Meer uitgewerkte versie verscheen op 8-5-2020 klik hier
Corona dwingt samenlevingen tot bliksemsnel reageren. Meteen dringt ook de vraag hoe snel en meest verstandig de herleving na de acute crisis aanpakken? Want er zijn vitale keuzes te maken zoals het beveiligen van de levensnoodzakelijke basiseconomie en het verankeren van Belfius.
Terugkijken om alle lessen te trekken
Nooit sinds de opeenvolging van twee wereldoorlogen, verbonden door de diepste economische crisis van de 20ste eeuw, stond de menselijke samenleving zo zwaar onder druk. Het zou onvergeeflijk zijn om niet exact te willen weten wat ons is overkomen. Kunnen parlementen met hun potentiële helikopterblik dus onderzoeken hoe de coronacrisis zich heeft ontwikkeld? Wat wist wie (niet) wanneer? Wie besliste wat (niet) wanneer? Waarom kunnen vele welvarende landen niet wat Taiwan en Zuid-Korea kunnen? Kan er ethisch dieper nagedacht over ingrijpende beslissingen en aanbevelingen? … Het is belangrijk om zo de lessen van corona te leren.
Hoe menselijke samenleving laten herleven na coronashock?
Tegelijk met de lang vol te houden strijd tegen corona, is het in volle crisis cruciaal om zo snel als mogelijk het herstel verstandig aan te pakken. We moeten de beste keuzes maken om samenleving en economiei te laten herleven. Daarbij helpt de nuchtere kennis dat voor het (over)leven van mensen niets belangrijker is dan – in die volgorde – lucht (ademen), water, voedseli, materialen (o.a. geneesmiddelen), energie. Volgende prioriteiten, zonder hiërarchie of volledigheid, lijken zich dan op te dringen.
Beveilig de basiseconomie
Een onevenwichtige economische globaliseringi zorgt manifest voor nadelige gevolgen, zelfs voor onveiligheid: de bevoorrading van levensnoodzakelijke producten zoals, meest acuut, mondmaskers of beademingstoestellen blijkt niet verzekerd, soms zelfs niet tussen Europese buurlanden. Counter dit veiligheidsrisico door dringend autonomie te heroveren – regionaal, nationaal, Europees - voor de absolute basiseconomie van essentiële goederen en diensten. Weef deze ambitie doorheen alle zogenaamde relanceplannen en zelfs crisisplannen.
Het eten van elke dag verzekeren
Ineens beseft zowat iedereen dat we elke dag moeten eten, en dus het belang van de hele voedselketen, zowel het voortbrengen, het verwerken als de distributie van eten. Kunnen we dan eindelijk de kwetsbaarheid van een overdreven internationaal voedselsysteem inzien? En een blitzstart maken met veel meer lokale, regionale of Europese voedselketens. We mogen bij deze inspanning niet vergeten tegelijk de snel oprukkende watercrisis te bedwingen, die is niet verdwenen.
Ontwikkel tijdig vitale geneesmiddelen
Aan fundamentele herziening toe is ook de ontwikkelingi van geneesmiddelen. Commerciële bedrijveni kunnen veel maar evengoed staat vast dat hun prioriteiten niet noodzakelijk sporen met de grootste maatschappelijke behoeften. Overheden, samenlevingen en onderzoeksinstellingen zullen veel meer initiatief moeten ontplooien als we tijdig aan de vitale vaccins of ook antibiotica willen geraken in de strijd tegen pandemieën die zich razendsnel of traag maar zeker verspreiden.
Veranker Belfius in de samenleving
Heel speciaal in België is er nog een grote zorg, een les die we best meenemen uit die vorige financiële crisis. Geldi is een middel, zeker, maar het is van onschatbaar belang. Het is de zuurstof waarmee een economiei welvaart en welzijn weet te creëren. Onze samenleving bleek in 2008 zelfs niet in staat om de zeggenschap over haar grootste bank te behouden. Ze mag in de nasleep van de coronacrisis geen tweede systeembank verliezen onder financiële druk. Voor een duurzaam draaiende economiei moeten we zeker Belfius permanent verankeren in onze samenleving, zowel bij (armlastige) overheden alsook bij burgers. (Lees meer in Maak van Belfius nu een echt publiek bedrijf)
De transitiei naar hernieuwbare energie moet versnellen, niet stilvallen
Er is dat andere systeemrisico, één dat wereldwijd om aandacht schreeuwt. De coronacrisis lijkt even respijt te geven inzake de uitstoot van broeikasgassen. Maar we riskeren algauw terugbetaald te worden met een verhevigde klimaatcrisis als de reeds vertraagde transitiei naar hernieuwbare energie zich doorzet. De overgang naar een hernieuwbaar energiesysteem mag niet stilvallen maar moet blijvend versnellen. (Lees meer in De hoge prijs van spotgoedkope energie)
Een wrang voordeel bij vele vragen die wachten
Een wrang voordeel is dat we voor alles wat urgent is, mee beroep kunnen doen op de inventiviteit en energie van zovelen die door corona zijn geïmmobiliseerd. Zij kunnen zich inzetten waar vandaag de hoogste noden zijn, zich werpen op de nieuwe uitdagingen of mee een nieuwe toekomst uittekenen en realiseren.
Want er wachten nog vele vragen: kunnen we een vruchtbare gedachtewisseling hebben over de relatie en verwevenheid tussen stad en platteland? Moeten we niet deze lente al stadsbossen aanplanten? Welk investeringsbeleid voor havens en luchthavens als de wereld aan deglobalisering toe is en minder handel drijft? Specifiek voor Vlaanderen: hoe prioritair zijn de Oosterweelwerken nog in het licht van wat zich door corona opdringt? Wat is de fiscale basis voor de betrouwbare en actieve overheden die nodig zijn? Met een fiscaliteit die zowel eenvoudig, eerlijk als ecologisch is? Hoe verbeteren we in alle tumult en verandering de democratie zodat ze én besluitvaardig is én de toekomst voor iedereen voorbereidt? Plus, hoe beschermen we ze?
Zorg- en voedselsector tonen hoeveel er heel snel mogelijk is
Het plotse verlies van zoveel grip op de werkelijkheid is vervelend en confronterend. Even waar is dat we de toekomst niet werkeloos moeten afwachten. We kunnen ze in heel grote mate blijven vormgeven. Op voorwaarde dat we de beste inzichten vertalen in klare keuzes en die snel en adequaat uitvoeren. Net de zwaarste crises bieden daarvoor de beste kansen. De vitale sectoren die nu volop functioneren, voorop de zorg en de voedselsector, leren alvast hoeveel er heel snel mogelijk is.
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd? Dan kan Palai misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Palai vzw – Leuven. Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel?Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Palai nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
Boeken over de menselijke bevolkingsomvang: je wordt er niet elke dag mee gebombardeerd. Bij de Nederlandse academische uitgeverij Eburon verscheen het eerste Nederlandstalig Belgisch boek over de overbevolkingskwestie: “We zijn met te veel, een pleidooi voor een herbergzame wereld”.
Voor de gelijkheid en vrijheden van mensen is hun recht op zeggenschap in het bestuur essentieel. Tot zowat 1990 vormden staatsgrepen de grootste bedreiging voor democratieën. De jongste 30 jaar sterven ze vooral van binnenuit: verkozen autocraten vermoorden de democratie van Hongarije tot de VS.
Autobedrijven gaan mee in de evolutie om wagens evenzeer op een softwareplatform te bouwen. Op dat terrein spelen echter de Amerikaanse digitale giganten de hoofdrol. Zo schuift ook de macht in autoland in hun richting.
Op zoek naar hoe de wetenschap en de samenleving onze economie en politiek een duurzame richting kunnen uitsturen? De 'Union of Concerned Scientists' biedt al meer dan vijftig jaar inspiratie.
Het al te mateloze verbruik van de natuurlijke hulpbronnen die onze Aardei weet te bieden, zowel van de niet-hernieuwbare fossiele brandstoffen en delfstoffen als van de hernieuwbare bronnen. Voor die laatste komt het erop aan de natuurlijke productiecapaciteit van de Aardei en haar ecosystemen niet te overschrijden of uit te putten. Voorbeelden daar van zijn overbevissingi of overmatig oppompen van water. Voor de delfstoffen geldt de afweging van de beschikbare voorraden, van de recuperatiemogelijkheid en van de eventuele alternatieven. Maar heel vervelend voor de fossiele brandstoffen is dat de verbranding ervan de opwarming van de atmosfeer en klimaatveranderingi veroorzaakt, ruim voor hun uitputtingi dreigt.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
De begrippen transitie en ontwikkeling lijken nu vaak tot heel aparte werelden te behoren. Maar voor wie begaan is met duurzaamheid, leunen ze net heel dicht tegen elkaar aan. Want zowel bij ontwikkeling als bij transitie gaat het erom hoe een situatie die niet duurzaam is, te ontwikkelen of een overgang te laten maken richting (meer) duurzaamheid. Ze zijn dus ten onrechte uit elkaar geslagen.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Vind Pala artikels die inzoomen op de rol van geld, financiële crisis, falen van grootbanken en alternatieven.Onder Dexia zijn meer artikels te vinden over de ineenstorting van deze wereldwijd opererende fantoombank.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
In de meeste zeeën en oceanen wordt al enkele decennia meer vis gevangen dan ze kunnen verdragen. We zijn nochtans al lang gewaarschuwd voor de kwalijke gevolgen van overbevissing. Begin jaren zeventig van vorige eeuw nemen de vangsten van ansjovis in Peru een forse duik van naar schatting wel achttien miljoen ton naar een paar miljoen ton. Omstreeks 1990 is het de beurt aan de kabeljauw voor de kusten van Newfoundland in Oost-Canada om vrijwel te verdwijnen.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Het al te mateloze verbruik van de natuurlijke hulpbronnen die onze Aarde weet te bieden, zowel van de niet-hernieuwbare fossiele brandstoffen en delfstoffen als van de hernieuwbare bronnen. Voor die laatste komt het erop aan de natuurlijke productiecapaciteit van de Aarde en haar ecosystemen niet te overschrijden of uit te putten. Voorbeelden daar van zijn overbevissing of overmatig oppompen van water.Voor de delfstoffen geldt de afweging van de beschikbare voorraden, van de recuperatiemogelijkheid en van de eventuele alternatieven. Maar heel vervelend voor de fossiele brandstoffen is dat de verbranding ervan de opwarming van de atmosfeer en klimaatverandering veroorzaakt, ruim voor hun uitputting dreigt.