Is het jullie ook al opgevallen? De politiek lonkt met toenemende interesse naar burgerbetrokkenheid. Waar het enkele jaren geleden nog ondenkbaar was om met civiele actiegroepen en buurtcomités in overleg te treden, declameren heel wat politici vandaag dat burgerparticipatie meer aandacht verdient.
Niet geheel onlogisch nu ‘het politiek systeem’ averij heeft opgelopen en te langzaam vervelt naar een nieuwe politieke cultuur voor de 21ste eeuw. Bij heel wat burgers leeft er een gevoel van onbehagen - ja zelfs ongenoegen - over het politieke steekspel van vandaag. Ze zien hoe de langetermijnvisie het dikwijls verliest van korte termijngewin. Ze willen niet dat vooruitdenken over onze toekomst het slachtoffer is van politiek opportunisme.
Heel wat burgers willen echt vooruit. Opgegroeid in mondigheid en autonomie, organiseren ze zich in netwerken en lokale burgerinitiatieven. De toekomst zelf in handen nemen, heet dat. Wat meer is, diezelfde burger heeft een serieus spaarcentje op zak. Dat is, met de noodzakelijke (energie)transities voor de deur, een interessant gegeven.
Niet enkel onze mening en centen, maar een werkelijke stem en participatie
En dus wordt naar diezelfde burger gelonkt. Deze week met een bevraging over het energiepact waarvan de bevoegde ministers slechts die aanbevelingen lijken te willen volgen die al lang door het beleid bepaald zijn. Dit lijkt vooral op schijnparticipatie waarbij genomen besluiten extra legitimiteit moeten krijgen. Wel onze mening, maar geen echte stem.
Of neem het voorstel van minister Tommelein om bedrijven financieel te belonen wanneer zij voor hun investeringen in zon en wind burgerkapitaal aantrekken. Ook dit voorstel lijkt eerder op een poging om het stevig gevulde spaarvarken van die burgers aan te spreken zonder hen reële zeggenschap te geven. Wel onze centen, maar geen echte burgerparticipatie. Merkwaardig, want de transitie naar een gedecentraliseerde opwekking van hernieuwbare energie is in het belang van iedereen. Iedereen moet er dus ook volwaardig bij betrokken kunnen worden, zowel via (lokale) overheden als via burgers die zich verenigen via coöperaties.
Voor niets gaat de zon op
Vergeet niet, burgers zijn niet enkel als gebruikers de eerste belanghebbenden. Ze zijn steeds meer zelf producent van hernieuwbare energie. Nog te veel dreigen zon en wind in ons energiesysteem geprivatiseerd en gemonopoliseerd te geraken. In die visie waait de wind enkel in de richting van grote private spelers. Ga als coöperatie maar eens op zoek naar een stukje grond in Vlaanderen om een windmolenproject op te starten. Ook een lagere energiefactuur via zonnedelen is voor coöperaties niet vanzelfsprekend wegens een ontoereikend decretaal kader.
Burgers kunnen mee de hefboom zijn voor de noodzakelijke (energie)transities en maatschappelijke investeringen. Het kapitaal op spaarboekjes kan daarbij het glijmiddel zijn. Maar wie naar onze centen en onze mening dingt, moet onze inspraak erbij nemen via medezeggenschap en medebeheer van publieke netwerken en productie van hernieuwbare energie.
Publiek civiele samenwerking
Echte burgerbetrokkenheid met medezeggenschap biedt ook het beste antwoord om de oude structuren van onze intercommunales om te vormen tot nieuwe transparante publieke bedrijven die beleidsvoerders en burgers samen beheren. Dat politici daar zetelen, is vanuit democratisch oogpunt een goede zaak. Maar zij kunnen het niet alleen. In de 21ste eeuw is het een stuk intelligenter om burgers nauwer te laten participeren in die intercommunales en hen voluit te betrekken bij het bestuur ervan. Zo versterken representatieve en participatieve democratie elkaar.
Het besef rijpt dat onze energieproductie én de daarbij horende infrastructuur niet zomaar kunnen geprivatiseerd worden. Het verhaal van het Chinese State Grid als investeerder in Eandis deed voor velen de ogen open gaan.
Tijd voor echte burgerparticipatie
Om al die redenen moeten we voluit kiezen voor publiek-civiele samenwerking. Dat is pas democratische vernieuwing! Als burgers en besturen samen het publiek goed beheren. Als burgers betrokken worden, zowel met hun geld als met hun expertise én hun effectieve zeggenschap.
Energiedemocratie Vlaanderen werkt daarom alvast aan de oprichting van één of meer coöperaties van burgers die willen investeren in die netwerken én ze mee willen beheren. Zo worden we mede-eigenaar en stelt de coöperatie onafhankelijke burgers in staat om samen verantwoordelijkheid te dragen, tot op het bestuursniveau.
Met de nodige politieke moed en echte burgerbetrokkenheid, kunnen we twee reuzenstappen vooruit zetten in de omslag naar een duurzaam energiesysteem. We dichten de kloof burger-politiek en we zetten burgers mee aan het stuur van de transitie naar een duurzame economie.
Dirk Van de Poel – voorzitter TransitieNetwerk Middenveld
Dirk Barrez – hoofdredacteur Pala.be en auteur Transitie. Onze welvaart van morgen
Beiden zijn mede-initiatiefnemer van EnergieDemocratie Vlaanderen
Deze opinie verscheen ook in De Standaard op 19 oktober 2017
Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
