Overslaan en naar de inhoud gaan
61. De wereld van vandaag en morgen. Waar staan we in 2015?
dinsdag, 8 januari 2008 - 09:00
Ik ben geen futuroloog en wil zeker niet de indruk wekken de toekomst te kunnen voorspellen. Daarom is het misschien wijs er vooreerst op te wijzen dat onze wereld is beland in het tijdperk van chaos en globalisering
i.
Het is goed om al gehoord te hebben van de vlinder van Lorenz, hoe een bijna niet waarneembare vleugelslag aan de ene kant van de wereld weken later een orkaan aan de andere kant kan veroorzaken.
Het is goed om weten dat kleine oorzaken meer dan ooit grote gevolgen kunnen hebben.
Het is nog beter om te beseffen dat niet-lineair
i gedrag en dus grotendeels onvoorspelbaarheid de wereld veel meer beheerst dan we de voorbije eeuwen gemakshalve aannamen.
Het is gemakzucht wanneer men blijft zweren bij een voorstelling van een werkelijkheid die ordelijk en voorspelbaar zou zijn. Want zo lineair is de werkelijkheid niet, of zeker niet altijd. Even erg is voor het wetenschappelijke gemak zowat alle variabelen als onveranderd beschouwen. Zeker economen hebben daar een handje van weg, ze redeneren bv. alsof de mens geen invloed uitoefent op de natuur, alsof onze economie
i niet binnen de grenzen van onze aarde
i moet opereren.
Het is best dat we begrijpen dat onze aarde
i een uiterst complex ecosysteem is waarin kleine wijzigingen onvermoede en drastische gevolgen kunnen hebben.
We raken er toch allemaal van doordrongen dat de mensen, die aardse bewoners, hun samenleven op uiterst complexe wijze uittekenen, een wereld waarin een klein ongeval tot een verkeersstilstand kan leiden met honderden kilometer file en waarin een incident de stroom voor miljoenen kan doen uitvallen en het leven quasi verlammen. Het is deze wereld waar in de jaren dertig het toeval besliste om voor koelkasten en spuitbussen CFK's te gebruiken i.p.v. BFK's, broomfluorkoolwaterstoffen. Pas tientallen jaren later beseffen sommigen dat een keuze voor BFK's het gat in de ozonlaag onherstelbaar had kunnen maken, want broom is 100 maal destructiever ten aanzien van ozon dan chloor.
Het is dan maar goed dat we inzien dat bij groeiende complexiteit het zogenaamde niet-lineaire gedrag en de onvoorspelbaarheid van systemen groter worden... dat dergelijke complexe systemen zich kenmerken door wat men noemt chaotisch gedrag.
Welkom in onze globaliserende wereld waar door die mondialisering de verwevenheid tussen alle mensen en de verstrengeling van hun verhoudingen op de meest diverse terreinen alleen maar groeit, waar dus de complexiteit hand over hand toeneemt en waar de chaostheorie alom uitnodigt om toegepast te worden.
Ecologisch - ons ruimteschip aarde
i staat in brand
De opwarming van de aarde
i komt eraan, de klimaatverandering
i is begonnen. Natuurlijk zijn er onbekenden. Zo is er de vraag met hoeveel graden de temperatuur zal stijgen? Hoe hoger de temperatuur, hoe groter de kans dat we niet-lineair
i gaan, chaotisch dus, dat bv. de Warme Golfstroom die Europa aangenaam verwent stopt of zelfs omkeert.
Er zijn echter vooral de gevolgen waarvan we nu al zeker zijn. De neerslagpatronen veranderen, stormen en orkanen woeden intenser en de zeespiegel
i stijgt. Of we in tientallen centimeter dan wel in meters moeten rekenen is voorlopig onzeker. Als het Groenlands ijs zou smelten, komt het water uiteindelijk zeven meter hoger te staan, met dat van de Zuidpool erbij nog veel hoger.
Zeker is ook dat vooral in nu al arme ontwikkelingslanden de landbouwopbrengsten dalen. Veel geeft aan dat we dus te maken krijgen met een verlies aan natuurlijk kapitaal
i en meteen ook aan welvaart en inkomen.
De biodiversiteit
i op onze aarde
i is bedreigd. Planten en dieren sterven 1000 x sneller dan het natuurlijke ritme. Dit onvoorstelbare verlies aan natuurlijk kapitaal
i is een bedreiging voor de landbouw
i en de voedselproductie. Ons voedsel
i is afkomstig van plant en dier, de zogenaamde cultuurgewassen en het vee. Het spreekt vanzelf dat alles wat we vernietigen nooit meer nuttig kan zijn voor de mens. Stel u maar even voor dat de aardappel verdwenen was voor we hem konden aanplanten: de ontwikkeling
i van Europa zou er zo goed als zeker heel anders hebben uitgezien, en misschien waren de Europeanen nooit zo welvarend geworden. Levensvormen beschermen is dus zoveel als investeren in de toekomst.
De economie
i botst op haar grenzen
Onze economie
i botst dus meer en meer tegen de grenzen van het ecosysteem aarde
i en overschrijdt ze zelfs. We doorboren de pijngrenzen. Er is veel te verregaande ontbossing, immense erosie van landbouwgrond en we beheren onze watervoorraden slecht. Met de vissen gaan we zo mogelijk nog slechter om. Eind 2006 publiceert Science een ophefmakende internationale studie. Eén derde van de wereldwijde visscholen is in elkaar gestort, teruggevallen op minder dan een tiende van wat ze ooit waren op hun hoogtepunt. In klare taal, ze zijn praktisch verdwenen. Maar de slechtste boodschap moet nog volgen. Als we zo voortdoen, storten alle visvoorraden in elkaar in de loop van de volgende vijftig jaar.
De mondiale visserij illustreert als geen ander het probleem van onze gemeenschappelijke hulpbronnen. Ze zijn vrij beschikbaar, iedereen mag er vrij gebruik van maken. En iedereen gaat tewerk alsof ze onuitputtelijk zijn. Iedereen gelukkig dus? Ja, zolang we in een wereld leven waar de economie
i binnen de biofysische grenzen van de aarde
i blijft en haar draagkracht niet overschrijdt. Maar wanneer de economie
i overmatig groeit, en vooral wanneer ze vergeet dat ze deel uitmaakt van het ecosysteem aarde
i en de ecologische grenzen doorboort, komen de problemen. Steeds meer en grotere vissersboten zorgen eerst voor recordvangsten. Maar dan is snel het mooie liedje uit, niet omdat er niet genoeg boten zouden zijn, wel omdat er geen voldoende vis meer is. Doordat iedereen vrij gebruik mag maken van het gemeenschappelijke of publieke goed, in dit geval de zeeën en oceanen met hun visvoorraden, voelt niemand zich verantwoordelijk voor het instandhouden van dat goed. Het resultaat is dat iedereen er bij verliest, niemand heeft nog genoeg vis. Vandaar de tragedie van de commons
i.
We kennen de ecologische uitdaging minstens sinds de jaren 70' - denk o.a. aan het Rapport van de Club van Rome
i - en eigenlijk al veel langer. Maar we overschrijden nu al 20 jaar, en steeds meer, de biofysische mogelijkheden van onze planeet, haar draagkracht dus. Dit is onduurzaam: we eten ons natuurlijk kapitaal
i op en gaan dus eigenlijk zeer antikapitalistisch te keer.
De wereldbevolking blijft nog een tijdje groeien
We vertonen dat onduurzame economische gedrag met steeds meer. De wereldbevolking neemt toe van de huidige zes en een half miljard mensen naar zeven miljard tweehonderd miljoen in 2015, en wellicht zowat negen miljard in 2050.
Bij ongewijzigd economisch gedrag is dit enorm belastend voor de aarde
i. Cruciaal hier is dat zowat een vijfde van de wereldbevolking verantwoordelijk is voor vier vijfde van de consumptie. Het is vrijwel uitsluitend bij hen dat zich de ecologische overbelasting van de planeet situeert.
Werk
i en inkomen voor iedereen?
Sociaal is de hoofdvraag: waar gaan we werken? Wereldwijd zijn er drie miljard mensen die werken of willen werken, want daarvan zijn er tweehonderd miljoen werkloos.
Tegen 2015 komen er 430 miljoen werkzoekenden bij, dus in totaal gaat het dan om bijna 3,5 miljard mensen die werken of willen werken.
Wie met de maatstaf van het bruto nationaal product
i meet, komt makkelijk tot de conclusie dat de landbouw
i economisch niet zo belangrijk is, steeds minder zelfs. Hij staat nu nog voor amper vier procent van het wereldinkomen. Maar het BNP
i is een slechte maatstaf om welvaart te meten en daarenboven is de waarde van de landbouw
i wereldwijd ondergewaardeerd. Nog altijd werkt ruim veertig procent van de actieve bevolking
i, d.i. meer dan 1,3 miljard mensen, in de landbouw
i, die daarmee als arbeidssector nog net groter is dan de dienstensector. Die landbouw
i blijft ook direct of indirect de bestaansbasis en het leven van zowat drie miljard mensen, produceert voedsel
i voor alle mensen, levert heel wat grondstoffen
i, energie ook en zorgt voor nog tal van andere onschatbare diensten.
Maar het platteland komt zwaar onder druk, in de eerste plaats in de armere landen. Er is de ecologische overshoot die zich vertaalt in minder productieve velden, weiden, bossen en waters. Er is de onderwaardering die zich vertaalt in veel te lage vergoedingen voor al wat de landbouwers presteren.
Deze economische terugval doet het leven op het platteland wereldwijd ineenstuiken en bedreigt het leven van twee en een half à drie miljard mensen. Elk jaar stoppen tientallen miljoenen landbouwers. Deze massale uitstoot van arbeidskracht laat zich elders hard voelen. Er treedt massale migratie
i op naar de steden.
De industrie en de dienstensector kunnen de vraag naar werk
i echter niet opvangen. Zelfs de vooral industriële groei van China
i is in grote mate jobless, het aantal arbeidsplaatsen neemt amper toe. Bijna overal blijken de steden niet in staat zijn om al deze mensen werk
i, inkomen, behuizing, onderwijs, kortom een goed leven te bieden.
Hoeft het dan nog te verbazen dat de inkomensverdeling in de wereld ongelijk is, steeds ongelijker zelfs, zeker binnen zowat alle landen die de wereld telt?
En wat vertelt de economie
i nog meer?
Er is een snelle verschuiving aan de gang van het economische zwaartepunt van de wereld richting Azië
i, vooral Oost-Azië
i. Dit is niet nieuw, zo is het honderden, zelfs een paar duizend jaar geweest voor 1800. Want nog in de 17de en zelfs de 18de eeuw was Europa mondiaal bekeken vooral een economisch randverschijnsel.
We maken dus de opkomst mee van zogenaamde nieuwe wereldspelers als vooral China
i en straks wellicht ook volop India. Tussen 1990 en 2004 steeg het Chinese aandeel in de wereldproductie van twee naar vier procent, in reële koopkracht gemeten is China
i dan zelfs al goed voor dertien procent van de mondiale koopkracht. Daarmee groeit het land naar zijn vertrouwde dimensie. Want eeuwenlang was China
i goed voor een klein kwart van wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De nieuwe wereldspelers zijn groeiende producenten maar ook groeiende consumentenmarkten. Dat verklaart deels ook de delokalisatie
i van economische activiteiten, bv. van de elektronica industrie richting Oost-Azië
i. Bedenk ook dat als China
i en India het in de nabije toekomst eens zouden raken over bv. technologische standaarden, dan zullen zelfs de grootste industriële spelers van vandaag moeten volgen, de Microsofts, Masushita,...
Zelf al vertoont China
i tal van zwakheden, toch is de impact ervan bijna niet te overschatten. Die uit zich op tal van heel diverse terreinen. De snel veranderende eetcultuur richting meer vlees vergt veel extra van de aarde
i. En er is de jacht op grondstoffen
i en energie die zich in Afrika
i vertaalt in een soort neoimperialisme.
Wacht ons meer of minder veiligheid
i?
Moeilijk te zeggen hoe veilig onze toekomst is. Duidelijk is wel waar de wolfsijzers en schietgeweren zich bevinden.
We blijven kampen met het probleem van de massavernietigingswapens.
Er is de internationalisering en zelfs bijna globalisering
i van terrorisme. Dit is een zware uitdaging voor en aantasting
i van het geweldmonopolie van rechtsstaten.
De jongste decennia zijn oorlogen vooral burgeroorlogen. Heel dikwijls hangen ze samen met de opkomst van ongecontroleerd geweld en het verschijnen van zogenaamde falende staten, vooral in Afrika
i.
En hoe evolueert de militaire machtsbalans en het bijhorende machtsspel tussen de Verenigde Staten en China
i? Welke rol spelen Rusland, Japan, India? Historische parallellen hebben maar een beperkte waarde maar de opkomst van Duitsland - en ook van Japan - die in vorige eeuw tot twee wereldoorlogen leidde, stemt tot nadenken en tot waakzaamheid.
Natiestaten onder druk
Politiek boeten de natiestaten aan gewicht in.
Maar denk ze vooral nog niet weg, dit is relatief, ze blijven belangrijke spelers.
Let bijvoorbeeld ook op het hernieuwde belang van wereldspelers in een multipolaire wereld, de Verenigde Staten nog altijd voorop, China
i, Rusland (o.a. wegens energie), India ook, vergeet Japan en de Europese Unie
i niet...
En daarnaast is er de groeiende relevantie van regionale samenwerking, niet enkel in Europa, maar zeker ook in Azië
i en Latijns-Amerika. Vooral is Azië
i is regionale samenwerking een reëel en levenskrachtig alternatief voor een globalisering
i die ze daar niet zien zitten.
Sterke drang naar democratisering en emancipatie
We komen aan op het terrein van samenleving en democratie.
Daar is wereldwijd een sterke drang naar democratisering en emancipatie waar te nemen. We zien op tal van plaatsen een steeds drukker maatschappelijk middenveld
i en ook de internationalisering daarvan is gaande.
En wat is er van samenleving en cultuur?
Spanning tekent zich af tussen opkomende fundamentalismen en een mondiale meerderheidsstrekking waarbij mensen uit alle culturen het omzeggens eens zijn over hun fundamentele rechten.
Het spant ook rond het principe van de scheiding van staat en religie. Opvallend is dat religie vrijwel in de hele wereld maatschappelijk veel belangrijker is dan in Europa. De verhouding tussen samenleving en religie zal hernieuwde aandacht vergen.
Commercialisering en vermarkting doordringen alles. De economie
i treedt buiten haar oevers en koloniseert tal van andere maatschappelijke domeinen, de media
i bijvoorbeeld, altijd al op het scherp van commercie en cultuur maar nu bijna volledig in het commerciële bedje ziek. Of neem de universiteiten die lijden aan een heel onevenwichtig partnership met het bedrijfsleven. Woekerend contractonderzoek en patenten doen het publieke goed kennis belanden in de handen van privé bedrijven
i. Nochtans hoort wetenschappelijke kennis, en a fortiori degene die vooral met publieke middelen is verworven, publiek bezit te zijn.
Kan het anders? Natuurlijk, niet zo lang geleden heeft de Unesco
i nog het voorbeeld gegeven door de conventie culturele diversiteit
i goed te keuren zodat bijvoorbeeld Europeanen hun eigen filmproductie mogen ondersteunen. Dat is dus zoveel als zeggen: voor cultuur gelden niet de regels van de vrijhandel
i. Samenlevingen hebben de volledige soevereiniteit over hoe ze hun cultuurproductie organiseren.
Lineaire recepten werken niet
Ik keer terug naar de economie
i. De jongste decennia zien we een toenemende, vooral economische globalisering
i onder het motto, eigenlijk een geloof: we moeten liberaliseren, privatiseren, dereguleren.
Ondanks dat de negatieve gevolgen van die aanpak de jongste decennia manifest duidelijk zijn geworden, blijft dit het dominante model, het neoliberalisme of, met zijn wetenschappelijke term, het kapitalisme.
Maar even waar blijft dat de al te eenvoudige en al te lineaire recepten van liberalisering
i, privatisering
i en deregulering
i geen oog hebben voor de complexe realiteiten van onze wereld. Ze veroorzaken een slechte globalisering
i. Ecologisch loopt al te veel verkeerd tot rampzalig en we merken een versnelling van de ecologische overshoot, sociaal is er een groeiende inkomensongelijkheid, we zien hoe een werkelijk democratische besluitvorming terrein verliest en hoe de welvaartsstaat ondermijnd geraakt.
Als we deze processen ongeremd op hun beloop laten, verhogen we op onverantwoorde wijze de kans dat we kritische drempelwaarden overschrijden.
Hoeveel temperatuurstijging kunnen we aan?
Hoe zal de verkwisting van onze waterreserves zich laten voelen in de voedselproductie?
Tot wanneer zullen de armen gewoon verder creperen, en kunnen de rijken verder verkwisten?
Hoe stevig zijn de grondvesten van onze staten? hoe onmachtig zijn zij t.a.v. de nieuwe mondiale uitdagingen?
Vanaf wanneer begeven samenlevingen onder massale werkloosheid en ongelijkheid?
Wat zijn de effecten van massale ecologische en economische migratie
i?
Hoeveel onvrede kan de wereld verdragen? hoeveel onverdraagzaamheid? hoeveel geweld? hoeveel massavernietigingswapens?
Wat met het gebrek aan economische democratie
i? en de falende politieke democratie?
Hoeveel chemische vervuiling
i kunnen onze gezondheid en onze samenleving aan?
Het overschrijden van elk van deze drempelwaarden kan op dat terrein leiden tot zogenaamde structuurbreuken. Misschien kunnen we de schade beperken of raken problemen toch opgelost, maar het is even aannemelijk dat de wereld er op een aantal terreinen vrij gauw héél anders zou kunnen uitzien.
Dan moet we ons ook de vraag durven stellen: komt er vijfhonderd jaar na de vorige geen nieuwe grote breuk aan? Want al die mogelijke structuurbreuken zullen, indien ze zich voordoen, een versterkend effect hebben op elkaar. Dan is de kans reëel dat daar grote crises van komen en dat het wereldsysteem zoals zich dat vijf eeuwen lang heeft ontwikkeld, ontrafeld raakt en uiteenvalt. Misschien zitten we zelfs al middenin die nieuwe grote breuk? Onze nazaten zullen het makkelijker kunnen vaststellen.
Intussen heeft het bedrijfsleven deze globalisering
i - voorlopig - het best verteerd en speelt er volop op in om te groeien, te fuseren, macht
i en zelfs dominantie te verwerven op de markt zonder dat het rekening moet houden met mens, samenleving of milieu. Zolang de politiek en de samenleving ver achterop blijven liggen in de globaliseringrace, heeft het bedrijfsleven het speelveld grotendeels voor zich.
Kijk naar de landbouw
i en de voedselproductie, daar komt de huidige globalisering
i -van liberalisering
i, privatisering
i en deregulering
i - neer op het uitleggen van de rode loper voor de agro-industrie en de grootdistributie. De landbouwers raken geplet tussen de multinationals van de input kant - Monsanto, BASF enzovoort die hen vanuit een bijna monopoliepositie zaden, meststoffen of pesticiden leveren - en die van de output kant - de verwerkingsbedrijven zoals Nestlé of Unilever en meer nog de distributiegiganten zoals Wal Mart's en Carrefour die een al te dominante marktmacht uitoefenen. De massa boeren die louter producent zijn zonder economische impact of macht
i op vlak van verwerking en/of vermarkting worden weggeblazen.
Of, om naar de vlinder van Lorenz terug te keren, hoe de gedachte van één econoom - Milton Friedman, eind 2006 overleden - het inkomen en het leven van enkele miljard wereldburgers vernietigt: ze zijn afgeschreven en tellen niet mee.
Slotbemerking: dit is de prognose, het scenario van wat meest waarschijnlijk gaat gebeuren. Niets zegt dat het ook zo moet gebeuren. Mensen en samenlevingen hebben de vrijheid om hun lot in een andere richting te duwen.
Dirk Barrez, 8 januari 2008
Deze lezing is uitgesproken voor Socius - Steunpunt voor Sociaal-Cultureel Volwassenwerk - en verscheen in het decembernummer van hun cahier WisselWERK
Dit jaar verschijnt van de auteur het boek Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving - klik hier om te bestellen
Lees ook
dinsdag, 23 juni 2020 - 10:30
Hoe gaan we de coronacrisis betalen? Toch niet alleen met belastingen? Want er is een prima alternatief. Zet de immense aantallen coronamiljarden grotendeels om in aandelen van bedrijven, dan zorgen die straks voor overheidsinkomsten.
woensdag, 3 juni 2020 - 15:37
Op de documentaire ‘Planet of the Humans’ over de beperkingen van hernieuwbare energie werd zware kritiek geleverd. Bernard Mazijn brengt tegenargumenten aan en verwacht van de criticasters dat ze problemen openlijk onder ogen zien.
vrijdag, 15 mei 2020 - 20:42
Van de VS tot India, in heel de wereld treft de coronacrisis extra hard de zwaksten op de arbeidsmarkt.
donderdag, 7 mei 2020 - 21:03
Uiterst langzaam groeit het besef dat droogte niet enkel een fenomeen is uit andere continenten, of Zuid-Europa. Onze watercrisis is almaar nijpender. Zijn de ontziltingsinstallaties al besteld?
zaterdag, 28 maart 2020 - 19:14
Geld is een middel, zeker, maar van onschatbaar belang. Het is de zuurstof waarmee een economie duurzaam welvaart en welzijn weet te creëren. Veiligheidshalve moeten we in volle coronashock onze bank Belfius zonder treuzelen verankeren in de samenleving.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Het fenomeen dat bij zwaar uit hun evenwicht gebrachte systemen het zo vertrouwde eenvoudige en evenredige verband tussen oorzaak en gevolg niet langer blijkt te spelen.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Het fenomeen dat bij zwaar uit hun evenwicht gebrachte systemen het zo vertrouwde eenvoudige en evenredige verband tussen oorzaak en gevolg niet langer blijkt te spelen.
Wellicht het meest sprekende van allemaal aan klimaatverandering, de zeespiegel zal stijgen, deze eeuw en ook volgende eeuwen. Vanaf de tweede helft van deze eeuw, en meer nog volgende eeuwen, zullen we delta’s en kustregio’s moeten ontruimen… en de toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten hun steden en economie zullen moeten heropbouwen.Want ze lopen topzware risico’s met de ijskappen van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfers: indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel na verloop van tijd met maar liefst zeven meter. Smelt zelfs Antarctica, dan komt er, weliswaar op termijn van vele honderden jaren, tot zestig meter water bij... en loopt met andere woorden het grootste deel van Nederland en Vlaanderen gaandeweg onder.Meer over de stijging van de zeespiegel in deze Pala artikels:
Ons grootste kapitaal om economische rijkdom voort te brengen is ongetwijfeld de Aarde. Als we er duurzaam mee omspringen, is het een onuitputtelijke bron van zuiver water, voedsel, hernieuwbare energie en hernieuwbare grondstoffen. Het is wel ironisch om vast te stellen dat ons economische systeem die Aarde zwaar miskent en dus eigenlijk zeer antikapitalistisch tekeergaat.
Dieren en planten waren nooit veilig voor de mens maar hun uitstervingsritme ligt veel hoger dan ooit, een rijkdom die wellicht voor altijd verloren gaat.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Ons grootste kapitaal om economische rijkdom voort te brengen is ongetwijfeld de Aarde. Als we er duurzaam mee omspringen, is het een onuitputtelijke bron van zuiver water, voedsel, hernieuwbare energie en hernieuwbare grondstoffen. Het is wel ironisch om vast te stellen dat ons economische systeem die Aarde zwaar miskent en dus eigenlijk zeer antikapitalistisch tekeergaat.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
De begrippen transitie en ontwikkeling lijken nu vaak tot heel aparte werelden te behoren. Maar voor wie begaan is met duurzaamheid, leunen ze net heel dicht tegen elkaar aan. Want zowel bij ontwikkeling als bij transitie gaat het erom hoe een situatie die niet duurzaam is, te ontwikkelen of een overgang te laten maken richting (meer) duurzaamheid. Ze zijn dus ten onrechte uit elkaar geslagen.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Eerst een ultrakorte definitie. In essentie gaat het bij commons of gemeengoed om alles wat mensen delen.Of, net iets langer, het zijn hulpbronnen die gemeenschappelijk bezit zijn of gedeeld worden door gemeenschappen.
deze denkgroep verzamelt sinds 1968 wetenschappers, economen, zakenmensen, internationale ambtenaren en toppolitici die een betere wereld betrachten.
Ons grootste kapitaal om economische rijkdom voort te brengen is ongetwijfeld de Aarde. Als we er duurzaam mee omspringen, is het een onuitputtelijke bron van zuiver water, voedsel, hernieuwbare energie en hernieuwbare grondstoffen. Het is wel ironisch om vast te stellen dat ons economische systeem die Aarde zwaar miskent en dus eigenlijk zeer antikapitalistisch tekeergaat.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Het bruto nationaal product of bnp telt gewoon op wat er zoal aan goederen en diensten is voortgebracht in een land. Maar wat het resultaat daarvan is, daar vertelt de meetlat niets over.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Het bnp of bruto nationaal product telt gewoon op wat er zoal aan goederen en diensten is voortgebracht in een land. Maar wat het resultaat daarvan is, daar vertelt de meetlat niets over.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
zijn we met te veel? In 2015 telt de wereld 7,350 miljard mensen. In de toekomst kijken is niet makkelijk, maar omstreeks 2050 zullen we in de medium schatting meest waarschijnlijk met zowat 9,73 miljard zijn. Ongeveer zoals vandaag zouden 1,29 miljard mensen in de nu rijke, vooral industriële landen leven, daar komt vergrijzing van. De nu veel armere landen zien hun bevolking aangroeien van goed 6,18 tot wel 8,44 miljard, met volgens sommigen dreigende overbevolking. Tegen 2100 zou de groei stevig terugvallen met een wereldbevolking van dan waarschijnlijk 11,21 miljard.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Verzamelterm voor zowel fossiele brandstoffen (olie, gas), andere delfstoffen (ertsen) als voor wat veld of bos opleveren (katoen, hout, rubber). Probleem is dat de delfstoffen eens op zullen geraken en we ze dus best hergebruiken. Extra vervelend is de verbranding van fossiele brandstoffen die sneller nog dan de uitputting ervan klimaatverandering voor elkaar krijgt. Voor de hernieuwbare grondstoffen is het opletten geblazen de natuurlijke productiecapaciteit van de Aarde niet te overschrijden of uit te putten.
Over de hele wereld trekken mensen naar de rijke gebieden: Mexicanen en Salvadoranen naar de Verenigde Staten, Argentijnen naar Italië en Spanje, Egyptenaren en Pakistani naar het Midden-Oosten, Zuidoost-Aziaten naar Zuid-Korea en Japan. Wereldwijd is de allergrootste migratie die van platteland naar stad, meestal binnenin landen.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
eind 2002 sluit Philips Hasselt de deuren, 1400 mensen verliezen hun job, het werk verhuist vooral naar Hongarije en China. Textiel- en confectiefabrieken van Mexico tot Tunesië en Bangladesh ervaren de mokerslag van de Chinese industrie.
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Verzamelterm voor zowel fossiele brandstoffen (olie, gas), andere delfstoffen (ertsen) als voor wat veld of bos opleveren (katoen, hout, rubber). Probleem is dat de delfstoffen eens op zullen geraken en we ze dus best hergebruiken. Extra vervelend is de verbranding van fossiele brandstoffen die sneller nog dan de uitputting ervan klimaatverandering voor elkaar krijgt. Voor de hernieuwbare grondstoffen is het opletten geblazen de natuurlijke productiecapaciteit van de Aarde niet te overschrijden of uit te putten.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Onder toelichting weblinks naar artikels en instellingenIn nationale staten behoort het geweldmonopolie toe aan de overheid, die er heel terughoudend, streng gereglementeerd en democratisch gecontroleerd moet mee omspringen. Net zo komt het internationale geweldmonopolie toe aan de mondiale en regionale overheden.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Aantasting slaat op het wijzigen van ecosytemen zodat hun kwaliteit en hun biodiversiteit schade ondervindt. En dat is ook schadelijk voor de mens die b.v. aan de opwarming een minder leefbare Aarde zal overhouden.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Meer dan in andere continenten hebben de (meeste) Europese landen werk gemaakt van hun gemeenschappelijke belangen en hun samenwerking soms verregaand uitgebouwd. Over het belang van en de uitdagingen voor hun Europese Unie handelen volgende PALA artikels:
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Het loopt niet altijd even vlot, maar overal ter wereld geven steeds meer mensen uiting aan hun emancipatiedrang. Werknemers, boeren, vrouwen, landlozen, consumenten, minderheden, activisten voor milieu, mensenrechten, cultuur... ze verenigen zich in tal van organisaties. Op dat maatschappelijke middenveld tussen individu en overheid - de civiele samenleving dus - wordt het gelukkig alsmaar drukker. Daar is er met andere woorden veel sociale beweging.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
'Van wie zijn de media? De media zijn van ons'; 'Een democratische samenleving koestert betrouwbare media'; 'De mediatoekomst is aan encyclopedische journalistiek'; 'Een goede publieke omroep is best voor iedereen'; 'De openbare omroep moet dan wel de best mogelijke informatie garanderen'Vind deze artikels en nog andere over media en het belang van een goede publieke omroep op Pala.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
UNESCO is de Engelse afkorting van de VN Organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur.zie ook Conventie Culturele DiversiteitWebsite Unesco
Op 18 maart 2007 is het zover. De Unesco Conventie over de Bescherming en Promotie van de Culturele Diversiteit is van kracht geworden.Die conventie is belangrijk als tegenwicht voor de huidige globalisering die de economie bijna ongeremd buiten haar oevers doet treden. Ze legt haar regels van concurrentie, privatisering of commercialisering op aan samenleving, media, wetenschap en zelfs onderwijs, waar ze dikwijls meer schade dan goed aanricht.
Wanneer de internationale handel geen enkele rem krijgt opgelegd - geen douanerechten, geen belastingen en geen wettelijke beperkingen - spreekt men van vrijhandel. Dat is vanzelfsprekend een theoretische situatie die nooit helemaal in praktijk raakt omgezet. Alle landen hebben altijd hun economie op één of andere wijze in bescherming genomen. En zowat alle welvaartstaten en opkomende economieën hebben hun industrialisering en hun ontwikkeling verwezenlijkt achter grotendeels gesloten grenzen.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Een vrije markt zorgt dikwijls voor meer concurrentie, hogere productiviteit en betere producten of diensten die ook goedkoper zijn. Maar in de huidige globalisering is het idee-fixe gegroeid dat de markten nooit vrij genoeg kunnen zijn, dat alle handelsverkeer geliberaliseerd moet worden en de economische vrijheid absoluut moet zijn.
Vormt samen met liberalisering en deregulering het trio-tje dogma’s van het neoliberalisme. Heel weinig mensen kanten zich tegen privé-bezit. Het eigendomsrecht behoort gelukkig tot onze universele mensenrechten.De belangrijke vraag is echter tot waar privé-bezit zich allemaal kan uitstrekken.Is het normaal dat mensen zich héél alleen eigenaar kunnen noemen van een oppervlakte grond ter grootte van een halve provincie wanneer miljoenen landlozen hun recht op grond en dus op inkomen en overleven door de neus geboord zien?Aanvaarden we dat collectieve voorzieningen zoals watervoorziening of publiek transport of de informatiesnelweg geprivatiseerd worden?Zijn we het ermee eens dat we geen publieke banken meer nodig hebben?Is het te verantwoorden dat het algemeen belang inzake bv. gezondheidszorg ondermijnd kan geraken omdat een privé-bedrijf eigenaar kan zijn van een kanker- of ander gen? Want dat is nieuw in deze tijden van neoliberale globalisering, dat er blijkbaar nooit genoeg geprivatiseerd kan worden, dat steeds meer goederen en diensten in privé handen terechtkomen, tot water toe, tot zelfs de privé eigendom van stukjes plant, dier of menselijk leven.
wie de vrije markt en niets dan de markt wil laten spelen, ziet graag zoveel mogelijk regels afgeschaft. Dereguleren hangt dus nauw samen met liberaliseren, normen en wetten zouden enkel maar hinderlijk zijn voor de vrije markt. Niemand kan beweren dat een wettendiarree zoals b.v. in België het samenleven beter maakt, al is het maar omdat vele wetten dode letter blijven. Al even dwaas is om niet de voordelen van een goede marktwerking te plukken. Maar meest dwaas is de ambitie om regelgeving en overheden volledig uit het economische leven te bannen, want dat maakt één regel dominant, dan telt enkel nog het recht van de sterkste en de rijkste. Als het om onze welstand draait, om wat we in het leven nodig hebben en belangrijk vinden, zijn het wetten die de rechten van de zwakkeren beschermen, of het nu gaat om werknemers, kleine ondernemers of zelfstandigen, consumenten, het milieu, inheemse volkeren, ja zelfs aandeelhouders.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Over de hele wereld trekken mensen naar de rijke gebieden: Mexicanen en Salvadoranen naar de Verenigde Staten, Argentijnen naar Italië en Spanje, Egyptenaren en Pakistani naar het Midden-Oosten, Zuidoost-Aziaten naar Zuid-Korea en Japan. Wereldwijd is de allergrootste migratie die van platteland naar stad, meestal binnenin landen.
Democratie krijgt pas echt betekenis wanneer het gelijkheidsbeginsel niet enkel politiek maar ook economisch krachtig doorbreekt en dus zowel de politieke democratie als haar economische tegenhangster sterk ontwikkeld en heel levenskrachtig zijn.
Vervuiling of verontreiniging zadelt het milieu op met een verhoogde concentratie van stoffen die schadelijk is voor mens en natuur.Denk maar aan de bijna klassieke water-, lucht- of bodemvervuiling.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Een vrije markt zorgt dikwijls voor meer concurrentie, hogere productiviteit en betere producten of diensten die ook goedkoper zijn. Maar in de huidige globalisering is het idee-fixe gegroeid dat de markten nooit vrij genoeg kunnen zijn, dat alle handelsverkeer geliberaliseerd moet worden en de economische vrijheid absoluut moet zijn.
Vormt samen met liberalisering en deregulering het trio-tje dogma’s van het neoliberalisme. Heel weinig mensen kanten zich tegen privé-bezit. Het eigendomsrecht behoort gelukkig tot onze universele mensenrechten.De belangrijke vraag is echter tot waar privé-bezit zich allemaal kan uitstrekken.Is het normaal dat mensen zich héél alleen eigenaar kunnen noemen van een oppervlakte grond ter grootte van een halve provincie wanneer miljoenen landlozen hun recht op grond en dus op inkomen en overleven door de neus geboord zien?Aanvaarden we dat collectieve voorzieningen zoals watervoorziening of publiek transport of de informatiesnelweg geprivatiseerd worden?Zijn we het ermee eens dat we geen publieke banken meer nodig hebben?Is het te verantwoorden dat het algemeen belang inzake bv. gezondheidszorg ondermijnd kan geraken omdat een privé-bedrijf eigenaar kan zijn van een kanker- of ander gen? Want dat is nieuw in deze tijden van neoliberale globalisering, dat er blijkbaar nooit genoeg geprivatiseerd kan worden, dat steeds meer goederen en diensten in privé handen terechtkomen, tot water toe, tot zelfs de privé eigendom van stukjes plant, dier of menselijk leven.
wie de vrije markt en niets dan de markt wil laten spelen, ziet graag zoveel mogelijk regels afgeschaft. Dereguleren hangt dus nauw samen met liberaliseren, normen en wetten zouden enkel maar hinderlijk zijn voor de vrije markt. Niemand kan beweren dat een wettendiarree zoals b.v. in België het samenleven beter maakt, al is het maar omdat vele wetten dode letter blijven. Al even dwaas is om niet de voordelen van een goede marktwerking te plukken. Maar meest dwaas is de ambitie om regelgeving en overheden volledig uit het economische leven te bannen, want dat maakt één regel dominant, dan telt enkel nog het recht van de sterkste en de rijkste. Als het om onze welstand draait, om wat we in het leven nodig hebben en belangrijk vinden, zijn het wetten die de rechten van de zwakkeren beschermen, of het nu gaat om werknemers, kleine ondernemers of zelfstandigen, consumenten, het milieu, inheemse volkeren, ja zelfs aandeelhouders.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.