Reuzenstuwdammen : Wereldbank leert weinig of niet van vroegere fouten
dinsdag, 28 augustus 2007 - 13:44
Zoet water is een kostbaar en steeds schaarser goed. Om eraan te raken is geen inspanning te veel voor de mens. Daarvan getuigen de immense waterinvesteringen van samenlevingen overal ter wereld, vroeger en nu, van de Romeinse aquaducten tot de Aziatische geïrrigeerde rijstterrassen en de talrijke hedendaagse reuzenstuwdammen. In de tweede helft van de 20ste eeuw groeide het aantal dammen van meer dan vijftien meter hoog van 5.000 tot meer dan 40.000. Opvallend is wel dat het huidige ‘moderne' systeem van die reuzenstuwdam misschien wel het slechtste aller tijden is: het zet veel vruchtbaar land onder water, jaagt de mensen weg, vernietigt hun leefomgeving, laat geen vruchtbaar slib meer door, vele vissoorten verdwijnen, het stuwmeer vult zich met puin en slib en dreigt na verloop van tijd onbruikbaar te worden, altijd zijn er zware en onderschatte ecologische en sociale gevolgen, al te vaak is het rendement van die bouwwerken lager dan verwacht. Toch blijft de mens verwoed dergelijke dure, onaangepaste mastodonten neerzetten. Vooral de Wereldbanki kreeg de voorbije decennia forse kritiek te slikken op haar voorkeur voor en financiering van megalomane damprojecten. De bank beweert te hebben geleerd van de vroegere fouten. Maar de praktijk wijst in een andere richting. Een rapport van International Rivers Network waarschuwt dat de Nam Theun 2-dam in Laos een heruitgave dreigt te worden van de oude mislukkingen. In Oeganda start de bouw van de controversiële Bujagali dam zonder dat is gewacht op een studie over de gevolgen voor het milieu, de bevolkingi en de economiei.
In september verkrijgt de Franse coöperatie Railcoop de licentie van spoorwegbedrijf… in oktober ziet ze zich verplicht haar eerste reizigersactiviteit uit te stellen: de samenwerking met de infrastructuurbeheerder loopt mank.
Facebook ligt de jongste tijd zwaar onder vuur. Maar waarmee begon dat? De Facebook files van The Wall Street Journal, en die gaan nog over veel meer dan de schade die Instagram aan jongeren toebrengt.
Nieuwe wind- en zonmultinationals eisen wereldwijd een grote plek op in het tijdperk van de elektriciteit. Tonen burgers en hun energiecoöperaties zich even dynamisch?
Soms overtreffen de grootste hernieuwbare energiemultinationals al in marktwaarde klassieke oliegiganten als Exxon of Shell. Wie zijn die nieuwe energiereuzen in het tijdperk van de elektriciteit?
Nog maar eens stellen academici de voortdurende mislukking vast van grote irrigatieprojecten in Afrika. Dat was 35 jaar geleden ook al zo. Maar wat besluiten we nu uit die aloude kennis: is dit systemisch falen van ontwikkelingssamenwerking te keren of beter stoppen?
een multinational bestaat uit een moederbedrijf en filialen of vestigingen in minstens één ander land, meestal in heel veel landen zelfs. Belangrijk is dat het moederbedrijf die vestigingen controleert. In 2004 schat UNCTAD het aantal multinationale ondernemingen in de wereld op 64.000 met samen zowat 866.000 filialen waarin 53 miljoen mensen werken. Vroeger waren dochterbedrijven in grote mate het evenbeeld van het moederbedrijf en bedienden ze hun regionale markt. Vandaag zijn multinationals veeleer geëvolueerd tot complexe productieketens waarbij de filialen zich specialiseren in één of meer schakels daarvan. Dat productieproces raakt steeds meer en steeds sneller gefragmenteerd in een onophoudelijke zoektocht naar waar het kostenplaatje meest voordelig is. Zo komt het dat één derde van de wereldhandel zich afspeelt tussen vestigingen van multinationals. Zulke geïntegreerde netwerken verhogen sterk hun flexibiliteit. Maar de keerzijde is dat het voortbestaan van filialen veel onzekerder is en dat werknemers veel minder zeker zijn van hun job. Nog altijd hebben de meeste multinationals hun hoofdkwartier in de traditionele economische kerngebieden. Van de 500 grootste multinationale ondernemingen telde de Europese Unie er 163 in 2007, de Verenigde Staten 162 en Japan 67. Intussen zijn we al langer gewoon aan Zuid-Koreaanse multinationals, nu met 14 in de lijst. Sinds het Chinese bedrijf de personal computer afdeling van IBM heeft overgenomen in 2005 en de Indiër Lakshmi Mittal wereldwijd overduidelijk de staalproductie domineert, groeit het besef dat we snel zullen wennen aan multinationals uit andere opkomende industrielanden. China heeft al 25 bedrijven onder de 500 grootste, India 6 en Brazilië 5. Op basis van de omzet behaalde Wal-Mart in 2007 de eerste plaats, op de voet gevolgd door Exxon Mobil. Dan komen de andere oliefirma’s Shell en BP en op plaatsen vijf en zes vinden we de autobedrijven General Motors en Toyota. Verder vinden we bij de eerste tien DaimlerChrysler, ConocoPhilips en Total. Nu de bedrijfswereld zich steeds meer op mondiaal vlak organiseert, staan vakbonden voor de opgave om ook internationaal voor tegenwicht te zorgen. Zo is binnen Europa het alternatief van de Europese Ondernemingsraad gegroeid en mondiaal zijn de jongste jaren heel wat internationale kaderovereenkomsten gesloten.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Is samen met het IMF opgericht in 1944 in Bretton Woods (zie ook daar).Ze bestaat uit de Internationale Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling en de Internationale Associatie voor Ontwikkeling. De Wereldbank telt 185 landen-aandeelhouders. Met 16,45 procent van de stemmen bezit de VS – de grootste aandeelhouder – als enige een blokkeringsminderheid. Erg democratisch functioneert de Bank dus niet.Samen vormen IMF en Wereldbank zowat het mondiale ministerie van financiën. Terwijl het IMF zich concentreert op het monetaire en budgettaire beleid van landen, verschaft de Wereldbank leningen om hun ontwikkeling te financieren. In het begin leent zij aan het verwoeste naoorlogse Europa, later aan ontwikkelingslanden.In de praktijk vormt de Wereldbank één as met het IMF en wendt zij haar financiële macht aan in het kader van het gezamenlijk voorgestane beleid van structurele aanpassing. Die benaming mag dan na kritiek in onbruik geraken, daarom is de doelstelling van IMF en Wereldbank om economieën open te gooien, om ze te liberaliseren en te privatiseren, nog niet veranderd.De gevolgen voor de betrokken samenlevingen blijven al even dikwijls asociaal en zelfs dramatisch. Uit onvrede over dat beleid neemt de vice-voorzitter van de Wereldbank, Joseph Stiglitz, in 2001 ontslag. Hij schrijf zijn kritiek neer in het boek Perverse globalisering (zie ook onder structureel aanpassingsprogramma).
zijn we met te veel? In 2015 telt de wereld 7,350 miljard mensen. In de toekomst kijken is niet makkelijk, maar omstreeks 2050 zullen we in de medium schatting meest waarschijnlijk met zowat 9,73 miljard zijn. Ongeveer zoals vandaag zouden 1,29 miljard mensen in de nu rijke, vooral industriële landen leven, daar komt vergrijzing van. De nu veel armere landen zien hun bevolking aangroeien van goed 6,18 tot wel 8,44 miljard, met volgens sommigen dreigende overbevolking. Tegen 2100 zou de groei stevig terugvallen met een wereldbevolking van dan waarschijnlijk 11,21 miljard.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
