Myanmar is ver van ons bed

Terwijl de aandacht van de wereld bijna volledig is gericht op de Russische invasie van Oekraïne, valt er nauwelijks iets over de tragedie in Myanmar te vernemen. De internationale gemeenschap kijkt liever de andere kant op.

De wereld besteedt de kwestie Myanmar uit aan ASEAN…

Buitenlandse mogendheden, waaronder de Europese Unie i, lijken in een verklaring van oktober vorig jaar de kwestie Myanmar te hebben uitbesteed aan de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten (ASEAN).

In een verklaring “herhaalt de EU i zijn krachtige steun voor de inspanningen van de ASEAN om een vreedzame oplossing voor de huidige crisis te vinden en benadrukt dat Myanmar de vijfpuntenconsensus snel en getrouw moet uitvoeren om een proces van de-escalatie en terugkeer naar democratie i op gang te brengen."

De "vijfpuntenconsensus", die werd aangenomen toen juntaleider Min Aung Hlaing op 24 april vorig jaar een kort bezoek bracht aan Jakarta, riep op tot een stopzetting van het geweld en "een constructieve dialoog tussen alle betrokken partijen".

De EU-verklaring was opmerkelijk in die zin dat de "vijfpuntenovereenkomst" al dood was toen de Europeanen ernaar verwezen. Het is geen afgezanten van ASEAN toegestaan om iemand te ontmoeten, behalve junta-functionarissen, en het woord "dialoog" is nooit geuit door Min Aung Hlaing en zijn militairen.

Tijdens een recent bezoek van de ASEAN, eind maart door de Cambodjaanse vice-premier en minister van Buitenlandse Zaken Prak Sokhonn, had de junta hem alleen maar een ontmoeting te bieden met Su Su Lwin, de vrouw van Htin Kyaw, president van 2016-2018 en een lid van de door de staatsgreep verdreven National League for Democracy (NLD). Su Su Lwin weigerde echter de ASEAN-gezant te ontmoeten, daarbij verwijzend naar "gezondheidsproblemen".

… Maar ASEAN heeft nog nooit een geschil weten op te lossen

Maar dat weerhield Noeleen Heyzer, de speciale gezant van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor Myanmar, er niet van om samen te werken met niet alleen Prak Sokonn, maar ook met de autoritaire heerser Hun Sen van Cambodja, wiens land dit jaar de ASEAN-wisselvoorzitter is.

Op 1 april bracht het kantoor van Heyzer een verklaring uit waarin werd verwezen naar de "robuuste ASEAN-VN-paraplu" en dat "ASEAN en de bredere internationale gemeenschap de verantwoordelijkheid hebben om de wil van de mensen te versterken en te ondersteunen”.

Critici kunnen zeggen dat ze gemakshalve vergeten lijkt te zijn dat ASEAN een bijeenkomst is van tien overwegend ondemocratische naties die in de nu bijna 55-jarige geschiedenis nooit heeft geholpen bij het oplossen van ook maar  één enkel probleem in lidstaten of bilaterale geschillen tussen hen.

Dergelijke kwesties variëren van het conflict in Oost-Timor en grensgeschillen tussen Cambodja en Thailand, Cambodja en Vietnam, Maleisië en de Filippijnen, grensoverschrijdende opstanden tussen Thailand en Maleisië, en, misschien wel het belangrijkste, een gemeenschappelijk standpunt over de Zuid-Chinese Zee toen China i zijn verreikende aanspraken op de strategische waterweg bevestigde.

De principes van consensus en niet-inmenging
maken ASEAN feitelijk machteloos

In feite maken de twee leidende principes van ASEAN – consensus en niet-inmenging – het blok machteloos als het gaat om regionale veiligheid i of de bevordering van vrede en democratie. Het enige dat ASEAN als vooruitgang kan laten zien, zijn enkele handelsovereenkomsten en visumvrijstellingsregels voor burgers van lidstaten.

Intussen roeit het leger van Myanmar het verzet uit

Ondertussen zet de Tatmadaw, het leger van Myanmar, zijn brute campagne voort om verzetsstrijdkrachten uit te roeien en de controle over het land te herstellen. Om de 'ideologie en organisatie' van dit leger te begrijpen, is volgende analyse in de gezaghebbende The Diplomat wellicht duidelijk:

“De Tatmadaw is een zeer samenhangende organisatie, gebouwd rond een centrale ideologie die het leger afschildert als de bewaker van nationale eenheid, en wordt versterkt door een uitgebreid patronagenetwerk. De leden leven grotendeels gescheiden van de reguliere samenleving. Vaak geboren in militaire families met meerdere generaties, worden ze opgeleid in militaire scholen, krijgen hun vrouwen banen in militaire bedrijven i, en wanneer hun kinderen ziek zijn, worden ze verzorgd in militaire ziekenhuizen. Vooral voor de lagere rangen betekent dit dat ze, ondanks hun mager salaris, verplicht zijn om hun families te onderhouden. Hoge officieren kunnen hun inkomen aanvullen door het aannemen van steekpenningen, waarvoor het leger een oogje dichtknijpt, maar zijn evenzeer aan het leger gebonden door hetzelfde systeem van 'prikkels', evenals de belofte van geleidelijk lucratieve mogelijkheden tot corruptie i”.

Verkiezingen kunnen al dan niet worden gehouden in 2023, zoals Mun Aung Hlaing ooit zei, maar voordat dat gebeurt, zal het leger ervoor willen zorgen dat de NLD politiek en organisatorisch wordt ontkracht. De NLD heeft immers verpletterende overwinningen behaald bij alle verkiezingen die zij heeft betwist.

Eerst in 1990 voor een Nationale Vergadering die nooit werd bijeengeroepen. Het leger verving ze door een orgaan dat bestond uit niet meer dan 100 van de 492 gekozen parlementsleden aangevuld tot 600 met afgevaardigden benoemd door het leger.

Daarna won de NLD de verkiezingen in 2015, waarna ze een regering mocht vormen, en tenslotte ook in 2020, toen het leger de macht i greep voordat de gekozen vergadering bijeen kon komen.

De generaals zijn nu druk bezig met de voorbereiding van de selectie van hun eigen verkiezingscommissarissen, terwijl alle NLD-leiders, waaronder president Win Myint en staatsadviseur Aung San Suu Kyi, in militaire hechtenis blijven.

Sinds de tanks Yangon en Naypyidaw zijn binnengerold en de (aanvankelijk vreedzame) protesten met geweld zijn beantwoord, zijn duizenden activisten gevlucht naar de grensgebieden waar etnische rebellen territoria hebben of hun eigen verzet organiseren in delen van centraal Myanmar waar sinds de jaren zeventig geen opstand meer was geweest.

Die troepen hebben een opmerkelijke veerkracht i en vechtlust getoond, maar die veelheid van lokale verzetsgroepen, losjes op één hoop gegooid als People's Defense Forces, lijkt al die activiteiten niet onder een centraal commando te kunnen coördineren. Er zijn regelmatig hinderlagen en schermutselingen in verschillende delen van het land, maar er lijkt geen coherente strategie te zijn ontwikkeld voor de strijd tegen de junta.

Ook hebben ze momenteel niet genoeg wapens om de grote vuurkracht van het Myanmarese leger serieus uit te dagen. Deze 'vuurkracht' wordt vooral door Rusland en China geleverd. Tegelijkertijd zijn de junta-troepen over veel fronten te ver uitgerekt, en blijft het daardoor voor Min Aung Hlaing onmogelijk om het verzet te "vernietigen", zoals hij heeft beloofd.

Nu de buitenwereld bijna niets doet, kan er maar één conclusie zijn: de tragedie in Myanmar zal in de nabije toekomst zeker doorgaan met meer interne onrust, vluchtelingenstromen naar buurlanden en repressie van elke afwijkende mening onder autoritaire generaals. Voor hen bestaan geen noties van compromissen, dialoog en luisteren naar de publieke opinie.

Jan Servaes

De auteur was UNESCO i-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China, Hong Kong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).

Vind alle Pala artikels over Myanmar

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier