Myanmar junta zet gewezen Britse ambassadrice gevangen

Vicky Bowman, van 2002 tot 2006 ambassadrice van Groot-Brittannië in Myanmar, is op 24 augustus gearresteerd en op 2 september tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld. Ze is één van de velen sinds de militaire coup.

Nadat ze haar functie als ambassadeur had voltooid, bleef Vicky Bowman in het land als oprichter van de ngo Myanmar Centre for Responsible Business (MCRB), dat gesteund wordt door het Engelse Institute for Human Rights & Business (IHRB) en het Deense Institute for Human Rights (DIHR).

Het is een non-profit initiatief dat investeerders adviseert over mensenrechtenkwesties in het land. De leidende beginselen van de Verenigde Naties inzake bedrijfsleven en mensenrechten i, die in juni 2011 unaniem werden goedgekeurd door de VN-Mensenrechtenraad, vormen de sleutel tot de missie en activiteiten van het MCRB.

Het is in die hoedanigheid dat ik haar in mei 2016 tijdens een studiereis met studenten van de City University of Hong Kong ontmoette. Ze spreekt vloeiend Birmaans en is getrouwd met de Myanmarese Htein Lin, een prominente kunstenaar en voormalig politiek gevangene. Htein Lin zat zes en een half jaar achter de tralies vanwege zijn rol in de door studenten geleide opstanden tegen de oude militaire junta in 1998. Hij is een van de beroemdste kunstenaars van het land, met onder meer een reeks schilderijen die hij in de gevangenis maakte met gesmokkelde materialen. Hij werd in 2004 vrijgelaten. Het stel trouwde in 2006.

Bowman was van 1990 tot 1993 tweede secretaris in de ambassade in Rayong. Ze heeft ook in Brussel gewerkt als kabinetslid van Europees commissaris Chris Patten (1999-2002) en als perschef van de Britse vertegenwoordiging bij de EU i (1996-1999).

In 2011 schreef ze mee het beleid van het wereldwijde mijnbouwbedrijf Rio Tinto op het gebied van transparantie en mensenrechten, was directeur van Global & Economic Issues voor het Verenigd Koninkrijk van 2008 tot 2011 en hoofd van de afdeling Zuidelijk Afrika i in het Foreign and Commonwealth Office van de Britse regering van 2006-2007.

Arrestatie en veroordeling

Op 24 augustus 2022 werd ze gearresteerd in haar huis in Yangon, samen met haar man Htein Lin, en beschuldigd van immigratiedelicten. De beschuldiging luidde dat ze was verhuisd van een adres dat op haar vreemdelingenregistratiecertificaat staat. Haar man werd gearresteerd omdat hij zijn vrouw naar verluidt hielp om op een ander adres – zijn eigendom - te wonen dan hun geregistreerde huis in Yangon. Op 2 september 2022 werden ze hiervoor tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld.

Een woordvoerder van het Britse Foreign Office zei dat het VK mevrouw Bowman en haar familie zal blijven steunen totdat hun zaak is opgelost. De relatie tussen Myanmar en het Verenigd Koninkrijk, de voormalige koloniale heerser, is sinds de staatsgreep van 1 februari 2021gespannen. Londen heeft verschillende sancties opgelegd aan zowel bedrijven i als individuen die banden hebben met de junta.

Een van de vele gevangenen

Sinds de coup zijn duizenden mensen gearresteerd en worden de meeste in duistere en mensonwaardige omstandigheden vastgehouden. Mensenrechtengroepen hebben herhaaldelijk hun bezorgdheid geuit over de bestraffing van prodemocratische activisten. De non-profit Assistance Association for Political Prisoner (AAPP)  zegt dat meer dan 2.200 mensen zijn gedood - sommigen zijn gemarteld in detentie en anderen zijn door het leger neergeschoten. In juli werden vier mannen – waaronder een voormalig wetgever en een prominente prodemocratische activist – geëxecuteerd nadat ze waren veroordeeld op beschuldigingen in verband met terrorisme, wat leidde tot wijdverbreide internationale veroordeling.

Westerse regeringen, waaronder de VS en het VK, hebben sinds de staatsgreep sancties opgelegd aan de junta en aan het leger gelieerde bedrijven, maar het leger toont geen tekenen van koerswijziging. Het voelt zich vooral gesteund door de steun van Rusland en China, en het stilzwijgen van de meeste ASEAN landen, vooral Thailand en Cambodja.

De meest prominente gevangene is de afgezette burgerleider van het land, Aung San Suu Kyi, die op de dag van de staatsgreep werd aangehouden en later werd beschuldigd van ten minste 18 misdrijven. De 77-jarige Suu Kyi is gedurende maanden van gesloten hoorzittingen veroordeeld voor verschillende van die aanklachten, waaronder corruptie i, het aanzetten tot onrust en het illegaal importeren van walkietalkies.

Het proces van begin september had betrekking op de algemene verkiezingen van november 2020 die haar National League for Democracy (NLD) overweldigend won en de partij versloeg die door het leger was opgericht.

 Op 2 september werd ze schuldig bevonden aan verkiezingsfraude, waardoor ze nog eens drie jaar zware dwangarbeid bijkreeg en haar totale gevangenisstraf op 20 jaar bracht.

Een van haar adviseurs, de Australische econoom Sean Turnell, zit al meer dan een jaar vast terwijl hij wordt berecht voor het overtreden van een officiële geheimhoudingswet uit het koloniale tijdperk.

Uitzichtloos?

De pogingen van de junta om zijn macht i met arrestaties en moorden te consolideren, levert blijkbaar niet de verhoopte resultaten op. Terwijl juntaleider Min Aung Hlaing na lang aandringen de Russische leider Putin voor het eerst ontmoette in de zijlijn van het door Moskou georganiseerde Eastern Economic Forum (EEF), dat plaatsvond in Vladivostok, heeft de junta volgens gewapende groeperingen in 17 maanden sinds de staatsgreep bijna 90 bases verloren in gevechten met verzetsstrijdkrachten en etnische gewapende organisaties (EAO's). Ongeveer 70 procent van de Chin-staat in West-Myanmar wordt gecontroleerd door het verzet.

Jan Servaes

De auteur was UNESCO i-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China i, Hong Kong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).

Vind alle Pala artikels over Myanmar met onder andere
Myanmar na de vier executies. Junta blijft dood en vernieling zaaien