De Val der Engelen
De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen is een boek dat Dirk Barrez schreef in 1991 over "de ontaarding van de internationale samenwerking" zoals in de titel van de inleiding staat.
Te langzaam dringt door hoe belangrijk het geheel van mensenrechten is dat onze wereld moeizaam heeft opgebouwd. Burgerlijke en politieke rechten, economische, sociale en culturele rechten, ze wijzen allemaal de weg naar een meer menselijke wereld.
De auteur acht de niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisaties (NGO's) onvervangbaar als zij streven naar veranderingen in de wereldverhoudingen tussen Noord en Zuid die vandaag tot de miskenning van zovele mensenrechten leiden.
Hulp is de allerarmste vorm van samenwerking
Maar er rijzen problemen als NGO's vergeten dat hun opdracht om mensenrechten draait en bijna uitsluitend vertalen in financiële hulp. Want hulp is net de allerarmste en allerslechtste en dus meest verwerpelijke vorm van internationale samenwerking. Waarom?
Ten eerste omdat hulp het ontwikkelingsprobleem niet meer in termen van mensenrechten - en dus in politieke termen - plaatst maar wegbergt in de sfeer van de hulp, de caritas, de liefdadigheid.
Ten tweede omdat de NGO's de mythe creëren en koesteren dat hun hulp, hun ontwikkelingssamenwerking ook echt zou helpen de problemen van de Derde Wereld op te lossen.
Ten derde omdat NGO's die vergeten dat hun opdracht om mensenrechten draait en een politieke uitdaging is, niet meer zijn dan hulporganisaties. Ze worden meer deel van het probleem dan van de oplossing.
Inhoud van De Val der Engelen
Na een inleidende blik op de echte wereld vandaag en op het ontstaan van NGO's, toont dit gewild striemend pamflet in een eerste deel dat het de NGO's vooral om geld is te doen.
Dan volgt het kernprobleem: we ontdekken dat de NGO-hulp niet bijdraagt tot de ontwikkeling van Derde Wereldlanden en waarom hun hulp niet kan werken.
Het derde deel verdiept zich in de verblindingsmachine die de NGO-wereld is geworden.
De uitleiding waarschuwt voor dooddoeners en schetst de contouren van een mogelijk alternatief.
"Meest besproken onuitgegeven boek"
Nog voor het pamflet uitgegeven geraakt, doet De Val der Engelen ongezien veel stof opwaaien: kranteninterviews, debatten, massaal bijgewoonde discussieavonden, voorpublicaties, verspreiding van ongeautoriseerde kopieën, zelfs boekbesprekingen... Al vindt het twee jaar lang geen uitgever - meer dan één krabbelt terug onder NGO-druk, een democratisch land onwaardig - mee daardoor wordt het al die tijd misschien wel het "meest besproken onuitgegeven boek".
Uiteindelijk verschijnt De val der engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen, 1991, 79 p. in Het orkest van de Titanic. Werken aan andere Noord-Zuid verhoudingen, een boek uitgegeven door VUBpress & Student Aid in 1993. Zij zorgen mee voor een bredere en betere publieke discussie.
Op zowel onorthodoxe als klassieke wijzen slaagt het pamflet in zijn ambitie om een debat en een open dialoog te stimuleren over de doelstellingen van NGO's en de essentie van internationale samenwerking. Als reactie ontstaat onder andere de denkgroep Ekstermolengroep.
Twintig en zelfs dertig jaar na het schrijven blijft De Val der Engelen meer dan eens een referentie in het nog altijd aan de gang zijnde debat over de rol van de NGO's in onze globaliserende wereld waarin de rechten van mensen, samenlevingen én de Aarde zwaar miskend blijven.
Lees ook
Negen redenen waarom hulp niet helpt | Samenvatting van de in De Val der Engelen uiteengezette redenen, argumenten, mechanismen waarom of waardoor hulp niet helpt | 12-12-1992
Vind de inhoudstafel van het pamflet onderaan het volledige artikel De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen
Boekinfo
Barrez Dirk, De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen, 1991, 79 p. in Hans Achterhuis, Dirk Barrez, Yash Tandon, Melanie Schellens, Antonio Elizalde, Alan Fowler, Jean Bossuyt, Het orkest van de Titanic. Werken aan andere Noord-Zuid verhoudingen, VUBpress & Student Aid, 1993, 216 p.
Meer lezen
Welke toekomst voor onze Noord-Zuid NGO's? | 11-9-2007
Ontwikkelings- en milieuwereldje moeten uit hun cocon | 17-11-2015
Jawel, ontwikkeling en transitie zijn heel verwant | 15-5-2017
Van vlag tot hashtag? | 8-10-2015
Verafgoding van dictators | 26-11-2016