In 2003 verscheen de eerste Palai nieuwsbrief Wie laat de zeppelins vliegen? Een Spaanse luchtvaartmaatschappij bestelt nu als eerste luchtschepen die vanaf 2026 binnenlandse vluchten moeten verzorgen. Transitiei: beter laat dan nooit.
Bijna twintig jaar geleden startte Palai met de column Wie laat de zeppelins vliegen? (1) Die pleitte voor de intussen doorgebroken zonnepanelen en windmolens, voor fiets, trein, scheepvaart en - meest innovatief - voor luchtschepen: “allemaal zowel een ecologische noodzaak als goed voor de samenleving want ze creëren mee de duurzame economiei van morgen.”
Een luchtschip met 90% minder voetafdruk
Zeker zeppelins vonden velen in 2003, en vandaag nog, onrealistisch. Maar kijk, net als elektrische auto’s zit er ook voor luchtschepen mogelijk een tweede leven in na de hoogdagen van de trans-Atlantische vluchten bijna honderd jaar geleden. Het is in elk geval een hele stap voorwaarts als een commerciële luchtvaartmaatschappij ervoor kiest.
Het Spaanse Air Nostrum heeft in juni tien exemplaren besteld van de Airlander 10, een luchtschip voor 100 reizigers die hun ecologische voetafdruki met negentig procent verminderd zouden zien. Het Britse bedrijf Hybrid Air Vehicles zou de Airlander leveren vanaf 2026.
Daar knelt mogelijk het schoentje, want de productie moet nog worden opgestart. Momenteel is er zelfs geen enkel bedrijfswaardig toestel. Het prototype raakte in 2017 bij hevige wind gehavend en werd afgeschreven. Hybrid Air Vehicles plant de productie van een verbeterd model vanaf 2025. Het is afwachten of de firma zijn beloften hard kan maken… en of Air Nostrum inderdaad in 2026 kan en zal pionieren met geregelde luchtschipverbindingen op het Iberische schiereiland.
Ellendig trage transitiei, een probleem om niet te ontkennen
Hoe dit ook verder loopt, twee bedenkingen dringen zich op. Veel meer nog dan de omschakeling naar hernieuwbare energie en elektrische mobiliteit - op termijn zou overigens ook de Airlander voortgedreven worden door elektrische motoren - verloopt de duurzaamheidstransitie van het luchtverkeer de jongste decennia uiterst moeizaam.
Het markeert een veel breder probleem dat we maar beter niet ontkennen. Op welk ander terrein je ook kijkt, van voedselproductie, water of biodiversiteiti tot datademocratiei, veiligheidi of gezondheidsvoorzieningen, de wereld vordert onvoldoende met de coherente en volledige omschakeling van de economiei en samenleving in al haar vitale systemen.
Die transitie is noodzakelijk en dringend omdat de oude systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven steeds meer falen of zelfs op instorten staan: de economiei doorboort al tijden de ecologische grenzen, de economische globaliseringi is onhoudbaar onrechtvaardig en de democratie hapt steeds meer naar adem.
Vijftig jaar geleden vormden ontkenners de feitelijke meerderheid. Twintig jaar geleden slaagden velen, tal van politici op kop, er nog altijd in om de gevaren niet te (willen) zien. Vandaag maken hittegolven, bosbranden, felle droogten, (burger)oorlogen in Oekraïne, Syrië en Myanmar, snel toenemende hongeri, diepe maatschappelijke onrust en oprukkende autocratieën samen met nog veel meer crisisverschijnselen dat totaal onmogelijk voor wie niet ziende blind wil zijn, ongefundeerd vooruitgangs-optimistisch of ideologisch kortzichtig.
Maar nog altijd ontwikkelen samenleving, politiek én economiei samen te weinig veranderingskracht om onze welvaartsmachine snel en grondig te verduurzamen en zo betrouwbaar te maken.
Afbeelding
Schrijf in op de PALA nieuwsbrief
verschijnt maximaal 2 maal per maand
een journalistieke kijk op onze globaliserende wereld Hoe is de wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar?
PALA zoekt met haar nieuwsbrief, website en boeken de antwoorden voor een meer sociale, ecologische en democratische samenleving en economie
Traag en moeizaam kan ook… al betalen velen de hoogste prijs
Ontzettend veel mensen betalen reeds een hoge prijs voor al die traagheid. Hun welvaart is niet langer verzekerd. Alleen al de jongste jaren zien enkele honderden miljoenen de hongerval opnieuw dichtklappen: talloze onbekenden betalen met hun leven.
Zelfs dan valt het verhaal van de luchtschepen positiever te vertellen. Het illustreert hoe noodzakelijke transities ondanks alle weerstand uiteindelijk toch doorbreken. Natuurlijk kunnen we door tientallen jaren kortzichtigheid nog geen adieu zeggen aan steenkool, olie en gas maar de hernieuwbare energie is wel bezig aan een onstuitbare opmars. Hetzelfde tekent zich af voor elektrische mobiliteit, en misschien dus ook voor luchtschepen.
Hoe versnellen we transitiei? Op zoek naar de krachtigste motor
Duurzame alternatieven zijn ook voorhanden voor voedseli en landbouwi, voor wonen, voor inkomen, voor meer democratie, ook economisch en digitaali… Bij dat alles is de meest essentiële vraag allicht hoe we de omslag naar een sociaalecologische economiei kunnen versnellen. Wat is de meest krachtige motor voor transitiei?
Het antwoord zou niet mogen verrassen. Waar overheden, bedrijfsleven én de samenleving allemaal de noodzakelijke veranderingen voortstuwen en elkaar daarbij weten te vinden, is men best gewapend om snel en adequaat de transitiereis naar een duurzame economiei en samenleving te maken. Haal dus zeker inspiratie bij landen en regio’s die beter zijn in dat samenspel.
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
(1) Die eerste Pala nieuwsbrief werd verzonden op 15 april 2003. Door overhaasting publiceerde De Standaard die themabrief in twee keren, namelijk op 11 maart en 17 april. Tot en met themabrief 17 verscheen zowel bij Palai als in De Standaard. Ze zijn terug te vinden op de alleroudste Pala opiniepagina’s. en vormden basismateriaal voor het boek Van eiland tot wereld.
Als eerste klimaatneutraal in 2050 is het doel van de Green Deali. De Europese Uniei belooft wel maar is ver van de eerste en verliest zelfs duizenden duurzame jobs. Chinai heeft een soms hallucinante voorsprong. Het goede nieuws: Europa kan soms meteen beter.
Een oliebedrijf wil honderden miljoenen schadevergoeding van Italië omdat het niet langer mag boren aan de Adriatische kust. Het Verdrag over het Energiehandvest maakt dit mogelijk. Het Europees Parlement eist een volledige terugtrekking uit dat verdrag als de Commissie niet over de brug komt met een aanvaardbare aanpassing.
Elektrische auto’s verschijnen vanaf de jaren 1880. Zelfs de snelle batterijwissel is 100 jaar oud. Maar waarom het vandaag gemakkelijk doen als moeilijk ook kan? De wereld verslikt zich in de loodzware investeringen, materiaalverspilling en maatschappelijke kosten van laadpalen.
TRANSITIE. HOE HET NIET MOET 1. Vóór 1900 reden er al elektrische auto’s. Ze werden vlug industrieel geproduceerd. Weinig illustreert beter de aberrant trage, inefficiënte aanpak van duurzaamheidstransities dan de huidige herinvoering van de elektrische auto.
De inwoners van dit land betalen een zware prijs voor het ontbreken van elk energiebeleid die naam waardig. Ze moeten betalen voor alle miskleunen en zien de winsten naar anderen gaan. Intussen bewijzen tal van landen dat het veel beter kan.
sinds de mens landbouwer en veeteler is, tracht hij planten en dieren te veredelen of verbeteren. De biotechnologie maakt het mogelijk om erfelijk materiaal van de ene soort in een andere te brengen wat de creatie van nieuwe soorten stukken versnelt. Daar wordt veel van verwacht, hogere opbrengsten b.v., of resistentie tegen droogte, ziekten of zout. Tegenstanders wijzen op de gevaren van monoculturen en verminderde biodiversiteit. Patenten en monopolievorming zullen boeren benadelen ten voordele van multinationale biotechnologiebedrijven. En als men eerder zoekt naar gewassen die bestand zijn tegen onkruidverdelgers i.p.v. rechtstreeks tegen onkruid neemt hun afhankelijkheid nog toe. Cruciaal zijn de mogelijke gevolgen van de introductie van GGO’s voor de gezondheid en voor het leefmilieu, lang geen theoretische vraag meer want er wordt al veel genetisch gewijzigde soja, maïs of rijst geteeld in de wereld. Ze kunnen zorgen voor allergische reacties bij mensen, onverwachte gevolgen voor vogels of insecten, of eigenschappen die overspringen op andere planten met onoverzienbare gevolgen. De grootste voorzichtigheid is dus geboden. Een aantal boerenbewegingen en andersglobalisten wijzen alle GGO’s radicaal af.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Als we van lokaal tot globaal onze welvaart willen produceren op een wijze die tegelijk ecologisch én sociaal duurzaam is, hebben we krachtige overheden nodig die de huidige economie in die richting sturen. Want de vrije markt kan veel maar blijkt impotent om snel de hele wereldbevolking inkomen, werk en fatsoenlijk leven te bieden in een omgebouwde economie die niet langer de ecologische pijngrenzen doorboort.
Hoeveel heb je nodig van de Aarde om al hetgeen je verbruikt, te produceren? Dat is wat jouw ecologische voetafdruk vertelt. Ook voor een stad, een land of de volledige wereld is het mogelijk de voetafdruk te meten op basis van wat ze consumeren aan energie, voedsel, water enzovoort. In cijfers voor het jaar 2010: iedere mens beschikt over ongeveer 1,7 hectare. Dat is het evenwicht waarbij het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen van de Aarde niet sneller verloopt dan ze zich kunnen herstellen. Het wordt ook wel Eerlijke Aarde-aandeel genoemd.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Dieren en planten waren nooit veilig voor de mens maar hun uitstervingsritme ligt veel hoger dan ooit, een rijkdom die wellicht voor altijd verloren gaat.
We staan allen onder toezicht. Op internet worden we gevolgd en geclassificeerd.En waarom al die datajacht? Onze meest persoonlijke gegevens, overtuigingen, zelfs persoonlijkheidskenmerken zijn koopwaar geworden.Dit heeft geleid tot de grootste geld- en machtsconcentratie ooit in handen van privé concerns.
Onder toelichting weblinks naar artikels en instellingenIn nationale staten behoort het geweldmonopolie toe aan de overheid, die er heel terughoudend, streng gereglementeerd en democratisch gecontroleerd moet mee omspringen. Net zo komt het internationale geweldmonopolie toe aan de mondiale en regionale overheden.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
800 miljoen mensen zijn ondervoed, elk jaar opnieuw sterven miljoenen mensen door gebrek aan voedsel en de ziekten die daarmee samenhangen, elke dag meer dan 25.000 doden, dat zijn wel 100 neerstortende passagiersvliegtuigen of ruim acht keer het aantal 11 september doden in de WTC torens, elke dag. Toch levert de Aarde genoeg te eten voor iedereen. Niet een tekort aan voedsel is dus de belangrijkste oorzaak van honger en hongersnood. De echte oorzaak is, veel meer dan voedseltekort, droogte, overstromingen of andere rampen, dat mensen arm zijn, dat ze te weinig koopkracht of inkomen hebben om aan eten te geraken.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Alom oprukkende digitalisering, nog versterkt door artificiële intelligentie, is één van de allerbelangrijkste mondiale dynamieken vanaf het laatste kwart van de twintigste eeuw... Een (r)evolutie die heel veel bedenkingen oproept, o.a. de nooit geziene economische machtsconcentratie die ze meebrengt; de al bijna even ongeziene argeloosheid van samenleving en politiek; de grote risico's en gevaren van al te losgelaten digitalisering, algoritmes en artificiële intelligentie; de nood aan gedecentraliseerde digitalisering en aan echte datademocratie.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Als we van lokaal tot globaal onze welvaart willen produceren op een wijze die tegelijk ecologisch én sociaal duurzaam is, hebben we krachtige overheden nodig die de huidige economie in die richting sturen. Want de vrije markt kan veel maar blijkt impotent om snel de hele wereldbevolking inkomen, werk en fatsoenlijk leven te bieden in een omgebouwde economie die niet langer de ecologische pijngrenzen doorboort.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Green Deal: geen nieuw ideeAls de Europese Unie op 11 december 2019 haar voorstel van Green Deal lanceert, is ze daarmee lang niet de eerste.
Meer dan in andere continenten hebben de (meeste) Europese landen werk gemaakt van hun gemeenschappelijke belangen en hun samenwerking soms verregaand uitgebouwd. Over het belang van en de uitdagingen voor hun Europese Unie handelen volgende PALA artikels:
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
