WAT LEERT ONS VOOR DE KOST? (1)
Pala aanbod - klik hier
€ 20 i.p.v. € 22,99 + gratis verzending
Veertig heel verschillende mensen lieten zich interviewen over hun heel diverse jobs en beroepslevens voor het boek Voor de kost. Die kennismaking met zoveel verscheidenheid was altijd heel aangenaam. Wat komt nu bovendrijven uit al die gesprekken over dat zo belangrijke ‘werken’? Geen makkelijke oefening, en onvermijdelijk deels subjectief. Maar overzicht en inzicht nastreven is belangrijk. En dus is er, in drie delen, dit Pala essay ‘Wat leert ons Voor de kost?’
Dat viel allereerst fel op,
hoe iedereen laat merken graag te werken.
Dat is me allereerst fel opgevallen, hoe bijna iedereen in dit boek uitdrukkelijk vertelt zijn of haar job graag te doen, hoe werkelijk alle geïnterviewden laten merken graag te werken en resultaat te zien. “Je moet met passie werken”, zo vertelt iemand, “dat moet met alle werk.”
Al hebben ze allen ook oog voor de mindere kanten en voor wat beter kan. Ook dat springt in het oog, de vele dikwijls gelijkaardige klachten die opduiken op tal van plaatsen, maar evengoed tal van voorstellen voor oplossingen.
Van waterhoofden en bazen die de job niet kennen
We willen greep op ons werk.
Waar beginnen? Wellicht best bij de instituten zelf die mensen werk bezorgen. Dat zijn kleine en grotere privébedrijven, multinationals, overheden, publieke bedrijven, scholen, ziekenhuizen en instellingen allerhande. De verwachting en overtuiging leeft dat samenleving en economie in de 21ste eeuw toch wel weten om te gaan met de dikwijls nefaste fenomenen van bureaucratie en hiërarchie, en dat ze ruimte weten te scheppen voor participatie en zeggenschap.
Die blijde verwachting botst al te dikwijls op de harde realiteiten. Er zijn de zovele organisaties waar kaders en middenkaders uitgroeien tot een waterhoofd. Een ontzettend hoog percentage van medewerkers zijn er niet meer bezig met het eigenlijke werk, alleen nog met leiden, begeleiden, coachen, vergaderen. Erger nog, dat kader verliest geregeld elke voeling met het werk op de vloer en met wie dat werk presteert.
Het is een schrijnende en werkelijk problematische klacht die vele malen weerklinkt: “Onze bazen kennen de job niet”. De voorbeelden uit het boek zijn te gefundeerd om ze te kunnen afwimpelen. Ook de mechanismen komen bloot te liggen: al heel jong baas worden maar met amper ervaring, het inroepen van consultants die soms zelfs nul ervaring hebben, managers die zelfs niet één keer het werk zelf verricht hebben, de volkomen éénzijdige aandacht voor de cijfers waarbij de ogen amper nog van de excel sheet opkijken en elk contact met werknemers verdwijnt, vele bureaucratische kokers die naast elkaar werken, hun paraplu’s uitsteken en door hun desorganisatie het werken van hun werknemers bemoeilijken in plaats van te faciliteren.
Geef ons autonomie en vertrouwen,
en niet almaar meer controle en paperasserij.
Werknemers hebben het er heel moeilijk mee dat ze de greep op hun werk verliezen. Ze ergeren zich aan de almaar toenemende controledrang en –mechanismen, zeker wanneer die hen opzadelen met een overdaad aan bijkomend administratief en dossierwerk. Want dat verhindert hen om hun eigenlijke opdrachten goed uit te voeren.
Eigenlijk is het onbegrijpelijk dat mensen nooit zoveel hebben gestudeerd, nooit zo goed zijn opgeleid, nooit zoveel toegang hadden tot allerlei kennis en informatie… en dit zich niet vertaalt in meer zelfstandigheid voor werknemers.
Het is nochtans wat vele werknemers vooral willen, greep hebben op hun werk en vertrouwen krijgen. Ze zullen hun job nog veel liever doen wanneer ze genoeg vrijheid en autonomie ervaren bij de uitoefening ervan. Let wel, hiermee is niet gezegd dat er geen werkomgevingen bestaan met veel autonomie voor wie werkt. Maar anders dan vele jobadvertenties laten uitschijnen, is dit niet de overheersende trend.
Wat marge hebben is belangrijk om het vol te houden,
maar dat mag je vooral niet tonen.
Zelfs als we van het minimum uitgaan, dan moet er om een job goed te doen doorheen de werkdag toch minstens wat marge zijn om te kunnen ademhalen. Zoveel gezond verstand zouden we allemaal samen toch al moeten hebben bereikt. Hoe gezond is het dan wanneer werknemers moeten verbergen voor hun bazen dat ze die minimale speelruimte hebben? Want anders zullen ze worden opgejaagd tot het ritme onhaalbaar is. Dan varen zowel het werk en dus het bedrijf, als zijzelf en hun gezondheid, er slecht bij.
Er is nog een verwante frappante vaststelling: vorming en opleiding worden door ondernemingen publiek volop geprezen en noodzakelijk bevonden. Tallozen in dit boek bevestigen het absolute belang van opleiding en vorming voor wie werkt. Maar hoe valt dit te rijmen met de getuigenissen van een sterke tendens bij een aantal bedrijven om mensen – anders dan vroeger - er meteen in te gooien, zelfs meteen al na één dag? Ook als dit betekent dat ze vrijwel onvoorbereid in een gevaarlijke omgeving aan de slag gaan.
Wij willen dat er naar ons wordt geluisterd.
Nog erger is het wanneer er helemaal niet wordt geluisterd naar werknemers, wanneer de vloer wordt aangeveegd met hun kennis, kunde, ervaring, inzicht, en dus ook met hun inzet, ijver en loyauteit. Zeker over de meest essentiële aspecten van hun werkbestaan – zoals de haalbaarheid van de prestaties, de beschikbaarheid van degelijk materieel of de snelheid waarmee de band draait - willen werknemers dat er naar hen wordt geluisterd. En toch zijn daar al die verhalen waarin bedrijven en hun managers geen oog en oor hebben voor hun werknemers. Die kortsluiting is in dit boek het grootst in de autofabriek waar de band zonder enig overleg sneller draait, tot voorbij wat haalbaar is en het tot een wilde staking komt. Dat is het laatste wat de werknemers wilden, maar alle alternatieven zijn uitgeput als geen van de verantwoordelijken luistert.
Geld primeert.
Het is dieper graven naar de fundamentele oorzaken. Daarachter schuilt een economische wereld waarin geld meest van al doorweegt. Ondanks alle verhalen over maatschappelijk verantwoord of duurzaam ondernemen, geldt nog altijd in vele bedrijven dat er één doorslaggevende meetlat is voor alles en iedereen: winst maken, versta financiële winst. Meer nog dan vroeger primeert de aandeelhouder. In die door geld gedreven context zijn managers ook ‘maar’ werknemers zijn, of zelfs poppetjes, die er snel uit liggen als ze hun cijfers niet halen. Het doet de werknemers in dit boek wel eens zuchten dat ze lang geleden konden onderhandelen met de baas van de fabriek, later moesten ze daarvoor naar Brussel, en nu naar Parijs of een ander buitenland. Daarbij stellen ze dikwijls ook vast dat ze beter geïnformeerd zijn dan de lokale managers.
De wil om door één deur te kunnen.
Het is dus vaak moeilijk om een sociale dialoog op gang te krijgen, of om die lopend te houden. Voor vele werknemers is het lastig om aan de andere kant van de tafel een partner te treffen waarmee echt kan worden onderhandeld, omdat zowel de wil daartoe als het mandaat daarvoor ontbreekt. Dan blijft het opmerkelijk hoe in verscheidene getuigenissen in dit boek de uitdrukkelijke wil wordt geuit om toch altijd door één deur te blijven kunnen met de werkgever. Men wil respect krijgen, en ook respect kunnen tonen.
Dirk Barrez
De auteur is hoofdredacteur van Pala.be.
Zijn nieuwste boek is Voor de kost. 40 mensen over hun job en echt werk.
Zijn vorige boeken zijn Transitie. Onze welvaart van morgen en Coöperaties. Hoe heroveren we de economie.
Dit is de eerste bijdrage van het 3-delige essay 'Wat leert ons Voor de kost'?
Lees ook de volgende bijdragen:
Straffe uitspraken, grote ambities - Wat leert ons Voor de kost? (2)
Hoe ageren in groeiende tegenstroom? - Wat leert ons Voor de kost? (3)
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
