Groot is de verbazing als de diepe financiële en economische crisis in het zwaar getroffen België niet eens tot een fundamenteel debat leidt over welke banken nodig zijn om ook morgen een welvaartsstaat te zijn.
Want voor een goede samenleving heb je een economiei nodig die de goederen en diensten voortbrengt die mensen nodig hebben. En daarvoor zijn banken nodig die hun job kennen en het spaargeld uit de samenleving weten om te zetten in de economisch en maatschappelijk meest nuttige projecten. Enkele Belgische grootbanken zijn in die opdracht grandioos gebuisd.
In die huidige crisis - die ook een milieucrisis is én bovenop een crisis van sociale ongelijkheid - hebben samenlevingen banken nodig die hen helpen een sociaalecologische economiei uit te bouwen. We moeten welvaart produceren binnen de grenzen van wat de aardei aankan. Zoals de Belgen vroeger hun ASLK-bank de uitdrukkelijke opdracht gaven om van heel veel inwoners huiseigenaren te maken, zo zijn er opnieuw banken nodig die de betaalbare leningen leveren om van elke woning een lage energiewoning te maken, om energiecoöperaties in alle gemeenten te laten investeren in windmolens en andere hernieuwbare energie, om de industrie te financieren die ons elektrische voertuigen levert en het investeringsgeld te leveren voor een verstandig elektriciteitsnetwerk waaraan we zowel energie kunnen leveren als energie van afnemen.
Afbeelding
Schrijf in op de PALA nieuwsbrief
verschijnt maximaal 2 maal per maand
een journalistieke kijk op onze globaliserende wereld Hoe is de wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar?
PALA zoekt met haar nieuwsbrief, website en boeken de antwoorden voor een meer sociale, ecologische en democratische samenleving en economie
Nu de meeste privégrootbanken volledig onbekwaam blijken te zijn, hebben de Belgen een schitterende kans om opnieuw overheidsbanken en coöperatieve banken uit de grond te stampen - door onder andere van Fortis opnieuw de ASLK te maken. Zo kunnen ze de financiële wereld opnieuw verplichten om te werken in dienst van de samenleving, om de economiei vooruit te helpen in plaats van ze onderuit te halen. Zo kunnen spaarders opnieuw gerust zijn dat hun geldi niet vervliegt, maar dat het nuttig wordt ingezet. Zo kunnen de werknemersi opnieuw werkzekerheid hebben en hun fierheid terugwinnen doordat ze niet langer worden verplicht om hun klanten op te lichten met onbetrouwbare of zelfs waardeloze producten.
Nu al vele maanden lang wordt dit levensbelangrijke debat in de politiek, in de mediai en zelfs in het middenveldi niet gevoerd. Erger nog, België verzuimt volledig de keuzes te maken die de beste toekomst kunnen verzekeren. Dat is intussen een heel slechte gewoonte. In dit land zijn de huizen ontzettend slecht geïsoleerd en loopt men ver achter op vlak van hernieuwbare energie. De schitterende kansen om bij de eersten de windmolenindustrie, de zonnefabrieken en de elektrische auto uit de grond te stampen, zijn allemaal gemist. Ecologisch en financieel scheuren de Belgen zich de broek aan het volstrekt onbegrijpelijke Electrabel-monopolie. En nu is het land zo dom om het cruciale geldwezen opnieuw volledig uit te leveren aan totaal onbetrouwbare grootbankiers. Kan iemand uitleggen hoe dat komt?
Toch kan het anders. Neem de ooit ultraliberale professor Paul De Grauwe. Die is blijven nadenken en heeft zich in zijn meest recente boeken eigenlijk tot een andersglobalist ontwikkeld. Hij pleit, al een tijdje zelfs, voor een overheidsbank. Toegegeven, voor hem is dat uit nood geboren en geen langetermijnoptie. Het is trouwens waar, wie ervoor pleit dat de samenleving opnieuw over eigen financiële instrumenten zou beschikken, moet serieus uitkijken dat die niet gepolitiseerd mismeesterd raken en dat ze aan een strenge regelgeving onderworpen zijn waar nauwgezet de hand aan wordt gehouden. Om volledig betrouwbaar te zijn, hebben zulke banken echt onafhankelijke bestuurders nodig. Hij zal het zich misschien moeilijk kunnen voorstellen, maar laat Paul De Grauwe daar alvast één van zijn, de eerste, kritische bestuurder van onze nieuwe overheidsbank?
Dirk Barrez
Meer over de sociaalecologische én democratische economiei die we nodig hebben, is te lezen in het boek: Barrez Dirki, Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving, 258 p., 19 euro
3 WAAR MOET HET NAARTOE? Net als voor de ecologische duurzaamheid stelt zich ook de prangende rechtvaardigheidsvraag: waar liggen de grenzen van wat mensen en samenlevingen kunnen (ver)dragen? Wat is de sociale ondergrens van een menselijke samenleving?
2 WAAR MOET HET NAARTOE? Voor een echt duurzame economie zijn drie grote stappen te zetten. Respecteert ze de aarde? Laat ze de mensen leven? Welke economische instrumenten zijn daarvoor meest nuttig? In deze bijdrage de prioritaire ecologische duurzaamheid.
Wie kent dat dubbel gevoel bij het wijdverspreide enthousiasme voor subsidies? Ja, subsidies kunnen belangrijk zijn en er kunnen zelfs heel goede redenen voor zijn. Maar ook is er het grote probleem van afhankelijkheid, van willekeur en van administratieve overlast.
De journalistieke wereld is slecht voorbereid om over extreemrechts te berichten. Dat was het geval in 1991 bij de eerste Zwarte Zondag en dat is 28 jaar later nog altijd zo. VRT-journalist Peter Verlinden serveert een scherpe analyse met een flagrante hoofdrol voor een voormalig Kamervoorzitter en tv-Wetstraatjournalist.
1 WAAR MOET HET NAARTOE? Tal van systeemcrises roepen om een dringende aanpak maar politiek blijft in gebreke. Gelukkig kunnen ook samenleving en bedrijven in actie komen. Dan is de sleutelvraag: waar moet het naartoe met de economie want die is veel breder dan doorgaans aangenomen.
Zowat overal ter wereld is het vooral werken geblazen om te kunnen leven.
Let wel, arbeid is niet hetzelfde als contractuele loonarbeid voor een werkgever. Onnoemelijk veel mensen werken voor zichzelf en hun familie of als zelfstandige, ze zijn landbouwer, veeteler, visser, handelaar, kapper of kleermaker. Altijd is cruciaal of men genoeg verdient om behoorlijk te leven wat voor de helft van de mensen niet het geval is. De meeste landbouwers verdienen ronduit slecht. Heel veel werk in de zwarte of informele economie is onderbetaald. En ook de talrijke zogenaamde hamburgerjobs bieden een salaris onder het levensminimum. Nog erger is dat er gewoon veel te weinig werk is.
De wereld staat dus voor de zware uitdaging om voldoende nuttig en fatsoenlijk betaald werk te creëren voor iedereen die wil werken. Probleem is dat de huidige globalisering vrijheid en rechten voor geld, goederen en diensten creëert zonder de rechten van arbeid te beschermen. Zo komt onze ambitie om iedereen loon naar werken te bieden in de verdrukking. De beloning voor wie werkt daalt en ze stijgt voor kapitaal. Die ongelijke machtsverdeling brengt ook grotere inkomensongelijkheid en meer armoede mee.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Vind Pala artikels die inzoomen op de rol van geld, financiële crisis, falen van grootbanken en alternatieven.Onder Dexia zijn meer artikels te vinden over de ineenstorting van deze wereldwijd opererende fantoombank.
Met werknemers bedoelen we zeker al wie in dienst werkt van een bedrijf of organisatie. Maar wie de wereld rond kijkt, merkt al vlug dat een massa mensen werken zonder arbeidscontract, zonder een formele werkgever te hebben.We verstaan onder werknemers dus ook de kleine boeren en kleine zelfstandige ondernemers die in het Zuiden, bij gebrek aan werk in de formele economie, een eigen zaakje opzetten in de informele sector en op die manier trachten te overleven.
'Van wie zijn de media? De media zijn van ons'; 'Een democratische samenleving koestert betrouwbare media'; 'De mediatoekomst is aan encyclopedische journalistiek'; 'Een goede publieke omroep is best voor iedereen'; 'De openbare omroep moet dan wel de best mogelijke informatie garanderen'Vind deze artikels en nog andere over media en het belang van een goede publieke omroep op Pala.
Het loopt niet altijd even vlot, maar overal ter wereld geven steeds meer mensen uiting aan hun emancipatiedrang. Werknemers, boeren, vrouwen, landlozen, consumenten, minderheden, activisten voor milieu, mensenrechten, cultuur... ze verenigen zich in tal van organisaties. Op dat maatschappelijke middenveld tussen individu en overheid - de civiele samenleving dus - wordt het gelukkig alsmaar drukker. Daar is er met andere woorden veel sociale beweging.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Dirk Barrez is auteur en hoofdredacteur van Pala.be, een website/nieuwsbrief die hij startte in 2001/2003 en antwoorden zoekt voor een meer sociale, ecologische en democratische wereld. Van 1989 tot 2011 was hij VRT-tv-journalist en reportagemaker voor Panorama en Terzake. In totaal schreef hij 18 boeken.