Klimaat en smeltende ijskappen. Zee kan in eeuw 5 meter stijgen
zaterdag, 23 oktober 2021 - 16:24
Afbeelding
Het IPCCi en de klimaattop in Glasgow gaan ervan uit dat de zee in 2100 maximaal een meter is gestegen. Maar hoe zeker is dat als het water in het verleden bij vergelijkbare CO2-concentraties wel 4 tot 5 meter per eeuw steeg? En wetenschappers een snel afkalven van de ijskappeni mogelijk achten?
Met een klimaatcrisis die al ruim 50 jaar aansleept en een zoveelste klimaattop eind oktober in Glasgow, zou men verwachten dat de ernst van de dreiging stilaan voldoende duidelijk is.
Toch zijn er redenen om te denken dat er nog steeds een zware onderschatting is van de impact van de sterk verhoogde mondiale CO2-uitstoot in de voorbije eeuwen… en wellicht meest van al de snelheid van de gevolgen die op ons afkomen, zoals bv. het stijgende zeewater.
Maximaal een goede meter per eeuw stijgt het zeeniveau komende millennia, zo besluit een sterk gemediatiseerde studie
Eind vorig jaar en begin dit jaar besteedden vele mediai in België aandacht aan een studie van wetenschappers aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) over de te verwachten zeespiegelstijging op lange termijn, tot 10.000 jaar ver in de tijd.
Het verschil in snelheid tussen hun lage en hun hoge emissiescenario is factor tien. Ingeval van lage uitstoot van broeikasgassen zou het zeewater gemiddeld zowat 11 centimeter per eeuw stijgen, bij hoge uitstoot zou er gemiddeld een goede meter per eeuw bijkomen.
In het gunstigste scenario komen ze tot een zeespiegelstijging van 2 meter over 1800 jaar en 5 meter over 5800 jaar. Zelfs in het meest ongunstige scenario zouden we daar 230 en 460 jaar over doen.
Vaststellingen die tot nadenken stemmen
Maar hoe zeker is hun meest ongunstige scenario? Kunnen zij echt uitsluiten dat het water over honderd jaar niet één maar al twee meter of zelfs vijf meter is gestegen? Kunnen zij verzekeren dat het in geen geval zeven meter stijgt? Of zelfs nog meer?
Minstens drie vaststellingen stemmen tot nadenken, de wetenschappelijke traagheid, de geschiedenis van onze aardbol en de onbekendheid met de complexiteit die zich aandient.
Er is vooreerst een opvallende vaststelling te maken over de evolutie in het verzamelde inzicht van klimaatwetenschappers de jongste decennia, o.a. vervat in vele rapporten van het Intergovernmental Panel on Climate Change. (1)
Al decennia zien ze zich verplicht om de gevolgen van de klimaatveranderingi steeds zwaarder in te schatten… die trage voortschrijding van het breed gedragen wetenschappelijk inzicht (2) is vooral vervelend omdat het ook de noodzakelijke vordering van het draagvlak in samenleving, politiek en economiei vertraagt om te handelen en de klimaatcrisis ernstig aan te pakken.
Afbeelding
De PALA website en nieuwsbrief zijn gratis. Maar iedereen weet dat het zonder middelen niet kan. Liever dan te werken met subsidies, rekenen we op al wie Pala leest. Zo kunnen we ons ongebonden concentreren op de inhoud.
Uw steun - maandelijks, jaarlijks of éénmalig - is welkom op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw - 3001 Leuven met vermelding 'Steun Pala'. Alvast dank.
Of misschien wil u wel vaste steungever worden? Abonnees die zich engageren voor bv. 2 of 5 euro steun per maand geven Pala de rust van stabiele inkomsten die de vaste uitgaven voor website en nieuwsbrief dekken.
Wie in het verleden van onze planeet duikt, vindt in de voorbije 3 miljoen jaar diverse periodes dat het zeewater minstens zes meter hoger kwam dan vandaag. Naargelang de temperatuur één tot drie graden hoger was dan voor de industriële revolutie en de CO2-concentratie 300 tot 400 deeltjes per miljoen (ppm) bedroeg, steeg de zeespiegeli mogelijk nog meer, tot negen, dertien of zelfs vijfenveertig meter erbij.
Vandaag zijn we flink op weg naar minstens 3 graden temperatuurstijging. En de CO2-concentratie bedraagt 420 ppm, dat is het hoogste cijfer in meer dan tien miljoen jaar.
Dat verleden vertelt nog meer.
Het is al gebeurd dat het zeeniveau met vier tot vijf meter steeg per eeuw… En dat niet gedurende één eeuw maar veel langer, gedurende enkele honderden jaren. Dan smolt niet alleen de hele ijskap van Groenland – goed voor zeven meter extra – maar ook grote delen van de ijskappeni op Antarctica.
Met hoeveel zekerheid kunnen wetenschappers dan rustig beweren dat de zee in 2500 maximaal 5 meter zal zijn gestegen? Met hoeveel aplomb mogen zij dan de quasi zekerheid voorspiegelen dat de Groenlandse ijskap nog steeds niet volledig zal zijn gesmolten? En dat de ijskappeni van Antarctica dan zelfs nog quasi intact zijn? Hoe gefundeerd is hun hoge emissiescenario dat de zeespiegeli slechts over 10.000 jaar met 37 meter zal zijn gestegen?
Deze wetenschappers vertrouwen duidelijk op hun modellen. Maar houden die modellen voldoende rekening met alle belangrijke vaststellingen? En ook met de mogelijkheid van een zelfversterkend en niet meer te controleren proces van snelle evoluties - smelten noordpoolijs, afkalven ijskappeni van Groenland én Antarctica, tragere of zelfs gestopte golfstroom, ontdooien van permafrost, verdwijnen van wouden… - dat onvermijdelijk naar een broeikasaarde leidt.
Omgaan met non-lineaire complexiteit
Onder andere de klimaatwetenschapper James Hansen, die in 1988 getuigde voor de Amerikaanse Senaat over opwarming, beklemtoont al lang dat de ijskappeni op Groenland en ook Antarctica veel kwetsbaarder kunnen zijn dan IPCCi inschat. (3)
Hij verwijst daarvoor naar opwarmend oceaanwater dat het smeltproces versnelt, naar de studies over grote en snelle zeeniveaustijgingen in het verleden en naar onderzoek dat de hele ijskap van West-Antarctica en een deel van de ijskap van Oost-Antarctica vatbaar zijn voor snelle aantastingi.
Hij waarschuwt voor de neiging tot terughoudendheid onder wetenschappers over de dreiging van stijgend zeewater, voor een onderzoeksdynamiek die zich keert tegen ‘alarmistische’ conclusies.. en voor het gebruik van modellen die “veel te sloom” zijn om te vatten hoe het ijskappeni werkelijk vergaat.
Hij argumenteert dat de aantastingi van ijskappeni non-lineair verloopt en ze veel, veel sneller kunnen smelten dan vele studies of modellen aannemen… Zo zou de ijskap van West-Antarctica mogelijk verdwijnen, niet in een tijdspanne van 10.000 jaar, van millennia of van eeuwen, maar van decennia.
Waarom dan geen plausibel scenario van snelle zeespiegelstijging?
In de VUB-studie is als slechtste geval een hoge emissiescenario te vinden van 2 meter zeespiegelstijging over 230 jaar en 37 meter stijging over 10.000 jaar. Dat is vreemd. Want zo sluit ze de minstens even plausibele mogelijkheid uit van een snelle non-lineaire evolutie waarbij de gesmolten ijskap van Groenland zeven meter zeespiegelstijging veroorzaakt, al vlug aangevuld met meters smeltwater van West-Antarctica, en vervolgens ook van Oost-Antarctica.
Zelfs het IPCCi – dat in zijn meest recente Sixth Assessment Report uitgaat van een waarschijnlijke stijging van de zeespiegeli in 2100 met een kleine halve tot één meter - sluit toch niet uit dat het water twee tot vijf meter hoger komt, respectievelijk in 2100 en in 2150... wegens grote onzekerheid over de ijskappeni.
Scenario van 5 en zelfs van 10 meter hoger zeeniveau in 2100 ontbreekt
Een cruciale vaststelling dringt zich op. Er ontbreekt manifest een scenario waarin de zeespiegeli de komende honderd jaar stijgt met vier tot vijf meter, en waarin zich dat vele eeuwen herhaalt. Dat is minstens even goed mogelijk als het in de VUB-studie wel voorkomende lage emissiescenario van negen meter zeespiegelstijging over 10.000 jaar. Het wordt door de snelle afbrokkeling van wetenschappelijke zekerheden over stabiele Antarctische ijskappeni zelfs veel waarschijnlijker.
Nog is dat onvoldoende want de mensheid blijft onverminderd bezig met een nooit gezien planetair experiment richting broeikasaarde. Dan verhoogt de temperatuur met mogelijk beduidend meer dan 3 graden. Een losgeslagen klimaatveranderingi brengt ons op volledig onbekend terrein waarin geen enkele ijskap nog volkomen stabiel en onaantastbaar is… Zelfs een ongezien scenario van tien meter zeespiegelstijging of nog meer in honderd jaar is dan niet langer ondenkbaar, ook dat herhaald in volgende eeuwen.
Vordert inzicht van sommige wetenschappers straks trager dan smelten van ijskappeni en onderlopen van kuststeden?
Wetenschappers die alle belangrijke kennisevoluties inzake klimaatveranderingi in het oog houden, mogen die scenario’s niet onthouden aan samenleving, economiei en politiek. Ze lopen het risico dat hun voortschrijdend inzicht – en dat van de politiek - straks trager verloopt dan het wegsmelten van de ijskappeni en het onderlopen van alle grote zeehavensteden in de wereld.
Voor alle duidelijkheid, dit is geen aanval op de wetenschapi. Integendeel, we moeten kunnen rekenen op het snelst mogelijk vorderende inzicht van vele wetenschappers om de heel diverse crises die zich aandienen succesvol aan te pakken. Net om dat te bevorderen en het beste in hen boven te halen, is een kritische dialoog met samenleving en politiek hard nodig. Dat is ook waar een aantal wetenschappers voor pleitten in Pala. (4)
Een ingekorte versie van deze analyse verscheen op 26 oktober 2021 in De Morgen onder de titel We moeten wél rekening houden met ergste scenario.
Een academische reactie “dat een zeeniveaustijging van 1 of meer meter in een eeuw eigenlijk niet kan” nodigt uit tot vergelijken met het IPCCi rapport en het verduidelijken van wat niet-lineaire verandering kan meebrengen - zie Smeltende ijskappen en stijgende zeespiegel: reactie en bedenkingen
Voetnoten (1) Die rapporten zijn te vinden op www.ipcc.ch (2) Dat fenomeen van traag vorderend wetenschappelijk inzicht heeft ook vele landen ernstig parten gespeeld in de coronacrisis (3) Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter. Indien alle ijs op Antarctica smelt, komt er zestig meter water bij. Goed om weten: de ijskap van Oost-Antarctica is ruim tienmaal groter dan die van West-Antarctica. (4) Hun tekst Verbinding als strategie voor een duurzame toekomst verscheen in Palai op 20-7-2020
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd? Dan kan Palai misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Palai vzw – Leuven. Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel?Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Palai nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
We naderen steeds sneller het moment waarop onze planeet niet langer geschikt is voor menselijk leven. Toch zijn we het aan toekomstige generaties verplicht de moed niet op te geven. Hoe zou gezamenlijke actie er uit kunnen zien? Het wordt een gevecht van David tegen Goliath.
Al lang is bekend dat klimaatverandering de Golfstroom, die warm water naar Europa voert, kan stoppen. Het kantelpunt voor die abrupte verandering, blijkt snel te naderen.
De kans dat het zeewater veel sneller meters hoger komt, is sterk toegenomen. Want niet enkel verdwijnen zowat alle gletsjers maar ook de Groenlandse ijskap… én die van West-Antarctica. Zelfs dan valt er nog goed nieuws te rapen.
De mensheid vergt veel meer van de aarde dan die aankan. Om te meten of we die draagkracht respecteren of overschrijden, zijn sinds 2009 negen planetaire grenzen gedefinieerd. Al zes zijn er nu overschreden.
Waarom blijven beleids- en opiniemakers zo hardnekkig geloven in technologische innovatie om klimaat en andere ‘existentiële’ planetaire crises op te lossen? Die gaat niet goed samen met een ‘groene’ economie. Daarvoor is meer nodig dan redeneren en rekenen.
Civiele samenleving als rem op dictatoriale ontsporing van de politieke macht
In 1973 publiceerde Gene Sharp zijn meesterwerk The Politics of Nonviolent Action dat maar liefst uit drie delen bestaat. In het eerste deel bespreekt hij de fenomenen macht en strijd.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is het orgaan van de Verenigde Naties (VN) dat de wetenschap over klimaatverandering beoordeelt. Men spreekt ook wel van het VN-klimaatpanel.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
'Van wie zijn de media? De media zijn van ons'; 'Een democratische samenleving koestert betrouwbare media'; 'De mediatoekomst is aan encyclopedische journalistiek'; 'Een goede publieke omroep is best voor iedereen'; 'De openbare omroep moet dan wel de best mogelijke informatie garanderen'Vind deze artikels en nog andere over media en het belang van een goede publieke omroep op Pala.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Wellicht het meest sprekende van allemaal aan klimaatverandering, de zeespiegel zal stijgen, deze eeuw en ook volgende eeuwen. Vanaf de tweede helft van deze eeuw, en meer nog volgende eeuwen, zullen we delta’s en kustregio’s moeten ontruimen… en de toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten hun steden en economie zullen moeten heropbouwen.Want ze lopen topzware risico’s met de ijskappen van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfers: indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel na verloop van tijd met maar liefst zeven meter. Smelt zelfs Antarctica, dan komt er, weliswaar op termijn van vele honderden jaren, tot zestig meter water bij... en loopt met andere woorden het grootste deel van Nederland en Vlaanderen gaandeweg onder.Meer over de stijging van de zeespiegel in deze Pala artikels:
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Wellicht het meest sprekende van allemaal aan klimaatverandering, de zeespiegel zal stijgen, deze eeuw en ook volgende eeuwen. Vanaf de tweede helft van deze eeuw, en meer nog volgende eeuwen, zullen we delta’s en kustregio’s moeten ontruimen… en de toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten hun steden en economie zullen moeten heropbouwen.Want ze lopen topzware risico’s met de ijskappen van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfers: indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel na verloop van tijd met maar liefst zeven meter. Smelt zelfs Antarctica, dan komt er, weliswaar op termijn van vele honderden jaren, tot zestig meter water bij... en loopt met andere woorden het grootste deel van Nederland en Vlaanderen gaandeweg onder.Meer over de stijging van de zeespiegel in deze Pala artikels:
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is het orgaan van de Verenigde Naties (VN) dat de wetenschap over klimaatverandering beoordeelt. Men spreekt ook wel van het VN-klimaatpanel.
Aantasting slaat op het wijzigen van ecosytemen zodat hun kwaliteit en hun biodiversiteit schade ondervindt. En dat is ook schadelijk voor de mens die b.v. aan de opwarming een minder leefbare Aarde zal overhouden.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Aantasting slaat op het wijzigen van ecosytemen zodat hun kwaliteit en hun biodiversiteit schade ondervindt. En dat is ook schadelijk voor de mens die b.v. aan de opwarming een minder leefbare Aarde zal overhouden.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is het orgaan van de Verenigde Naties (VN) dat de wetenschap over klimaatverandering beoordeelt. Men spreekt ook wel van het VN-klimaatpanel.
Wellicht het meest sprekende van allemaal aan klimaatverandering, de zeespiegel zal stijgen, deze eeuw en ook volgende eeuwen. Vanaf de tweede helft van deze eeuw, en meer nog volgende eeuwen, zullen we delta’s en kustregio’s moeten ontruimen… en de toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten hun steden en economie zullen moeten heropbouwen.Want ze lopen topzware risico’s met de ijskappen van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfers: indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel na verloop van tijd met maar liefst zeven meter. Smelt zelfs Antarctica, dan komt er, weliswaar op termijn van vele honderden jaren, tot zestig meter water bij... en loopt met andere woorden het grootste deel van Nederland en Vlaanderen gaandeweg onder.Meer over de stijging van de zeespiegel in deze Pala artikels:
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Wellicht het meest sprekende van allemaal aan klimaatverandering, de zeespiegel zal stijgen, deze eeuw en ook volgende eeuwen. Vanaf de tweede helft van deze eeuw, en meer nog volgende eeuwen, zullen we delta’s en kustregio’s moeten ontruimen… en de toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten hun steden en economie zullen moeten heropbouwen.Want ze lopen topzware risico’s met de ijskappen van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfers: indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel na verloop van tijd met maar liefst zeven meter. Smelt zelfs Antarctica, dan komt er, weliswaar op termijn van vele honderden jaren, tot zestig meter water bij... en loopt met andere woorden het grootste deel van Nederland en Vlaanderen gaandeweg onder.Meer over de stijging van de zeespiegel in deze Pala artikels:
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
Eerlijke wetenschappers en echte wetenschap zijn hard nodig om de komende decennia met zo min mogelijk kleerscheuren door te komen.Een goede samenleving steunt in grote mate op gedegen wetenschap. Zij is cruciaal om charlatans te weren. Meest uitgesproken is dat zo in gezondheidskwesties.Maar het is opletten dat een terechte verdediging wetenschap niet immuniseert voor gerechtvaardigde vragen, bedenkingen en kritiek.Vind de tegelijk kritische en opbouwende Pala artikels over wetenschap en wetenschappers
Eerlijke wetenschappers en echte wetenschap zijn hard nodig om de komende decennia met zo min mogelijk kleerscheuren door te komen.Een goede samenleving steunt in grote mate op gedegen wetenschap. Zij is cruciaal om charlatans te weren. Meest uitgesproken is dat zo in gezondheidskwesties.Maar het is opletten dat een terechte verdediging wetenschap niet immuniseert voor gerechtvaardigde vragen, bedenkingen en kritiek.Vind de tegelijk kritische en opbouwende Pala artikels over wetenschap en wetenschappers
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is het orgaan van de Verenigde Naties (VN) dat de wetenschap over klimaatverandering beoordeelt. Men spreekt ook wel van het VN-klimaatpanel.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
De grootste ijskappen op Aarde zijn die van Antarctica en van Groenland.Indien de Groenlandse ijskap volledig smelt, verhoogt het zeeniveau met zeven meter.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
