Zweden heeft een reputatie van transparantie in het overheidsbeleid en is al jaren een donor die moeiteloos het criterium van 0,7-procent van het BNP voor ontwikkelingssamenwerking haalt en geregeld troepen ter beschikking stelt van VN-missies. Toch is Zweden ook een grote exporteur van wapens, een ontwikkeling die de laatste zeven jaar zelfs verviervoudigde, zo blijkt uit de cijfers van het eveneens Zweedse vredesonderzoeksinstituut SIPRI. In 2007 eindigde Zweden zelfs wereldwijd op de tweede plaats in de lijst van wapenuitvoerders als de cijfers per hoofd van de bevolking worden omgerekend. Voor de Zweedse vredesbeweging is dat al jaren een evolutie waartegen met lobbywerk en manifestaties actie wordt gevoerd, maar totnogtoe met weinig succes of politieke weerklank.
Vorig najaar besloten enkele activisten van het netwerk Avrusta (‘Ontwapen') daarom dat het tijd was voor hardere acties. In oktober drongen enkele mensen 's nachts binnen bij Saab Bofors Dynamics in Eskilstuna. Dat bedrijf produceert hoogtechnologische wapensystemen, onder meer de granaatlanceerinstallaties Carl Gustaf M3 die ook werden gebruikt in de oorlog in Irak. Met hamers begonnen ze de wapens, die klaar stonden voor export, onbruikbaar te maken. Pas na 20 minuten kwam de politie ter plaatse. Op 22 maart van dit jaar volgde nog een directe actie gericht tegen de Jas 39 Gripen-gevechtsvliegtuigen van de Saabfabriek in Linköping. Deze vliegtuigen zouden worden geleverd aan Zuid-Afrika, Thailand en - indien de deal waarvoor de Zweedse regering momenteel hard aan het lobbyen is, doorgaat - vanaf 2010 aan India. De activisten werden onlangs door een rechtbank tot enkele maanden effectieve gevangenisstraf veroordeeld voor poging tot sabotage en het illegaal binnendringen in zwaar bewaakte installaties.
Martin Smedjeback, één van de veroordeelde activisten, hield in de rechtbank een onderbouwd pleidooi voor ontwapening. Een samenvatting: "Hoewel Zweedse soldaten bij geen gevechten betrokken zijn, verdient de Zweedse economie goed aan oorlogen die elders ellende veroorzaken. Politici stellen Zweden graag voor als een land van vrede, maar vergeten dat we een grote wapenexporteur zijn. Officieel mogen geen wapens naar landen in oorlog worden geëxporteerd, maar inbreuken op die regel laat men stilzwijgend toe. Toen de VS in 2003 Irak binnenviel, was de Zweedse overheid scherp in haar veroordeling van deze schending van het internationaal recht, maar bleef wel rustig doorgaan met het exporteren van dodelijke wapensystemen naar de VS. Meer dan 60 landen zijn afnemers van Zweedse wapens, ook dictaturen en landen in oorlog zijn daarbij. Jarenlang heb ik als medewerker van de Zweedse vredesbeweging Fellowship of Reconciliation getracht om via lobbywerk de wapenexport te stoppen. Vandaag zijn we overgegaan tot acties van directe ontwapening. Als de overheid haar verantwoordelijkheid niet opneemt, moeten burgers van een democratisch land zelf in actie komen om grotere misdaden tegen de mensheid proberen te voorkomen. Wie drugs verkoopt, wordt harder gestraft dan de koper. Waarom geldt die regel ook niet voor wie wapens verkoopt? Het omgekeerde gebeurt: de Zweedse overheid stimuleert de wapenexport, maar hangt graag een beeld op van vredesland. Dat hebben we met onze acties willen aanklagen." (JVC)
Klik hier voor de volledige tekst van het pleidooi van Martin Smedjeback
Why I chose to disarm Swedish weapons
Klik voor meer info over de Zweedse campagne Avrusta
