Beginnen de zeppelins dan toch te vliegen?

In 2003 verscheen de eerste Pala nieuwsbrief Wie laat de zeppelins vliegen? Een Spaanse luchtvaartmaatschappij bestelt nu als eerste luchtschepen die vanaf 2026 binnenlandse vluchten moeten verzorgen. Transitie: beter laat dan nooit.

Bijna twintig jaar geleden startte Pala met de column Wie laat de zeppelins vliegen? (1) Die pleitte voor de intussen doorgebroken zonnepanelen en windmolens, voor fiets, trein, scheepvaart en - meest innovatief - voor luchtschepen: “allemaal zowel een ecologische noodzaak als goed voor de samenleving want ze creëren mee de duurzame economie i van morgen.”

Een luchtschip met 90% minder voetafdruk

Zeker zeppelins vonden velen in 2003, en vandaag nog, onrealistisch. Maar kijk, net als elektrische auto’s zit er ook voor luchtschepen mogelijk een tweede leven in na de hoogdagen van de trans-Atlantische vluchten bijna honderd jaar geleden. Het is in elk geval een hele stap voorwaarts als een commerciële luchtvaartmaatschappij ervoor kiest.

Het Spaanse Air Nostrum heeft in juni tien exemplaren besteld van de Airlander 10, een luchtschip voor 100 reizigers die hun ecologische voetafdruk i met negentig procent verminderd zouden zien. Het Britse bedrijf Hybrid Air Vehicles zou de Airlander leveren vanaf 2026.

Daar knelt mogelijk het schoentje, want de productie moet nog worden opgestart. Momenteel is er zelfs geen enkel bedrijfswaardig toestel. Het prototype raakte in 2017 bij hevige wind gehavend en werd afgeschreven. Hybrid Air Vehicles plant de productie van een verbeterd model vanaf 2025. Het is afwachten of de firma zijn beloften hard kan maken… en of Air Nostrum inderdaad in 2026 kan en zal pionieren met geregelde luchtschipverbindingen op het Iberische schiereiland.

Ellendig trage transitie i, een probleem om niet te ontkennen

Hoe dit ook verder loopt, twee bedenkingen dringen zich op. Veel meer nog dan de omschakeling naar hernieuwbare energie i en elektrische mobiliteit - op termijn zou overigens ook de Airlander voortgedreven worden door elektrische motoren - verloopt de duurzaamheidstransitie van het luchtverkeer de jongste decennia uiterst moeizaam.

Het markeert een veel breder probleem dat we maar beter niet ontkennen. Op welk ander terrein je ook kijkt, van voedselproductie, water of biodiversiteit i tot datademocratie i, veiligheid i of gezondheidsvoorzieningen, de wereld vordert onvoldoende met de coherente en volledige omschakeling van de economie i en samenleving in al haar vitale systemen.

Die transitie is noodzakelijk en dringend omdat de oude systemen waarop we  vertrouwen voor een goed leven steeds meer falen of zelfs op instorten staan: de economie doorboort al tijden de ecologische grenzen, de economische globalisering i is onhoudbaar onrechtvaardig en de democratie i hapt steeds meer naar adem.

Vijftig jaar geleden vormden ontkenners de feitelijke meerderheid. Twintig jaar geleden slaagden velen, tal van politici op kop, er nog altijd in om de gevaren niet te (willen) zien. Vandaag maken hittegolven, bosbranden, felle droogten, (burger)oorlogen in Oekraïne, Syrië en Myanmar, snel toenemende honger i, diepe maatschappelijke onrust en oprukkende autocratieën samen met nog veel meer crisisverschijnselen dat totaal onmogelijk voor wie niet ziende blind wil zijn, ongefundeerd vooruitgangs-optimistisch of ideologisch kortzichtig.

Maar nog altijd ontwikkelen samenleving, politiek én economie samen te weinig veranderingskracht om onze welvaartsmachine snel en grondig te verduurzamen en zo betrouwbaar te maken.

Traag en moeizaam kan ook… al betalen velen de hoogste prijs

Ontzettend veel mensen betalen reeds een hoge prijs voor al die traagheid. Hun welvaart is niet langer verzekerd. Alleen al de jongste jaren zien enkele honderden miljoenen de hongerval opnieuw dichtklappen: talloze onbekenden betalen met hun leven.

Zelfs dan valt het verhaal van de luchtschepen positiever te vertellen. Het illustreert hoe noodzakelijke transities ondanks alle weerstand uiteindelijk toch doorbreken. Natuurlijk kunnen we door tientallen jaren kortzichtigheid nog geen adieu zeggen aan steenkool, olie en gas maar de hernieuwbare energie is wel bezig aan een onstuitbare opmars. Hetzelfde tekent zich af voor elektrische mobiliteit, en misschien dus ook voor luchtschepen.

Hoe versnellen we transitie? Op zoek naar de krachtigste motor

Duurzame alternatieven zijn ook voorhanden voor voedsel i en landbouw i, voor wonen, voor inkomen, voor meer democratie, ook economisch en digitaal i… Bij dat alles is de meest essentiële vraag allicht hoe we de omslag naar een sociaalecologische economie kunnen versnellen. Wat is de meest krachtige motor voor transitie?

Het antwoord zou niet mogen verrassen. Waar overheden, bedrijfsleven én de samenleving allemaal de noodzakelijke veranderingen voortstuwen en elkaar daarbij weten te vinden, is men best gewapend om snel en adequaat de transitiereis naar een duurzame economie en samenleving te maken. Haal dus zeker inspiratie bij landen en regio’s die beter zijn in dat samenspel.

Dirk Barrez

Hoofdredacteur Pala.be en auteur van TRANSITIE. Onze welvaart van morgen 

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

(1) Die eerste Pala nieuwsbrief werd verzonden op 15 april 2003. Door overhaasting publiceerde De Standaard die themabrief in twee keren, namelijk op 11 maart en 17 april. Tot en met themabrief 17 verscheen zowel bij Pala als in De Standaard. Ze zijn terug te vinden op de alleroudste Pala opiniepagina’s. en vormden basismateriaal voor het boek Van eiland tot wereld.

Bronnen
Hybrid Air Vehicles 
Air Nostrum Group becomes Airlander 40 launch airline customer 
Diverse pagina's op Wikipedia:
Airship | Hybrid_Air_Vehicles | Hybrid_Air_Vehicles_Airlander_10 | Air_Nostrum