende uitspraken doen, en indien nodig, eveneens zware sancties uitvaardigen. In het internationale recht is dat zeer bijzonder. Het maakt van de WTO meteen één van de machtigste instellingen ter wereld.Bovendien kan de WTO meer thema’s op de onderhandelingstafel leggen dan de GATT. Naast de industriële producten, komen nu ook de landbouwproducten, diensten (zie ook GATS) en intellectuele eigendomsrechten (zie ook TRIPS) ter sprake.De Wereldhandelsorganisatie is de drijvende kracht achter de liberalisering of vrijmaking van de wereldhandel. Steeds lagere handelstarieven of handelsbarrières, dat is het devies. Of de werknemers en het milieu niet in hun rechten worden geschaad blijkt allerminst de zorg van de WTO. De fundamentele sociale rechten of arbeidsnormen kunnen geen aanspraak maken om opgenomen te geraken in haar handelsakkoorden. Als het van de WTO afhangt leven we in een wereld waarin de rechten van goederen en diensten wereldwijd afdwingbaar zijn maar niet de vakbondsvrijheid of het gezondheidsrecht van de Europeanen om de import van Amerikaans hormonenrundvlees tegen te houden.Vooral sinds de WTO-conferentie in Seattle in 1999 rijst daartegen wereldwijd protest van vakbonden, boerenbewegingen, milieuorganisaties, enzovoort verzameld in de andersglobaliseringsbeweging.Sinds de WTO conferentie in 2003 in Cancun slaagt de organisatie er niet meer in om akkoorden te sluiten. Voor het eerst vormen de ontwikkelingslanden daar een krachtig blok dat geen genoegen neemt met wat de Verenigde Staten, de Europese Unie en Japan beslissen.
Meer dan in andere continenten hebben de (meeste) Europese landen werk gemaakt van hun gemeenschappelijke belangen en hun samenwerking soms verregaand uitgebouwd. Over het belang van en de uitdagingen voor hun Europese Unie handelen volgende PALA artikels:
Een vrije markt zorgt dikwijls voor meer concurrentie, hogere productiviteit en betere producten of diensten die ook goedkoper zijn. Maar in de huidige globalisering is het idee-fixe gegroeid dat de markten nooit vrij genoeg kunnen zijn, dat alle handelsverkeer geliberaliseerd moet worden en de economische vrijheid absoluut moet zijn.
zie Europese Uniezie ook Europees model
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
wie de vrije markt en niets dan de markt wil laten spelen, ziet graag zoveel mogelijk regels afgeschaft. Dereguleren hangt dus nauw samen met liberaliseren, normen en wetten zouden enkel maar hinderlijk zijn voor de vrije markt. Niemand kan beweren dat een wettendiarree zoals b.v. in België het samenleven beter maakt, al is het maar omdat vele wetten dode letter blijven. Al even dwaas is om niet de voordelen van een goede marktwerking te plukken. Maar meest dwaas is de ambitie om regelgeving en overheden volledig uit het economische leven te bannen, want dat maakt één regel dominant, dan telt enkel nog het recht van de sterkste en de rijkste. Als het om onze welstand draait, om wat we in het leven nodig hebben en belangrijk vinden, zijn het wetten die de rechten van de zwakkeren beschermen, of het nu gaat om werknemers, kleine ondernemers of zelfstandigen, consumenten, het milieu, inheemse volkeren, ja zelfs aandeelhouders.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Het loopt niet altijd even vlot, maar overal ter wereld geven steeds meer mensen uiting aan hun emancipatiedrang. Werknemers, boeren, vrouwen, landlozen, consumenten, minderheden, activisten voor milieu, mensenrechten, cultuur... ze verenigen zich in tal van organisaties. Op dat maatschappelijke middenveld tussen individu en overheid - de civiele samenleving dus - wordt het gelukkig alsmaar drukker. Daar is er met andere woorden veel sociale beweging.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
zie Europese Uniezie ook Europees model
de EPA’s (van het Engelse Economic Partnerschip Agreement) zijn regionale handelsakkoorden die de Europese Unie wil sluiten met de 77 zogenaamde ACS-landen uit Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan, waaronder heel veel van de armste landen. Het zijn eigenlijk vrijhandelsakkoorden. De bedoeling ervan was om op 1 januari 2008 de grenzen te openen en de douanetarieven op bijna alle Europese goederen af te schaffen.
zie Europese Uniezie ook Europees model
Wanneer de internationale handel geen enkele rem krijgt opgelegd - geen douanerechten, geen belastingen en geen wettelijke beperkingen - spreekt men van vrijhandel. Dat is vanzelfsprekend een theoretische situatie die nooit helemaal in praktijk raakt omgezet. Alle landen hebben altijd hun economie op één of andere wijze in bescherming genomen. En zowat alle welvaartstaten en opkomende economieën hebben hun industrialisering en hun ontwikkeling verwezenlijkt achter grotendeels gesloten grenzen.
de economie is de voorbije decennia door het wegvallen van vele grenzen als het ware in de mondiale champions league gaan spelen. Maar overheid en samenleving spelen vooral nog nationaal, een beetje Europees en veel te weinig op wereldschaal. Zo verliezen ze hun democratische greep die hen binnen de nationale grenzen in staat stelde de nodige sociale en ecologische spelregels op te leggen aan de economie en haar te gebruiken om de welvaartsstaat te realiseren. Dat lukt niet langer wanneer de economische macht huist bij multinationals, enkele grote landen, instellingen zoals IMF en bovenal zoiets ongrijpbaars als de volledig vrije wereldmarkt. Het democratisch deficit kan enkel maar worden overwonnen indien politiek en samenleving zich op wereldvlak organiseren om de economie afdwingbare regels op te leggen. Daarvoor moet ook de overheersende opvatting sneuvelen dat politiek zich ver moet houden van de economie.
zie Europese Uniezie ook Europees model
zie Europese Uniezie ook Europees model
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
800 miljoen mensen zijn ondervoed, elk jaar opnieuw sterven miljoenen mensen door gebrek aan voedsel en de ziekten die daarmee samenhangen, elke dag meer dan 25.000 doden, dat zijn wel 100 neerstortende passagiersvliegtuigen of ruim acht keer het aantal 11 september doden in de WTC torens, elke dag. Toch levert de Aarde genoeg te eten voor iedereen. Niet een tekort aan voedsel is dus de belangrijkste oorzaak van honger en hongersnood. De echte oorzaak is, veel meer dan voedseltekort, droogte, overstromingen of andere rampen, dat mensen arm zijn, dat ze te weinig koopkracht of inkomen hebben om aan eten te geraken.