Overslaan en naar de inhoud gaan
De ongecontroleerde macht van multinationals
dinsdag, 3 december 2013 - 10:24
Voortdurend woeden van parlement tot twitter politieke debatten, of wat daar voor moet doorgaan. We denken dat de politieke democratie heel levend is. Of beter, we maken ons dat wijs. Want vergeet dat echte politieke democratie mogelijk zou zijn als we geen greep hebben op ons economische bestaan. Een reuzengrote bedreiging voor deze economische democratie – en dus voor onze democratie in het algemeen – blijft de vrijwel ongecontroleerde en ongecontesteerde macht
i van multinationals. Een kleine reis door tijd en ruimte.
Ze zijn ouder dan we denken. Al in de 17de-18de eeuw oefende de Verenigde Oost-Indische Compagnie een ongeziene macht
i uit. Er valt over te discussiëren of de VOC de eerste multinational was. Het was in elk geval een economische institutie gericht op maximaal financieel gewin. Ze was zelfs meer dan een staat in de staat, eigenlijk bijna zelf een staat met eigen munt en leger, en met haar wil als wet. Haar macht
i kwam dus zelfs letterlijk uit de loop van het kanon. En het illustreert in sterke mate de eigenschap van multinationals dat ze nooit naar evenwichtige verhoudingen streven die recht doen aan alle betrokkenen, of dat nu overheden, samenlevingen, werknemers
i, leveranciers, klanten, ecosystemen, wie of wat dan ook zijn. Neen, van in het prille begin is hun logica en hun praktijk die van dominantie, met alle mogelijke middelen. Iedereen moet en zal naar hun pijpen dansen. Het is de voorbode van een heel moeilijke relatie voor iedereen die daar geen zin in heeft.
Eind 19de eeuw domineert vooral het grootste oliebedrijf Standard Oil waarin Rockefeller toonaangevend is. De Amerikaanse overheid vecht er een stevig robbertje mee om uiteindelijk het bedrijf verplicht te doen opsplitsen. Ja, de macht
i van multinationals hoeft niet almachtig te zijn.
We stomen meteen door naar de 21ste eeuw en stuiten op een fenomeen als Facebook, in geen tijd uitgegroeid tot een multinational die al ruim 1 miljard adepten heeft weten te strikken. Het zakelijk model? Een kolonisatie van het gemeengoed
i dat internet
i was en moet zijn. Samenleving en overheden tolereren dat deze nieuwe economische reuzen hun prikkeldraad spannen in het wereldwijde open web omheen hun geprivatiseerde ‘digitale weiden’. Daar mogen ze mensen naartoe lokken om ze ongestoord te kunnen melken door hun gegevens te misbruiken en met reclame te bestoken. Ze lopen er totaal rechteloos rond, ja, ze kunnen er zelfs zonder bewijslast of proces verjaagd worden. De machtspositie van Facebook, of van Google, is ongezien, en ze hebben er zelfs geen kanon voor nodig. Hun digitale vuurkracht is onmetelijk effficiënter.
U verwachtte al dat ik iets over Apple zou zeggen? Wel ja, over Apple en de gecreëerde meerwaarde. Valt u ook niet de wel heel ongelijke inkomensverdeling op tussen Chinese werknemers
i en Apple aandeelhouders en management. Iedereen heeft de mond vol over de opkomst van het machtige China
i. Maar als het over de relatie met Apple gaat, trekt vooralsnog de multinational aan het langste eind. De vergoeding voor het eigenlijke productiewerk in China
i is bijna ridicuul laag in verhouding tot de marges in de rest van de keten en de financiële winsten.
In zekere zin is de macht
i van bedrijven
i als Monsanto nog fenomenaler. Zij slagen erin de wereld mee te tronen in de aanvaarding dat privébedrijven het vanzelfsprekende recht zouden hebben om het leven zelf te patenteren, om stukjes plant – en in andere gevallen stukjes dier, of zelfs stukjes mens – te kunnen bezitten en op basis daarvan winst te maken. Waar is het verstand gebleven dat de genetische rijkdom van planten, dieren en van het menselijk leven het gemeenschappelijke en onvervreemdbare eigendom is van de volledige mensheid?
Alleen herinneren aan de economische en sociale krater die Ford ongestraft kan slaan in Genk en Limburg volstaat om heel dichtbij te illustreren hoe onbestaand de greep op werk
i wel is wanneer dergelijke multinational 'aan het werk
i' is.
Wat verderop in Luik dacht de Waalse overheid werk
i te kunnen kopen van ArcelorMittal voor enkele honderden miljoenen aan CO2 uitstootrechten, zeg maar gebakken lucht. Het is niet eens zeker of ArcelorMittal merci zei. Ze pakten het Waalse geld
i en een paar jaar later gooiden ze de fabriek toch dicht.
Denk niet dat de zogenaamde nieuwe economie
i anders werkt. Nieuwere multinationals als Accenture of Sitel organiseren en bieden hun IT, callcenter en andere diensten mondiaal aan. Niet zelden slagen ze erin, onder meer door het internet
i, om de arbeid
i zo te fragmenteren, de individuele werknemer/ster bijna totaal te atomiseren - als thuiswerker aan de digitale band die internet
i voor hem of haar is - dat elke vorm van tegenmacht bijna onmogelijk wordt gemaakt.
Vergeet zeker de grootbanken niet. De wereld van het geld
i heerst meest van al. Ze onderwerpen gewone mensen en samenlevingen in een bijna slaafse verhouding. Politici zijn in hoge mate hun al te trouwe of blinde vazallen. Zelfs de reële economie
i en de grootste bedrijven
i weten ze eindeloos te manipuleren en maken ze tot hun speeltuigjes in het mondiale financiële casino dat ze van de politiek hebben afgedwongen. De rechten van het milieu zijn zelfs de kleinste lettertjes niet waard. Al hun zotternijen schuiven ze af op anderen die zo gek zijn daarvoor de hoge prijs te betalen. Zelf stelen ze de financiële superwinsten, gemaakt op kap van economie
i, mensen en milieu die ze in ruil – hun enige ‘dank’ – in de diepste crisis dompelen.
De conclusie kan niet anders zijn. Ze spelen allemaal met onze voeten. Of liever, we zijn als collectiviteit blijkbaar allemaal zo gek om te aanvaarden en zelfs mogelijk te maken dat de meest diverse multinationals straffeloos met onze voeten kunnen spelen.
Het is een somber beeld, dat is wel zonneklaar. Maar daarmee weten we waar we aan toe zijn, en waartegen we ons moeten verzetten. Hoe doen we dat dan best, opdat het zou lukken? Hoe bouwen gewone mensen, werknemers
i en hun bewegingen en samenlevingen tegenmacht? Hoe maken ze bondgenoten? Hoe krijgen ze hun alternatieven aan de praat? Hoe dringen ze de onaanvaardbare macht
i van multinationals en van een mondialisering die al he waardevolle wurgt terug?
Het zijn de vragen waarmee de samenlevingen en tal van bewegingen worstelen. Het zijn die kwesties, samen met ook aanzetten tot oplossingen, die ook al op tafel lagen in het boek ‘Het mondiale uitzendkantoor’. Maar de weg blijft lang, en is nog moeilijker door de aanhoudende crisis, zowel in de reële economie
i als in het belabberde dominante economische denken. Sociale bewegingen zullen heel hard uit hun pijp moeten komen.
Dirk Barrez
Het boek Het Mondiale Uitzendkantoor. Waardig werk in tijden van globalisering en crisis - blijvend actueel omdat het de huidige crisis mondiaal en in de tijd weet te plaatsen – is nog altijd te koop. Voordeelprijs 15 i.p.v. 20 euro - klik hier voor info en bestellen
Deze inleiding is uitgesproken in de werkgroep ‘Multinationals’ op de ID-dagen van het ACW op 29 november 2013 in Blankenberge
Lees ook
dinsdag, 29 oktober 2024 - 13:57
De Volkswagen malaise is ongezien in de Duitse industrie. Maar het verwondert niet van een bedrijf dat liever sjoemelt en lobbyt in plaats van ernstig de fossielvrije toekomst en doorbraak van de elektrische auto voor te bereiden.
vrijdag, 17 mei 2024 - 14:58
De grootste Zweedse vakbond schaart zich achter de staking van de Tesla werknemers. De weigering van Tesla om een collectieve arbeidsovereenkomst te sluiten, voedt in Noord-Europa al een half jaar een principieel conflict. Inzet is de sociaal gecorrigeerde economie.
zaterdag, 27 januari 2024 - 21:11
Op 27 oktober 2023 zijn de werknemers van de Tesla servicecentra in Zweden in staking gegaan omdat ze al jaren geen collectieve arbeidsovereenkomst kregen. Drie maanden later staken ze nog altijd.
donderdag, 25 januari 2024 - 11:22
Samenlevingen investeren eerst best zelf in hun toekomst. Laat u echter niet misleiden door het vele gepraat over deglobalisering en het dichterbij brengen van productie. In de huidige wereldeconomie blijven buitenlandse investeringen van groot belang.
donderdag, 25 januari 2024 - 10:08
Wie dieper in de cijfers van de buitenlandse investeringen wil duiken, kan terecht op de websites van UNCTAD en van de Wereldbank.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Met werknemers bedoelen we zeker al wie in dienst werkt van een bedrijf of organisatie. Maar wie de wereld rond kijkt, merkt al vlug dat een massa mensen werken zonder arbeidscontract, zonder een formele werkgever te hebben.We verstaan onder werknemers dus ook de kleine boeren en kleine zelfstandige ondernemers die in het Zuiden, bij gebrek aan werk in de formele economie, een eigen zaakje opzetten in de informele sector en op die manier trachten te overleven.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
zie commons
De derde industriële revolutie, gekenmerkt en ondersteund door de informaticarevolutie - met Internet als exponent -, brengt de globalisering in een stroomversnelling. Die revolutie leidt ertoe dat financiële en economische activiteiten zich op grotere schaal en zelfs op wereldschaal afspelen.Opvallend is dat ook de antiglobaliseringsbeweging voor haar verzet dankbaar gebruik maakt van het gemak dat Internet biedt om te communiceren en te mobiliseren. Zonder Internet kon deze beweging haar strijd tegen de Multilaterale Overeenkomst over Investeringen (MAI) niet winnen en konden Seattle of het Wereld Sociaal Forum niet zo makkelijk hun mondiale bekendheid verwerven.
Met werknemers bedoelen we zeker al wie in dienst werkt van een bedrijf of organisatie. Maar wie de wereld rond kijkt, merkt al vlug dat een massa mensen werken zonder arbeidscontract, zonder een formele werkgever te hebben.We verstaan onder werknemers dus ook de kleine boeren en kleine zelfstandige ondernemers die in het Zuiden, bij gebrek aan werk in de formele economie, een eigen zaakje opzetten in de informele sector en op die manier trachten te overleven.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Vind Pala artikels die inzoomen op de rol van geld, financiële crisis, falen van grootbanken en alternatieven.Onder Dexia zijn meer artikels te vinden over de ineenstorting van deze wereldwijd opererende fantoombank.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
De derde industriële revolutie, gekenmerkt en ondersteund door de informaticarevolutie - met Internet als exponent -, brengt de globalisering in een stroomversnelling. Die revolutie leidt ertoe dat financiële en economische activiteiten zich op grotere schaal en zelfs op wereldschaal afspelen.Opvallend is dat ook de antiglobaliseringsbeweging voor haar verzet dankbaar gebruik maakt van het gemak dat Internet biedt om te communiceren en te mobiliseren. Zonder Internet kon deze beweging haar strijd tegen de Multilaterale Overeenkomst over Investeringen (MAI) niet winnen en konden Seattle of het Wereld Sociaal Forum niet zo makkelijk hun mondiale bekendheid verwerven.
Zowat overal ter wereld is het vooral werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, arbeid is niet hetzelfde als contractuele loonarbeid voor een werkgever. Onnoemelijk veel mensen werken voor zichzelf en hun familie of als zelfstandige, ze zijn landbouwer, veeteler, visser, handelaar, kapper of kleermaker. Altijd is cruciaal of men genoeg verdient om behoorlijk te leven wat voor de helft van de mensen niet het geval is. De meeste landbouwers verdienen ronduit slecht. Heel veel werk in de zwarte of informele economie is onderbetaald. En ook de talrijke zogenaamde hamburgerjobs bieden een salaris onder het levensminimum. Nog erger is dat er gewoon veel te weinig werk is.De wereld staat dus voor de zware uitdaging om voldoende nuttig en fatsoenlijk betaald werk te creëren voor iedereen die wil werken. Probleem is dat de huidige globalisering vrijheid en rechten voor geld, goederen en diensten creëert zonder de rechten van arbeid te beschermen. Zo komt onze ambitie om iedereen loon naar werken te bieden in de verdrukking. De beloning voor wie werkt daalt en ze stijgt voor kapitaal. Die ongelijke machtsverdeling brengt ook grotere inkomensongelijkheid en meer armoede mee.
De derde industriële revolutie, gekenmerkt en ondersteund door de informaticarevolutie - met Internet als exponent -, brengt de globalisering in een stroomversnelling. Die revolutie leidt ertoe dat financiële en economische activiteiten zich op grotere schaal en zelfs op wereldschaal afspelen.Opvallend is dat ook de antiglobaliseringsbeweging voor haar verzet dankbaar gebruik maakt van het gemak dat Internet biedt om te communiceren en te mobiliseren. Zonder Internet kon deze beweging haar strijd tegen de Multilaterale Overeenkomst over Investeringen (MAI) niet winnen en konden Seattle of het Wereld Sociaal Forum niet zo makkelijk hun mondiale bekendheid verwerven.
Vind Pala artikels die inzoomen op de rol van geld, financiële crisis, falen van grootbanken en alternatieven.Onder Dexia zijn meer artikels te vinden over de ineenstorting van deze wereldwijd opererende fantoombank.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Met werknemers bedoelen we zeker al wie in dienst werkt van een bedrijf of organisatie. Maar wie de wereld rond kijkt, merkt al vlug dat een massa mensen werken zonder arbeidscontract, zonder een formele werkgever te hebben.We verstaan onder werknemers dus ook de kleine boeren en kleine zelfstandige ondernemers die in het Zuiden, bij gebrek aan werk in de formele economie, een eigen zaakje opzetten in de informele sector en op die manier trachten te overleven.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.