Waarom zijn sommige samenlevingen rijk en andere arm? Veel belangrijker vragen zijn er niet te verzinnen. Om vooral ook de antwoorden niet te verzinnen is het goed naar de feiten te kijken. Zoals bijvoorbeeld Robert C. Allen, professor in economische geschiedenis, en nog wat collega’s talrijke jaren hebben gedaan.
Van Antwerpen en Krakau…
Wat leert dan het verzamelen van loon- en prijsgegevens van de vroege jaren 1300 tot 1914 in onder andere Londen, Firenze, Valencia, Antwerpen, Krakau, Amsterdam, Parijs, Wenen enzovoort? Het forse uiteenlopen van de reële inkomens in Europa dateert van de jaren 1500 tot 1750, concludeert Robert Allen. Dat is dus van voor de industriële revolutie. En die kloof is vooral veroorzaakt door het dalen van de reële inkomens in het grootste deel van Europa.
… tot Delhi en Beijing
Een zelfde fenomeen duikt op elders in de wereld. Ook in Delhi dalen de reële inkomens. In Beijing is hun daling veel minder opvallend, maar ze blijven de hele tijd lager dan in Delhi. In de 18de eeuw duikt het welvaartsniveau zowat wereldwijd naar dat in het Romeinse Rijk omstreeks 300, en zelfs lager. Uitzonderingen zijn Engeland, de Nederlanden en hoofdsteden zoals Madrid, Parijs en Warschau.
Waarom lopen Engeland en de Nederlanden voorop?
Robert Allen werpt zich ook op de vraag: waarom loopt Noordwest-Europa voorop? Zijn belangrijkste antwoorden: succesvolle handel (ook te begrijpen als handelsimperialisme – nvda), hoge lonen en (voor Engeland) goedkope energie. En vervolgens tackelt hij de vraag ‘Waarom leidde de grote scheiding tot de industriële revolutie?’
Net omdat het om zulke essentiële vragen gaat, loont het kennis te nemen van zijn gegevens, zijn argumenten en zijn conclusies. U vindt de bronnen hieronder.
Democratie onderbelicht
Hoe waardevol ook, toch zijn sommige redenen voor de verschillen en de scheiding onderbelicht. Zeker is dat zo voor de mate van democratisering van samenlevingen en economieën.
Want hoe meer mensen een democratische greep krijgen op politiek en economie, hoe meer ze grote of zelfs dictatoriale machtsongelijkheid en uitbuitingsstructuren kunnen afremmen of zelfs een halt toeroepen... en hoe meer welvaart ze kunnen creëren en beter verdelen.
Dirk Barrez
Bronnen:
The Great Divergence in European Wages and Prices from the Middle Ages tot he First World War – klik hier
Nogal wat documenten van Robert Allen over lonen, prijzen zijn te vinden op de website van Nuffield College | University of Oxford – helemaal onderaan de pagina is de powerpoint ‘The Great Divergence in World Incomes’ te vinden
