SHOCKUMENTARY "Klimaatchaos in het Zuiden"

Interview met regisseur Geert De Belder

door Jan-Pieter Everaerts - met dank aan De Groene Belg

Klik hier voor info en bestellen

Verbijsterd over de huidige impact van de opwarming op het Zuiden
JPE: Hoe kwamen jullie op dit originele idee ? Want tot nu toe handelen klimaatdocumentaires vooral over de afsmeltende noordpool, over de verstoring van de natuur ?

Geert De Belder: "Wel, met de Antwerpse Wereldmediatheek werken wij voor tal van NGO's en we maken producties over hun campagnes. In het kader van de campagne "20015 - De tijd loopt" kwam onze coördinator Marc Doms in 2007 op de idee om op eigen initiatief een programma te maken over biobrandstoffen, die toen veel vragen deden rijzen. Maar we bedachten ons, want dat zou misschien weer snel uit de belangstelling zijn. Begin 2008 dan organiseerde de minister van Ontwikkelingssamenwerking, Charles Michel, een congres met sprekers en gasten uit heel de wereld, waaronder ook Jean-Pascal Van Ypersele, de bekende klimatoloog en ondervoorzitter van het IPCC i ("International Panel on Climate Change")

Ik stond verbijsterd over wat ik toen te horen kreeg over de omvang van het probleem en vooral de impact nu al op het Zuiden. Toen wist ik waar we een documentaire moesten over maken: het menselijk verhaal van wat de klimaatveranderingen nu al in het Zuiden van de wereld aanrichten. Tonen wat de directe impact van ons leven is op het leven van landbouwers en andere mensen in het Zuiden. De NGO's - de nietgouvernementele organisaties die zich met ontwikkelingssamenwerking i bezig houden, zoals Broederlijk Delen en Vredeseilanden, overkoepeld door 11.11.11 - die NGO's proberen al lang te tonen hoe onze manier van leven invloed heeft op het Zuiden. Maar dat is een ingewikkeld verhaal. Niet zo bij de klimaatopwarming. Daar is de link direct. Hoe meer CO2 wij in het Noorden uitstoten, hoe meer gletsjers er smelten, hoe meer droogte er is in het Zuiden, hoe meer doden er vallen."

jpe: Maar wat antwoord jij op de Russen die vanmiddag nog in het VRT-journaal te zien waren en die beweerden dat het Noordpoolijs niet volledig zal smelten. Ze denken daar dat de huidige opwarming aan zonne-activiteit te wijten is en voorspellen zelfs dat ons een nieuwe koude periode wacht. Wat antwoord je daarop ?

Geert De Belder: "Die Russen hebben misschien hun redenen om dat te zeggen, eigenbelang ook. Maar internationaal is er toch een wetenschappelijke consensus gegroeid over de opwarming en dat de oorzaak daarvan bij de mens ligt. Nu is het goed dat er kritiek is en de wetenschappers stellen ook dat ze niet weten welke kant het finaal op gaat. Als de transportband in de Atlantische Oceaan stilvalt - het systeem dat warm water van de evenaar naar Europa brengt en omgekeerd - dan kan het hier zo koud worden als nu in Alaska. We zijn ons daar weing bewust van, maar het klimaat kan zoals dat bij vroegere ijstijden ook al het geval was, op enkele jaren, op pakweg 10 jaar, heel sterk omslaan."

Eeuwenoude culturen worden bedreigd in hun voortbestaan

jpe: Het vernieuwende aan jouw klimaatdocumentaire is dat hij over mensen gaat, maar jij hebt het dan weer niet over de bredere gevolgen van ons menselijk handelen voor de natuur op aarde i. Want er is niet alleen de klimaatproblematiek. Er is ook het feit dat we de zesde grote uitstervingsgolf van dieren en planten meemaken én ook daar is de mens verantwoordelijk voor. Je hebt het in je film ook niet over de impact van de overbevolking bv.

Geert De Belder: "Inderdaad, dat is juist. In het maandblad MO stond er al een lezersbrief die me verweet dat ik niet over de overbevolking gesproken had in mijn artikel in MO. Maar in een documentaire kan je niet alles tonen. En ik weet dat er een duidelijke link is tussen bevolkingsgroei en de schaarste van drinkwater. Maar ik wou in de documentaire alleen tonen dat er een duidelijk verband is tussen de klimaatopwarming en een aantal groeiende problemen voor de mensen in het Zuiden. Veel mensen vertelden me hetzelfde verhaal: "vroeger konden we hier goed leven. Maar nu is het hier heel droog." Of net omgekeerd: "Nu krijgen we te maken met vernietigende overstromingen." Met te focussen op de aspecten van de waterhuishouding en de voeding, isoleer ik een stuk realiteit uit een bredere contekst, maar dat doe je altijd in een film."

jpe: Jullie hebben vier landen bezocht, verspreid over drie continenten.

Geert De Belder: "Ik wou een film maken over heel het Zuiden. Niet over één afzonderlijk land. Ik wou tonen dat de problematiek zich overal in het Zuiden stelt. En dus zijn we gaan filmen in Ecuador, Togo, Burkina Faso en Bangla Desh. Zo hebben we zowat heel het zuiden erin betrokken. Want overal in dat zuiden hoor je landbouwers en nomaden vertellen dat het klimaat onvoorspelbaar is geworden. Ofwel drogen de landbouwgronden uit. Ofwel worden de oogsten weggespoeld door plotse en overvloedige regens en overstromingen. De mensen proberen zich daar nu aan aan te passen, zoals wij ook laten zien. Maar dat kost tijd en inspanningen. En er komen natuurlijk ook conflicten, door de droogte en de chaotisch geworden regens. De strijd om de grond wordt verscherpt en daarbij vallen her en der nu reeds doden. De strijd om het water ook. Zoetwater wordt steeds schaarser. Als de grote gletsjers van Zuid-Amerika en Centraal-Azië i zullen weggesmolten zijn, vallen immensen gebieden met honderden miljoenen mensen zonder drinkwater.

Ook het leven van de vissers verandert: de zeeën waarop ze vissen worden ruwer, zodat vissers niet meer kunnen uitvaren. Bovendien is er de commerciële overbevissing i: westerse en Japanse schepen vissen grote gebieden leeg. En door de stijgende temperatuur is er ook nog minder vis. Heelder eeuwenoude culturen worden bedreigd in hun voortbestaan.

In veel landen stijgt de armoede i door de dalende opbrengst van landbouw i, veeteelt en visvangst. En zowel de armoede als de opwarming veroorzaken dan weer meer ziektes, door de verzwakking van de mensen, door de hitte."

Het probleem ginder aanpakken of hier nieuwe problemen veroorzaken?

jpe: Kortom, een duivelse spiraal. Hoe ontdekten jullie de lokale mensen in het Zuiden die al die in elkaar grijpende problematieken bevattelijk en beknopt konden uitleggen ?

Geert: "In de eerste drie landen konden we contacten leggen met plaatselijke mensen via de NGO's waar we met de Wereldmediatheek voor werken. In Bangladesh vonden we ook contacten via Intal en dat land moest er bij omdat het echt een 'frontlijnstaat' is. Daar wonen nu 180 miljoen mensen op een oppervlakte van 5 keer België. Beeld je eens in dat er in België geen 10,5 maar 36 miljoen mensen zouden wonen. Wel nu, door de stijging van de zeespiegel i gaat 20 % van de oppervlakte van het laaggelegen Bangladesh onder water verdwijnen. Dat maakt dat tientallen miljoenen mensen ergens elders naar toe moeten. En dan vind ik dat de westerse landen de morele plicht hebben om daar een aantal mensen van op te nemen."

jpe: Een aantal mensen ? Een beperkt aantal gelukkigen of enkele miljoenen ? Moeten we niet vooral eisen dat het Westen veel geld i uittrekt om de mensen uit het Zuiden in hun eigen land te helpen om een toestand te overleven die wij - maar ook de Chinezen, Japanners en anderen - mee hebben geschapen ? Twee: moeten ze in Bangladesh niet dringend aan familieplanning leren doen ? En drie, kan je vluchtelingen i niet beter in hun regio opvangen ? Zodat ze min of meer in hun cultuursfeer kunnen verder leven en niet in het westen gedropt worden. Vergeet ook niet dat de Bangladeshi recent twee onafhankelijkheidsoorlogen uitgevochten hebben: eerst wilden ze als molsims los van hindoe-India en daarna wilden ze los van het eveneens islamitische (West-)Pakistan. En hoe gaan zij zich dan opstellen als ze in het seculiere België terechtkomen ? Bovendien: België moet nu al gigantisch veel voedsel i en andere zaken uit het buitenland aanslepen voor een bevolking i die nu al één van de dichste ter wereld is, die in één van de vuilste luchten ter wereld ook leeft. Kortom: moet de nadruk niet op structurele ontwikkelingssamenwerking liggen ? In plaats van op het opzetten uit liefdadigheidsmotieven van intercontinentale vluchtelingenstromen die bovendien hier de rechtse partijen in de hand werken en met hen aan de macht i, is de hele wereldbevolking nog slechter af.

Geert De Belder: "Ik pleit ook voor adaptatie i ter plaatste. De mensen moeten niet worden verdreven van hun gronden en die van hun voorouders. En er zijn mogelijkheden om aan te passen: betere en hogere dijken bouwen bijvoorbeeld. En daar kan een land zoals Nederland Bangladesh bv. heel wat ervaring in ter beschikking stellen. Het Noorden dat de klilmaatopwarming veroorzaakt, moet hoe dan ook meehelpen. Er moeten grondige veranderingen komen in de relaties Noord - Zuid en het Noorden moet de technologie ter beschikking stellen aan het Zuiden om zich tijdig te kunnen aanpassen."

jpe: Uit China i vang je ook meer en meer berichten op dat ze daar niet alleen denken aan voorkomen maar aan aanpassen.

Geert De Belder: "Inderdaad. De Chinezen worden overigens ook met de slachtoffers in eigen land geconfronteerd; plus als communistische staat hebben ze meer middelen om het beheren."

"Asof ze allen uit één mond spreken"

jpe: Keren we terug naar het ontstaansproces van de documentaire. Je moest dus in die vier landen mensen vinden die hun toestand uit de doeken konden doen.

Geert De Belder: "In die vier landen hebben NGO-mensen van ter plekke, het onderzoek gedaan: zij kenden er de problematiek, de deskundigen en de slachtoffers met wie we konden gaan spreken. En ik stuurde van op afstand hun research. Maar toen ik naar ginder trok was het toch met een klein hartje. Tot ik dan ginder kwam en merkte hoe goed de uitgekozen mensen waren. We hebben in totaal 71 mensen gefilmd en daarvan zijn er 50 weerhouden in de film."

jpe: 50 mensen in een film van 50 minuten !

Geert De Belder: "Ja. (lacht). Weet je; ik heb vroeger nog radiodocumentaires gemaakt voor Piazza onder andere. Ken je dat nog ?"

jpe: "En of. Kijk eens boven je hoofd: daar staat nog een hele verzameling van opgenomen Piazza's."

Geert De Belder: "Die zou ik wel eens willen beluisteren. Maar waar ik toen al op kickte was als ik mensen in een montage op elkaar kon laten reageren. Dus de montage zo maken dat het is alsof mensen elkaar antwoorden geven, in gesprek treden, elkaar aanvullen. Bij wijze van boutade zeg ik nu wel eens dat ik ook nu een radiodocumentaire had willen maken. Maar ik had beelden nodig om al die vreemde talen te ondertitelen. Hoe dan ook: ik wou dat de beelden van Thomas ondersteunend werken. De verhalen van de mensen zijn het belangrijkst. En met zijn allen samen vertellen ze één groot verhaal, alsof ze allen uit één mond spreken: het verhaal over het veranderend klimaat in het Zuiden."

jpe: Ik wil hier voor de lezer wel even beklemtonen dat de beelden van je documentaire er ook mogen zijn, zowel prachtige als schrijnende landschapsbeelden, alsook veel beklijvende portretten van de mensen die jullie ontmoet hebben. Thomas Thys heeft voortreffelijk werk i geleverd. Ten bewijze: heel wat beelden zijn in mijn geheugen blijven hangen. Voor een stuk ook omdat jullie zulke sterke karakters konden filmen. Wat me toen ik de eerste montage bekeek, overigens meteen opviel was dit: hoe goed krijgen die eenvoudige boeren 'van ginderachter', het gezegd ! Zij zijn stukken beter van de ontwikkelingen op de hoogte dan wij hoog geschoolde westerlingen !

Geert De Belder: "Natuurlijk, omdat zij het nu al aan de lijve ondervinden. Zij weten beter dan wij dat het klimaat al jaren aan het veranderen is, terwijl wij hier vaak denken dat het nog moet beginnen. En inderdaad, sommigen in het Zuiden zijn zich echt merkwaardig sterk bewust van de klimaatveranderingen. Maar er zijn er ook veel die een verklaring zoeken in het bovennatuurlijke. Nog anderen weten én vergeven. Zo bijvoorbeeld in Bangladesh de man van UNDP (Ontwikkelingsprogramma VN) die stelt: ‘het is jullie fout, maar het is niet met opzet gebeurd'." Dan slik je even. De man beseft het niet alleen allemaal beter dan wij, wat wij hem/hen aandoen. Hij vergeeft het ons nog ook. Ik moet overigens nog eens beklemtonen dat we zo'n sterke selectie van mensen maar bijeengekregen hebben dankzij de medewerking van de NGO's."

jpe: Je kan er dus niet zomaar even als individuele documentairemaker naar toe trekken om met hetzelfde resultaat terug te komen ?

Geert De Belder: "Dat denk ik inderdaad niet. Ik wil er ook op wijzen dat we naar een evenwicht gestreefd hebben tussen slachtoffers en deskundigen. Als je alleen slachtoffers in beeld brengt, denken de kijkers: 'ach wat, die hadden gewoon pech'. Je hebt ook deskundigen nodig zoals Jean-Pascal Van Yperseele, om het open te trekken, de grootschaligheid aan te tonen ook, voorspellingen te doen enzoverder.

En nu: het publiek bereiken, in Noord én Zuid

jpe: Wie heeft er behalve de NGO's mee de documentaire mogelijk gemaakt ? Kreeg je steun van het Vlaams Audiovisueel Fonds, VRT of van het Pascal Decroos Fonds voor onderzoeksjournalistiek ?

Geert De Belder: "Van VAF en VRT hebben we geen steun gekregen. En dat Pascal Decroos Fonds voor onderzoeksjournalistiek: wat hebben die al aan onderzoeksdocumentaires gesteund ? We kregen van hen niet eens een fatsoenlijk antwoord. Ze vonden het onderwerp niet origineel genoeg. Dat verbaasde ons toch wel danig."

jpe: Maar je documentaire is toch tot stand gekomen. Wat bewijst dat er nog buiten het traditionele circuit van VAF en VRT documentaires gemaakt kunnen worden. Hoe valt de persbelangstelling tot nu toe mee ? Hoe kunnen geïnteresseerde lezers van De Groene Belg jouw documentaire te zien krijgen ? Komt hij op televisie ?

Geert De Belder: "Gazet van Antwerpen wijdde er een volledige pagina aan. Solidair bracht het ook en voor het mondiaal magazine Mo kon ik een artikel schrijven. Terzake heeft een fragment getoond met nadien commentaar van toenmalig buitenlandse zakenminister Leterme erop. In De Ochtend op Radio 1 kregen we een interview en de RTBF toonde ook al een fragment. Verder was er aandacht voor op Indymedia, in de Pala-nieuwsbrief en natuurlijk nu al voor de tweede keer in De Groene Belg. Bevrijdingsfilms heeft de verdeling in België op zich genomen en Telenet verdeelt de DVD gratis aan hun digitale kijkers. Plus ze doen een digitale kerstkaartenactie waarbij elke keer 0,5 Euro naar de Wereldmediatheek gaat om de documentaire in het Zuiden te verspreiden. In het Westen, het Noorden, zal het wel lukken, maar hoe krijgen we de film in het Zuiden getoond ? Hoe er daar mee op televisie komen ? Dat zal veel moeilijker zijn. Er komt overigens naast een Nederlandstalige en Franstalige ook nog een Engelstalige versie.

Er wordt eveneens een educatief pakket uit de film samengesteld, op maat van het middelbaar onderwijs. Studio Globo maakt een reeks van 5 kortfilms van elk 5 minuten. En die zullen op Internet i gezet worden. Daar kunnen leraars dan bv. 5 keer een lesuur mee beginnen.

Op Canvas/VRT zal de documentaire niet snel te zien zijn want Panorama had al die Deense reportage aangekocht die toch wel net een soortgelijke invalshoek heeft. En bij Koppen reageerden ze met de opmerking dat er teveel 'talking heads' in zitten, te veel sprekende hoofden. Ze vonden het ook jammer dat er geen commentaar bij de documentaire is. Ze vonden dat er te weing camerabewegingen in de beelden zitten, maar daar hebben we heel bewust voor gekozen, voor dat rustig camerawerk; want de gesprekken zijn al geanimeerd genoeg. Enfin, dat waren zowat opmerkingen die je bij televisie te horen krijgt. En ja, het is geen doordeweekse tv-reportage waarbij de kijker aan het handje meegenomen wordt door een zich in het zweet werkende westerse reporter die er dan wat cliché's uitstoot over hoe het 'hier droger en droger wordt'. Wij wilden het allemaal door de mensen uit het Zuiden zelf laten zeggen. Niet het in hun plaats gaan vertellen.

Maar daar hadden ze bij Koppen geen oren naar. Alsof de TV-1-kijker wanneer hij naar deze documentaire in Koppen zou kijken, meteen zou gaan protesteren: - En Geert windt zich nu even op. Speelt alsof hij zelf gaat protesteren ..."Maar dat is Koppen niet meer. Ik kijk daar niet meer naar want dan hebben ze een 'format' en dan wijken ze daar zo van af !"

Werken op het geweten of . . .

jpe: Wat is jouw boodschap naar de Belgische, de westserse kijkers toe ? Wat kunnen wij, wat moeten wij veranderen ?

Geert De Belder: "Ik vind het terecht wat de man in Bangladesh ons zei: "Julie hebben het niet met opzet gedaan", die klimaatopwarming. Maar we weten nu wel dat het bezig is. Dus kan je je nu niet langer crimineel gedragen door voor de lol op een vliegtuig te stappen. Ik hoop dat mensen nooit meer met het vliegtuig op vakantie gaan met een schoon geweten.

Eigenlijk moet iedereen zijn verantwoordelijkheid opnemen, ook door het ter sprake brengen onder je vrienden. Door bijvoorbeeld de film aan je vrienden te vertonen. Iedereen kan zo'n paar stapkes zetten. Mensen moeten zich informeren want het is allemaal heel prangend. Ik merk toch zelf ook dat ik er in slaag mensen te overtuigen; zelfs sceptische vrienden. Ze beginnen dingen evident te vinden die ze vroeger nog bestreden.

We moeten werken op het geweten van de burger. Dat is de idee achter onze documentaire. Naar analogie met WO II: "Wir haben es nicht gewust". We moeten zorgen dat voor de catastrofe er is, de mensen het wel weten."

jpe: Je kan ook met Vietnam vergelijken: daar is het protest er ook gekomen mede door de mediaberichtgeving over de oorlog i.

Geert De Belder: "Jep: de mensen wisten het ... Het opzet van 'Klimaatchaos' is: de mensen hier oog in oog stellen met de slachtoffers ginder van onze manier van leven. De kijker zal na het zien van de film hopelijk minder gewetenloos omgaan met een aantal zaken. Meer de auto laten staan. Niet meer het vliegtuig nemen voor bv. een weekendje Praag ... Of niet naar het zuiden vliegen om daar "kennis te maken met een vreemde cultuur i", want met al dat rondgevlieg knijp je die vreemde culturen wel geleidelijk aan dood. We moeten beseffen wat ons gedrag veroorzaakt zodat we het aanpassen. Wie dat dan niet doet is eigenlijk crimineel bezig."

jpe: De mensen dus een geweten schoppen.

Geert: "Wel ja, ... Via confrontatie met de slachtoffers."

Of inspelen op het eigenbelang ?

jpe: Vanuit mijn eigen ervaring als idealist als ik dat zo mag uitdrukken, moet ik toch vaststellen dat de meeste mensen maar bougeren als ze er eigenbelang bij hebben. Zou je daar niet beter op inspelen ? Kijk eens naar dit: dit is een boek gemaakt op basis van kemp. Het Wervel-boek "De smaak van diversiteit" (voor een bespreking zie morgen). Dat brengt je getuigenissen van boeren uit zuid en noord én een aantal lekkere recepten hoe we multicultureel met voedsel kunnen omgaan. Dat is heel positief en stimulerend om begrip voor elkaar te wekken. Het getuigt dat we met zijn allen aan elkaar iets hebben. Daar zou je meer kunnen op spelen: op de wederzijdse voordelen van een rechtvaardigere wereld. Dan zetten we ons met zijn allen in om er samen beter van te worden.

Geert De Belder: "Dat is wat mijn vriendin ook zegt: je volgende film moet daar over gaan: "wat gaat die klimaatopwarming hier geven ?" Maar . . . Ik zou het naast de kwestiie vinden om daar mee te beginnen. Ongepast vooral omdat wij die de grootste veroorzakers zijn, dan nog eens de grootste slachtoffers gaan uithangen en de slachtoffers van het zuiden niet zien. Feit is dat wij er veel minder zullen onder lijden.

Voor de landbouw zal het hier nog wel meevallen denk ik. De voedselprijzen zullen wel sterk stijgen omdat de landbouwgrond schaars zal worden. Maar wij zullen ons nog voedsel kunnen permitteren en de rest niet meer. "

jpe: Maar we gaan hier ook in de klappen delen. Ik som even op:

* Onzekerheid van het weer, met veel meer stormen en overstromingen, waar we ook niet op voorzien zijn; denk aan de bruggen die in Engeland recent wegspoelden.
* Hittegolven met duizenden doden in de zomers.
* Meer ziektes doordat er minder koude winters zijn en parasieten naar het warmere noorden oprukken
- Schade aan landbouw en bosbouw door de verstoring van de natuurlijke evenwichten (keverplagen enz.)
- Meer en meer klimaatvluchtelingen en asielzoekers uit conflictgebieden met de daaropvolgende sociale spanningen.

Het is dus toch in ons eigenbelang ook dat we nu tegen de klimaatopwarming optreden. Niet alleen om ons geweten te sussen.

Bovendien is er het breder verhaal: je moet er de volledige milieuproblematiek in betrekken ... We zijn als mensdom nu bezig de zesde grote uitstervingsgolf onder planten en dieren te veroorzaken. Soms denk ik wel eens: de pot op mens-dom, als alleen het klimaat jullie kan interesseren. Stik er dan maar in en dan raakt de wereld van onze alles vernietigende soort verlost. Tenzij, tenzij we eindelijk leren leven in harmonie met de planeet, en dat lijkt me toch voor fijne, natuurgevoelige mensen het ideaal.

Geert De Belder: "OK, maar je kan niet alles in een documentaire steken. We hebben dus de klimaatproblematiek moeten isoleren. En we hebben heel duidelijke onweerlegbare aspecten van de klimaatwijzging gezocht. Maar natuurlijk hangt het met veel ander aspecten samen ... Een documentaire snijdt echter een stuk uit de werkelijkheid, valt niet samen met heel de werkelijkheid. Het is ook maar één film. Hij past in heel de beweging die er op gang komt, met tal van andere films, andere akties."

2050: hou oud zijn wij dan ?

Geert De Belder: "Wat ook belangrijk is, is het inzicht dat we door nu investeringen te doen, kunnen voorkomen dat we later nog veel meer geld er zullen moeten in steken. En dat is een argument waar de politici wel oren naar hebben, want over 10 of 20 jaar zijn zij misschien zelf nog aan de macht, of zijn ze zelf nog bedrijfsleiders."

jpe: Geert, 2050 wordt vaak als het ultieme kantelpunt i voorgesteld. Hoe oud zullen wij dan zijn ?

Geert: "2050: ik zal dan 84 jaar. Maar of het een gelukkige oude dag wordt ? Ik denk eerder een zweterige toestand.

Het komt inderdaad kort bij. Maar het lijkt op het verhaal van de Titanic We doen zolang we het kunnen alsof onze neus bloedt. Dat schijnt vaak zo te zijn als er een groot schip zinkt: men gelooft eerst niet dat het aan het zinken is. "Ze zullen dat nog wel technisch oplossen". En nu is dat zo ook bezig ... "De technologie zal het wel oplossen." Maar het is nu al te laat ..."

Het Woodstock van het klimaat ?

jpe: Wat verwacht jij van de top in Kopenhagen ?

Geert De Belder: "Er gaat zondanig gemarchandeerd worden, dat er misschien weinig afdoend uit de bus komt. Men heeft het Zuiden overigens in het verleden ook al veel beloofd waar weinig van in huis kwam. Maar we moeten toch de catastrofe nog proberen in te perken .. Dus de inspanningen hebben toch wel zin.

Wat me wel vaak verbaast is dit: Niemand heeft dit kunnnen voorkomen. Geen wetenschappers, geen kunstenaars, geen religie ... Het probleem is zo nijpend en als je dan ziet waar zo'n kunstenaar als Jan Fabre mee bezig is . . . Kunst heeft een sociale relevantie, religie ook. Maar ze zijn vooral bezig met zichzelf. In plaats van aan de anderen te denken."

jpe: Er bestaan zelfs fundamentalistische joden en christenen die hopen dat de chaos zo groot wordt dat 'god' zal moeten tussen komen en dat we het Armageddon, het einde ter tijden beleven waarna de 'goeden' eindelijk naar de hemel kunnen.

Geert De Belder: "Die ontbreken er nog aan. Maar in de V.S. zie je iets anders: rechtse christenen die daar heel sterk staan, vooral bij de republikeinen maar ook bij de democraten, die nu aan de kant van Obama staan omdat ze er van uitgaan dat we de Schepping moeten redden !"

jpe: Dan is er nog hoop. Slotvraag: ga jij ook naar wat de pers nu al het 'Woodstock' van het klimaat noemt, de top in Kopenhagen ?

Geert De Belder: "Neen, de Engelstalige versie van onze documentaire gaat vrijdag wel in première in Kopenhagen. En er komt ook een Spaanstalige versie. Maar zelf gaan we niet naar Kopenhagen, want dat is te duur. Maar men moet niet lacherig over Kopenhagen doen. Het is juist goed dat er zoveel mensen zich mobiliseren rond het klimaat. Eindelijk."

Jan-Pieter Everaerts

Geert De Belder, Klimaatchaos in het Zuiden. De slachtoffers aan het woord, 53 minuten, Nederlands ondertiteld, 8 euro  -  Klik hier voor info en bestellen