De ASEAN-top over Myanmar: het blijft in de familie

De sterk gecontesteerde staatsgreep in Myanmar belandde op de topbijeenkomst van de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen. Na zijn analyse 'van genocide naar staatsgreep' bespreekt Jan Servaes de reactie van de landen in de regio.

De eerste commentaren na de ASEAN-top over Myanmar op 24 april in Jakarta waren op zijn zachtst gezegd 'gemengd' te noemen: van 'het had erger gekund' tot 'weer een typisch Aziatisch schaduwspel'. Gezien enkel legeropperbevelhebber Min Aung Hlaing aanwezig was, en de democratische oppositie niet eens was uitgenodigd, lag dit in de lijn van de verwachtingen.

Niet dat er af en toe geen harde woorden vielen; maar dat komt in de beste 'families' voor (zei een van de diplomaten off-the-record) (https://mb.com.ph/2021/04/24/asean-leaders-discussed-myanmar-as-family-problem-locsin/).

Uit gedetailleerde verslagen van nieuwsagentschappen (https://www.reuters.com/world/asia-pacific/asean-changed-myanmar-statement-release-political-detainees-sources-2021-04-25/ https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3131028/aseans-myanmar-five-point-consensus-workable-and-what-next) weten we dat de eerste zitting slechts 30 minuten duurde. De ASEAN-voorzitter, Sultan Hassanal Bolkiah van Brunei, overliep de inspanningen om de ASEAN-gemeenschap te versterken, de voortgang van het economisch herstelplan en de reactie op COVID-19 (dat ook in Myanmar wild uitdijt: Min Aung Hlaing pochte dat 1,8 miljoen mensen waren ingeënt, maar volgens officiële bronnen ligt dit cijfer veel lager). De voorzitter benadrukte ook het belang van de externe betrekkingen van ASEAN. Als zodanig moet Asean evenwichtige relaties onderhouden met de twee belangrijkste partners van het blok, China i en de VS, stelde hij.

De tweede sessie was volledig gewijd aan Myanmar. Na een inleiding en een rapport van de ASEAN-chef nam de militaire leider van de staatsgreep van Myanmar, Min Aung Hlaing, het woord om in een half uur de ASEAN-leiders zijn versie van de situatie te presenteren. Hij liet een reeks dia's zien en verspreidde een omvangrijk handboek over wat zijn junta heeft gedaan sinds de staatsgreep op 1 februari.

Andere leiders spraken openhartig, vooral over de noodzaak om het geweld tegen demonstranten te beëindigen, politieke gevangenen vrij te laten, gesprekken te voeren en verzoening te zoeken. Tijdens de bijeenkomst riep de Thaise minister van Buitenlandse Zaken, Don Pramudwinai, op tot ontslag van alle gedetineerden, de-escalatie van geweld, verlening van humanitaire hulp en het aanvatten van gesprekken. Andere leiders deelden soortgelijke opvattingen.

Geen enkele ASEAN-leider viel Min Aung Hlaing rechtstreeks aan.

“Vijfpunten-consensus”

Uiteindelijk werd een "vijfpunten-consensus" bereikt: beëindiging van geweld, constructieve dialoog tussen alle partijen, een speciale ASEAN-gezant om de dialoog te vergemakkelijken, de aanvaarding van hulp, en een bezoek van de gezant aan Myanmar. De consensus van vijf punten maakte geen melding van politieke gevangenen, hoewel in een ontwerpverklaring die de dag voor de top circuleerde, de vrijlating van politieke gevangenen als een consensuspunt stond opgenomen. In een aparte verklaring, in typische ASEAN-stijl, werd afzonderlijk vermeld dat de top "oproepen hoorde" voor hun vrijlating.

Ook is er geen deadline of tijdslijn afgesproken. Uit het verleden (o.a. n.a.v. de Rohingha onderzoekscommissie) weten we dat de junta het uitstellen en verdagen als een meestertovenaar beheerst. Er staat (zie ons verslag in PALA i van 21/4/2021 https://pala.be/nl/artikel/myanmar-van-genocide-staatsgreep-blijft-het-westen-toekijken) voor hen immers te veel op het spel. Voor Min Aung Hlaing was reizen naar Jakarta een berekende zet. Bij een niet-al-te-duidelijke 'consensus-deal' kon bij de regeringsleiders van de ASEAN legitimiteitswinst behaald worden. Tegelijkertijd suggereert een coupleider die zo snel na de machtsovername met vertrouwen naar het buitenland reist, dat zijn machtsbasis binnen het opperbevel van de Tatmadaw rotsvast moet zijn, en zullen de ook wel gehoorde commentaren over een versplinterd leger niet kloppen.

Thailand-Myanmar: een vader-zoon relatie

Thitinan Pongsudhirak, professor en directeur van het Institute of Security and International Studies aan Chulalongkorn University’s Faculty of Political Science, schreef op de vooravond van de ASEAN-top over Myanmar dat "wat erin gaat, waarschijnlijk meer zegt dan wat eruit zal komen. Zonder de aanwezigheid van de Thaise regeringsleider kan ASEAN's langverwachte speciale top morgen in Jakarta over de crisis in Myanmar bij aankomst betwistbaar worden verklaard". (https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2104003/govt-ducks-asean-myanmar-challenge https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2106131/asean-in-myanmar-crisis-drivers-seat)

De Thaise regering van generaal Prayut Chan-O-Cha had COVID-19 genoemd als reden voor zijn afwezigheid. Het klopt dat Thailand momenteel de derde uitbraak van de epidemie doormaakt, met meer dan 3000 besmettingen per dag.

De eerste golf van Covid-19 begon vanuit een cluster die verband hield met het boksstadion van het leger, dat in maart vorig jaar het verbod op sportevenementen schond. De tweede golf in december brak uit in een cluster van voornamelijk Myanmarese 'gastarbeiders' in Samut Sakhon, waarbij sprake was van een netwerk van mensensmokkel, gefaciliteerd door hoge ambtenaren. Het is dezelfde connectie met de saga van het illegaal gokken in Rayong en andere provincies. En wie is er bij de derde golf betrokken? Het is duidelijk dat exclusieve (strip)clubs de wet, het nooddecreet dat een vroege sluitingstijd vereist, schonden en zonder de juiste vergunning opereerden. Zelfs ministers werden er betrapt. “Als ze geen solide relaties hadden gehad, hadden de uitbaters dat niet aangedurfd”, stelt columniste Paritta Wangkiat onder de veelzeggende titel: “Poor left out while rich get priority” (https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2105399/poor-left-out-while-rich-get-priority).

Het is echter niet moeilijk om de conclusie te trekken dat Prayut, die in 2014 ook de macht i greep tijdens een staatsgreep voordat hij deze witwaste via semidemocratische verkiezingen in 2019, de confrontatie met senator-generaal Min Aung Hlaing graag wilde vermijden. “De Tatmadaw en het Royal Thai Army onderhouden tenslotte nauwe relaties”, schrijft het internationaal actualiteitenmagazine voor de Azië i-Pacific regio, The Diplomat (https://thediplomat.com/2021/04/duterte-joins-thai-pm-on-the-sidelines-of-asean-myanmar-summit/)

Van alle betrokken landen staat er voor Thailand heel wat op het spel op korte termijn. Van de vijf internationale grenzen van Myanmar deelt Thailand de langste, meer dan 2400 km. Thailand is voor een groot deel van zijn elektriciteitsopwekking afhankelijk van de invoer van aardgas uit Myanmar en maakt voor de ruggengraat van zijn economie i gebruik van (legale en illegale) 'gastarbeiders'. Van de ongeveer 5 miljoen non-Thai wordt het aantal Myanmarezen op meer dan 1 miljoen geschat (https://reliefweb.int/report/thailand/thailand-migration-report-2019-enth). De confrontatie tussen het leger van Myanmar en de burgerlijke oppositie, nu onder de nieuw gevormde regering van nationale eenheid (NUG), zal er waarschijnlijk toe leiden dat ontheemden voor onderdak moeten vluchten naar Thailand. Momenteel wordt hun aantal al op 250.000 geschat.

Maar er is meer: De opperbevelhebber en leidende couppleger van de Tatmadaw, generaal Min Aung Hlaing, beschouwt zichzelf als een geadopteerde zoon van wijlen generaal Prem Tinsulanonda, de voormalige Thaise premier en president van de Privy Council. In 2012, nadat hij hoofd van de strijdkrachten was geworden en een decennium sinds zijn eigen vader stierf, zocht generaal Min Aung Hlaing voogdij bij generaal Prem en vormde een vader-zoonrelatie. De senior generaal bezocht generaal Prem regelmatig en vloog in mei 2019 naar de begrafenis van laatstgenoemde. Kort na de staatsgreep stuurde de sterke man van Myanmar zelfs een persoonlijke brief naar generaal Prayut waarin hij om steun vroeg (https://www.irrawaddy.com/opinion/guest-column/bangkok-ducks-aseans-myanmar-challenge.html)

De nieuwe mediawebsite 'Thai Enquirer' stelt het minder omfloerst: “Prayut is not to be trusted, his track record over the past ten years shows us why”:

“Prayut heeft de genoemde staatsgreep uitgevoerd, wetten geschreven en senatoren aangesteld om hem in staat te stellen aan de macht te blijven en voerde een programma van intimidatie en onderdrukking uit dat dissidenten van heel jong tot heel oud gevangen heeft gezet.

Slechts twee dagen nadat hij zei dat zijn regering bereid is naar de demonstranten te luisteren, werden activist Anon Numpha en studentendemonstranten Mike Rayong gearresteerd.

Met uitvoerende controle over benoemde senatoren, het gerechtelijk systeem, andere zogenaamde onafhankelijke instellingen en de politie via een diep ondemocratische grondwet, waarom zou je het dan zo gemakkelijk opgeven als alles nu onder zijn controle is? ... En bovendien, denk je dat hij echt zal luisteren als hij niet eens wil antwoorden of hij naar de forums gaat die hij zelf voorstelt? ... Daden spreken meer dan woorden en Prayut's daden van het afgelopen decennium laten zien dat hij niet te vertrouwen is” (https://www.thaienquirer.com/16969/opinion-prayut-is-not-to-be-trusted-his-track-record-over-the-past-ten-years-shows-us-why/). Maar wellicht kan Min Aung Hlaing nog wel enkele knepen uit de trukendoos van zijn mentor leren om, wie weet, zijn hachje te redden.

Reacties van de 'niet-geïnviteerden'

De ASEAN “consensus” werd veroordeeld door een groot deel van het maatschappelijk middenveld i van Myanmar, dat al boos was over de uitnodiging van ASEAN aan de generaal en niet aan de National Unity Government (NUG), ondersteund door de CRPH (Pyidaungsu Hluttaw), CDM (Civil Disobedience Movement) en EAOs (Ethnic Armed Organisations) (https://www.irrawaddy.com/news/burma/aseans-exclusion-nug-summit-disappoints-myanmar.html).

"Of het nu de ASEAN of de Verenigde Naties (VN) is, ze zullen alleen van buitenaf spreken en zeggen 'vecht niet maar onderhandel en los de problemen op'. Maar dat weerspiegelt niet de situatie in Myanmar", zei Khin Sandar van een basisgroep. "We zullen doorgaan met protesten en stakingen totdat het militaire regime volledig faalt", verklaarde ze telefonisch aan Reuters.

"De verklaring bevat niet wat de burgers vragen - respect voor hun fundamentele mensenrechten i, democratie i en vrede", zei de Assistance Association for Political Prisoners (AAPP), de lokale actiegroep die het escalerende dodenaantal van Myanmar na de staatsgreep registreert. Ook andere onafhankelijke bronnen schatten het aantal doden boven de 750, terwijl Min Aung Hlaing op de ASEAN-top volhield dat het leger er slechts 247 had gedood. Hij beweerde dat "onbekende krachten" verantwoordelijk waren voor de andere doden.

"De mensen in Birma vragen niet om humanitaire hulp, maar dat de internationale gemeenschap opkomt voor de waarheid", stelde de AAPP, verwijzend naar Myanmar met de vroegere naam.

Ook op sociale media i werd de “deal” fel bekritiseerd. "De verklaring van ASEAN is een klap in het gezicht van de mensen die zijn misbruikt, vermoord en geterroriseerd door het leger", zei een Facebook-gebruiker. Bekijk bv. door de Bangkok Post gepubliceerde videofragmenten van legertroepen die op 17 april het vuur openden op demonstranten die zich hadden verzameld om hun steun te betuigen aan de nieuwe democratische regering NUG in Mogok (https://www.bangkokpost.com/vdo/world/2101803).

Reeds tijdens het weekend vonden verspreide protesten plaats in de grote steden van Myanmar. Op verschillende manieren blijft men protesteren tegen de dictatuur, ondanks de intense repressie. In het commerciële centrum Rangoon namen tientallen demonstranten deel aan een 'flashmob' die slechts 10 minuten duurde om confrontaties met veiligheidstroepen te vermijden.

 Ze zwaaiden een groet met drie vingers en scandeerden: "Roei het fascistische leger uit!"

Op verschillende plaatsen braken ook gewapende opstootjes uit, o.a. bij de '3 pagodas grensovergang' aan de grens met Thailand. Ook de EAOs (Ethnic Armed Organisations) worden weer actiever. De Karen-minderheidsgroep KNU heeft een militaire post in Myanmar aangevallen en ingenomen. Volgens Deutsche Welle vielen er tijdens de gevechten verschillende slachtoffers (https://www.dw.com/en/myanmar-karen-rebels-seize-army-base-near-thai-bo…).

Zie ook: (https://www.bangkokpost.com/world/2105871/myanmar-junta-postpones-suu-kyi-court-date-again https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2105171/battle-erupts-in-myanmar-opposite-three-pagodas-pass).

De National Unity Government (NUG)

De prodemocratische National Unity Government (NUG) werd officieel gevormd op 16 april en zoekt erkenning bij de internationale gemeenschap. De militaire junta reageerde vrijwel onmiddellijk door kabinetsleden te beschuldigen van verraad, maar het belangrijkste is dat het NUG-kabinet veel diverser is dan de vorige regering van de National League for Democracy (NLD). Aung San Suu Kyi en Win Myint behielden hun positie als respectievelijk staatsadviseur en president, een grotendeels symbolisch gebaar, aangezien beiden in detentie zitten.

In de praktijk betekent dit dat de parallelle regering zal worden geleid door twee 'etnische' politici: Mahn Win Kahing Than in de nieuw opgerichte premier-post en Duwa Lashi La, die het roer overneemt als vice-president. De mannen zijn respectievelijk Karen en Kachin. Terwijl Mahn Win Khaing Than een NLD-politicus is die eerder als voorzitter van het Hogerhuis diende, is Duwa Lashi La voorzitter van de Kachin National Consultative Assembly, die het niet altijd eens is met de NLD. Ook werd een lid van het Chin National Front benoemd tot lid van het ministerie van Federale Uniezaken, terwijl een Kachin-academicus zonder duidelijke band met de NLD de nieuwe minister voor natuurlijke hulpbronnen is (https://www.irrawaddy.com/news/burma/whos-myanmars-national-unity-gover…).

Natuurlijk werden enkele NLD-loyalisten ook beloond, met verkozen NLD-volksvertegenwoordigers die veel van de hoogste kabinetsposities innamen, waaronder Zin Mar Aung bij buitenlandse zaken. Twee NLD-leden werden ook benoemd tot hoofd van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Defensie, die onder de grondwet van 2008 door het leger worden gecontroleerd. NLD-leden Dr Sasa, etnische Chin, en Naw Susanna Hla Hla Soe, etnische Karen, namen posities in als respectievelijk minister van internationale samenwerking en minister van vrouwenzaken.

Het lijkt erop dat de CRPH bij het vormen van de regering voornamelijk onderhandelde met etnische gewapende groepen, in plaats van met politieke partijen, met als doel de steun te versterken van het Kachin Onafhankelijkheidsleger, Karen National Union, Ta'ang National Liberation Army en enkele kleinere groepen. Het machtige Arakan-leger zei dat het de voorstellen van de CRPH had afgewezen, en de Restoration Council of Shan State heeft onlangs grote botsingen met de Tatmadaw grotendeels vermeden, wat ook het gebrek aan Shan-vertegenwoordiging zou kunnen verklaren. <https://mailchi.mp/frontiermyanmar.net/asean-summit-on-the-horizon?e=c73ea6d918>

Een verlamd en geterroriseerd land

Een campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid met stakingen heeft de economie lamgelegd en het vooruitzicht van honger i vergroot, zo hebben internationale hulporganisaties gewaarschuwd. Prodemocratische activisten hebben niettemin opgeroepen tot intensivering van hun inspanningen door te weigeren elektriciteitsrekeningen en landbouwleningen te betalen, en om kinderen niet langer naar school te laten gaan. Duizenden artsen, leraren, academici, overheidsfunctionarissen, kunstenaars, journalisten en mediasterren hebben zich aangesloten bij deze acties of weigeren te werken onder het nieuwe militaire regime.

Bijna alle 20.000 arbeiders van de Myanmar Railway zijn in staking, waardoor een sector wordt lamgelegd die niet alleen mensen vervoert, maar ook goederen, oogst en militaire voorraden (https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3130905/myanmar-railway-workers-stay-defiant-even-after-junta-evicts).

De gezondheidszorg in Myanmar is een van de zwaarst getroffen sectoren. Officiële statistieken van het nu door het leger gecontroleerde ministerie van Volksgezondheid en Sport zijn onbetrouwbaar geworden, maar zelfs een blik op de gerapporteerde infectiecijfers laat zien dat het COVID testsysteem kapot is. In maart, de maand na de staatsgreep, registreerde het slechts 538 gevallen - een schijnbare daling met 97 procent. Experts zeggen dat zonder epidemiologisch overzicht de epidemie zich waarschijnlijk ongeremd en met dodelijke gevolgen zal verspreiden. (https://www.bbc.com/news/world-asia-56827116)

Als onderdeel van de repressie heeft het leger gezinnen verdreven uit zgn. 'sociale woningen' omdat ze betrokken waren bij stakingen en protesten tegen de staatsgreep. Daarmee groeit het aantal ontheemden en vluchtelingen i aan.

Myanmar zal waarschijnlijk meer bloedvergieten zien, aangezien het leger ter plaatse de opdracht heeft gekregen om antiregime demonstranten te arresteren en/of neer te schieten waar ze ze ook tegenkomen, aldus interne memo's van het hoogste militaire commando in de hoofdstad Naypyitaw waarvan de inhoud werd onthuld in The Irrawaddy.

"Je moet ze vernietigen wanneer je ze onder ogen ziet", luidt een instructie van 11 april, omdat "relschoppers [het eufemisme van het leger voor anti-regime demonstranten] zijn overgegaan van een vreedzame demonstratie naar het niveau van een gewapend conflict."

Op 26 april bloklettert The Irrawaddy “Het geweld van het regime gaat onverminderd door ondanks pleidooi van ASEAN” (https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regimes-violence-continues-unabated-despite-plea-asean.html). Voor meer informatie, zie https://staygate.blogspot.com/2021/04/urge-immediate-action-against-myanmar.html en https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2104747/world-must-step-in-to-help

Wereldwijd parlementair protest

Op initiatief van de International Parliamentarians Alliance for Myanmar (IPAM), een wereldwijd netwerk van volksvertegenwoordigers dat in maart 2021 onder meer met steun van de ASEAN Parliamentarians for Human Rights (APHR) werd opgericht, hebben bijna 300 zittende parlementsleden van over de hele wereld een verklaring ondertekend waarin ze oproepen tot de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van hun collega's in Myanmar, evenals van al degenen die willekeurig zijn vastgehouden sinds de militaire staatsgreep van 1 februari. Zij eisen de handhaving van de democratie en de rechtsstaat in het land.

De ondertekenaars vertegenwoordigen 28 landen die alle vijf continenten bestrijken, waaronder de Verenigde Staten en Canada, Afrika i, Europa, Azië, Australië en Nieuw-Zeeland.

“Van de duizenden die de afgelopen maanden in Myanmar zijn gearresteerd, zijn er minstens 60 collega-parlementsleden, waaronder de staatsadviseur, de president en vicepresident, de voorzitter en de vicevoorzitter van het parlement, de hoofdministers en parlementsleden op nationaal en regionaal niveau”.

"We zijn niet alleen geschokt door de weerzinwekkende wreedheid van het leger van Myanmar, we maken ons ook grote zorgen over het welzijn van onze collega's in het land, die zijn gearresteerd louter omdat ze door het volk zijn gekozen om hun vertegenwoordigers in het parlement te zijn", zei Bruce Stanton, lid van het parlement van Canada.

"Parlementariërs vormen de ruggengraat van een democratie, en als een wereldwijd netwerk van parlementsleden roepen we op tot hun onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating - en al degenen die sinds de coup zijn gearresteerd - en om de oorverdovende stem van het Myanmarese volk te laten horen - dat wil zeggen, want de democratie moet worden hersteld ”, zei parlementslid Renate Künast van de Duitse Bondsdag.

De volksvertegenwoordigers riepen ook de internationale gemeenschap, waaronder hun respectieve regeringen, op om geen legitimiteit te verlenen aan het brutale militaire regime in Myanmar, en in plaats daarvan op zijn vroegst een alomvattend antwoord op de crisis in Myanmar op te stellen dat ervoor zorgt dat de militaire junta het gebruik van geweld tegen vreedzame demonstranten onmiddellijk beëindigt, en zich houdt aan de democratische wil van het Myanmarese volk en de rechtsstaat (https://aseanmp.org/2021/04/27/hundreds-of-global-mps-call-for-immediate-release-of-myanmar-colleagues-democracy-to-be-restored/)

Aung San Suu Kyi vastgehouden in isolement

Ongeveer tegelijkertijd raakte bekend dat Aung San Suu Kyi's hoorzitting tot 10 mei is uitgesteld.

Suu Kyi staat reeds 3 maanden onder huisarrest. De junta klaagt haar aan voor zes zaken, onder meer wegens opruiing en het hebben van walkietalkies zonder vergunning. Ze is ook beschuldigd van het overtreden van een officiële geheimhoudingsactie uit het koloniale tijdperk, waardoor ze 14 jaar gevangenisstraf zou kunnen krijgen. Haar advocaat Min Min Soe zei dat ze nog steeds geen toestemming hebben gekregen om hun cliënt persoonlijk te ontmoeten. Aung San Suu Kyi heeft tot nu toe alleen via een videoverbinding met haar advocaten mogen praten in het bijzijn van veiligheidsfunctionarissen. Volgens haar advocaten is het niet bekend of ze zich zelfs maar bewust is van de onrust die het land heeft overspoeld sinds het leger de macht greep.

(https://au.news.yahoo.com/protests-myanmar-asean-agreement-062431437.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly9kdWNrZHVja2dvLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAJjxXtCChE8cGlFnTXtOmwLAaWGtaulf4ORcoh17GyTxlUb_PyitKxhIBlK1_SSNbte5XgV1rik_paUMPN9NykaxpHkJjJhP3OxeEvCPs9ndrCfhuimgKl5qUMPvvYyZdKae6dL_5PxSUJJFANaqhE7u9_WHRPu2Iuo1rQ0fqIBm https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2021/04/27/suu-kyis-court-date-delayed-again)

Is de staatsgreep mislukt?

Als we Laetitia van den Assum, voormalig Nederlandse ambassadeur en lid van de voormalige Rakhine Adviescommissie, en Kobsak Chutikul, gepensioneerde ambassadeur van Thailand in Myanmar en gewezen Thais parlementslid, mogen geloven is de coup mislukt. In een op 21 april in de Bangkok Post gepubliceerd opiniestuk <https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2102939/when-to-admit-a-coup-has-failed> schrijven ze dat “de State Administration Council (SAC) van het regime geen effectieve controle meer heeft over Myanmar. Het controleert zijn eigen militaire structuren en operaties die het met verbijsterende ongevoeligheid gebruikt tegen vreedzame demonstranten en tegen iedereen die zich verzet tegen het onwettige regime. Tegelijkertijd is het er echter niet in geslaagd controle te krijgen over veel kritische civiele structuren en instellingen. Zonder deze kan het regime het land niet besturen. De staatsgreep van Tatmadaw is mislukt ... De internationale gemeenschap moet beseffen dat het omgaan met de SAC inhoudt dat je moet omgaan met de leiders van een mislukte staatsgreep. Ze missen niet alleen legitimiteit, ze missen ook effectieve controle over het land”.

Er zijn inderdaad feiten die er op wijzen dat de Tatmadaw, het leger, de controle kwijt is en daarom zo gewelddadig en wild om zich heen klauwt. Koppig, wreed, nationalistisch en isolationistisch zijn ze altijd geweest. Naar politieke of humane argumenten lijken ze niet te luisteren. Maar hun wereldbeeld wordt niet langer gedeeld door de meerderheid van het volk.

Is de burgeroorlog reeds begonnen?

Deze titel prijkte boven een recente analyse van The Diplomat (https://thediplomat.com/2021/04/myanmars-civil-war-has-already-begun/). Nadat opnieuw wordt vastgesteld dat het leger de pedalen kwijt is en de toestand niet onder controle krijgt, analyseert The Diplomat op nuchtere wijze:

“De belangrijkste factoren zijn: ten eerste de kracht en breedte van de coalitie die de NUG ondersteunt via de National Unity Consultative Council (NUCC), die etnische legers en etnisch politieke organisaties omvat; en ten tweede de relatieve internationale steun voor de CRPH versus de junta. De coalitie van etnische gewapende organisaties die via de NUCC opereren, zal de Tatmadaw niet militair verslaan. De junta zal in plaats daarvan ongedaan worden gemaakt door het allesomvattende falen in het besturen van het land .... De sleutel tot de overwinning voor de NUG zal zijn om burgerlijke ongehoorzaamheid gaande te houden in het licht van de repressie en een economische ineenstorting die al is begonnen”.

En hier komt de internationale gemeenschap om de hoek kijken. “Buitenlandse regeringen moeten de NUG erkennen en het geld i vrijgeven dat is bevroren op bankrekeningen in de Verenigde Staten, Singapore en elders. Ze moeten er ook voor zorgen dat satelliettelecommunicatie beschikbaar is voor de NUG om actie te ondernemen inzake burgerlijke ongehoorzaamheid in het binnenland van Myanmar vanaf de basis aan de grens met Thailand. Het belangrijkste is dat de internationale gemeenschap de NUG moet helpen bij het gebruiken van haar fondsen. Dit vereist toegang tot de goederenmarkten en financiële systemen van de buren en hun open grenzen, met name die van Thailand en India. Het tot stand brengen van deze kanalen is van vitaal belang, zowel voor het voortbestaan ??van de NUG als voor de grootschalige humanitaire operaties die binnenkort nodig zullen zijn. Het ASEAN-initiatief om humanitaire hulp te verlenen is welkom. Elke humanitaire steun die door de junta wordt verleend, zal door de beweging voor burgerlijke ongehoorzaamheid worden afgewezen. Hulp die via Thailand wordt verleend, kan aan de andere kant zowel de vluchtelingenpopulaties op het NUG-grondgebied als het binnenland voorzien en dus politiek acceptabeler zijn. Op deze taken is de internationale diplomatieke energie i momenteel het best gericht”.

Een weg vooruit voor ASEAN en de junta?

Vanaf nu zal ASEAN zich wellicht bezig houden met het beheersen van de crisis in Myanmar als onderdeel van het regionale proces voor geschillenbeslechting. Allereerst zal ASEAN een dialoog moeten voeren met de National Unity Government (NUG), die kritiek heeft op ASEAN omdat die haar niet als een legitieme regering erkent. Vorige week, in de aanloop naar de speciale top, veroordeelden de NUG en de in Asean gevestigde mensenrechtenorganisaties ASEAN nog allemaal voor het uitnodigen van generaal Min Aung Hlaing.

In haar krachtigste reactie tot nu toe op de afzetting van de gekozen regering onder leiding van Suu Kyi, zei de Europese Unie i dat negen leden van de State Administration Council (SAC) van de junta, gevormd de dag na de coup, het doelwit waren van reisverboden en bevriezing van tegoeden. Minister van Informatie U Chit Naing werd ook bestraft. Het besluit volgt op soortgelijke maatregelen van de Verenigde Staten. Generaal Min Aung Hlaing en Myint Swe, die sinds de staatsgreep waarnemend president is, werden vorige maand door de Europese Unie op de zwarte lijst gezet.

"De strijdkrachten en autoriteiten die opereren onder de controle van de SAC hebben sinds 1 februari 2021 ernstige mensenrechtenschendingen begaan, waarbij burgers en ongewapende demonstranten om het leven zijn gekomen", zei de EU i. <https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/asean-calls-summit-on-myanmar-crisis-as-eu-imposes-sanctions>

ASEAN zal ten minste vijf volledige maanden hebben om tijdlijnen uit te werken voor haar actieplannen. Hoewel de junta niet is erkend door de VN, toont het besluit van ASEAN om de huidige militaire leiders in te schakelen het pragmatisme van het blok om verder te gaan met het Nay Pyi Taw-regime. De 76e Algemene Vergadering van de VN, die half september van start gaat, zal moeten beraadslagen over de diplomatieke geloofsbrieven van Myanmar. Op dit moment erkennen de VN nog steeds Kyaw Moe Tun, de ambassadeur bij de VN die was aangesteld door de civiele regering van de Nationale Liga voor Democratie (NLD) en door de junta 'ontslagen' is (https://www.nytimes.com/2021/03/06/world/asia/myanmar-protests-un-ambassador.html).

Als tweede prioriteit wil ASEAN alle grootmachten proactief inzetten om vrede en democratie in Myanmar te brengen. Het is interessant om op te merken dat tijdens de bijeenkomst de rivaliteit tussen grootmachten, met name de VS en China, werd besproken. Alle leiders van ASEAN deelden het gevoel dat deze conflicten gevolgen zullen hebben voor ASEAN en voor vrede en stabiliteit in de regio. Daarom drongen ze er bij hun ministers van Buitenlandse Zaken op aan om zo snel mogelijk voorafgaand aan de komende ministeriële bijeenkomst van ASEAN, begin augustus, een speciale ministeriële bijeenkomst van Buitenlandse Zaken met China en de VS afzonderlijk te organiseren (https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2106131/asean-in-myanmar-crisis-drivers-seat). Afwachten maar hoe dat gaat uitpakken.

Jan Servaes, Bangkok, 27 april 2021

Lees ook zijn analyse Myanmar: van genocide naar staatsgreep. Blijft het Westen toekijken?

De auteur was UNESCO i-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China, Hong Kong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier