L'Atlas environnement brengt toestand van onze wereld overzichtelijk in kaart
dinsdag, 20 november 2007 - 15:30
Sinds Al Gore als een moderne profeet de wereld rondtrekt, kan niemand meer om de ecologische uitdagingen heen waarvoor onze planeet staat. Toch is het voor de gemiddelde krantenlezer vaak niet makkelijk om door de bomen het bos nog te zien, laat staan een eigen mening te vormen in deze complexe materies. Wat betekent de opwarming van de aardei nu precies? Waarom is de ecologische voetafdruki van de Amerikanen zo groot? Het Franse maandblad Le Monde diplomatique vaart al jaren een eigenzinnige koers in het door commercie gedomineerde medialandschap. In oktober verscheen in een speciale editie L'Atlas environnement. Analyses et solutions, een uiterst overzichtelijke atlas over de ecologische uitdagingen én oplossingen. Meer dan 30 specialisten werkten aan deze publicatie mee onder leiding van Dominique Vidal en cartograaf Philippe Rekacewicz. Op nauwelijks 100 pagina's (gedrukt op 100% gerecycleerd papier) en in 150 kleurenkaarten en grafieken weten de auteurs een verrassend compleet beeld te schetsen van deze complexe mondiale milieu- en klimaatuitdagingen. Maar het is zeker niet alleen kommer en kwel, in het tweede deel van de atlas wordt ruime aandacht besteed aan mogelijke oplossingen. Zo leren we dat India al op de vierde plaats op de wereldranglijst staat inzake windenergie en 7,6 procent van zijn elektriciteitsproductie haalt uit hernieuwbare bronnen. Cijfers die veel Europese landen doen blozen. België scoort dan weer bijzonder goed voor wat de recyclage van glas betreft. Chinai telt de meeste zwaar vervuilde steden ter wereld, maar experimenteert nu ook met ‘ecologische' nieuwe steden die de te verwachte plattelandsvlucht zullen moeten opvangen. Dongtan in de baai van Sjanghai staat model. Wat deze atlas zo uniek maakt, is het feit dat de auteurs zich niet verschuilen achter een wetenschappelijk ‘objectief' discours waarmee de discussie over mogelijke alternatieven al bij voorbaat de kop wordt ingedrukt, maar heel uitdrukkelijk kiezen voor de waarden van Le Monde diplomatique: een andere wereld is mogelijk. Dat ze daarmee tegen bepaalde commerciële belangengroepen (kernenergie, oliesector, automobielindustrie, bio-industrie, enz) ingaan, is evident.
Le Monde diplomatique De atlas is in België tegen 7,50 euro verkrijgbaar in de gespecialiseerde dagbladhandel of kan online worden besteld
In hun visietekst tonen Leuvense professoren overtuigend aan hoe ons voedselsysteem in zowat alle opzichten onduurzaam is. Ze geven ook aan wat prioritair moet gebeuren. Zo kan iedereen weten wat veel te weinig, amper of zelfs niet gebeurt.
Hoe creëren en verdelen we welvaart zonder ons ruimteschip Aardei te mishandelen, hoe bewaken we daarbij best het belang van alle mensen, en hoe beslissen we daarover zo democratisch mogelijk? Die leidraden typeren Palai, ook deze eigenzinnige nieuwjaarsbrief die verschijnt na de jaarwisseling.
We naderen steeds sneller het moment waarop onze planeet niet langer geschikt is voor menselijk leven. Toch zijn we het aan toekomstige generaties verplicht de moed niet op te geven. Hoe zou gezamenlijke actie er uit kunnen zien? Het wordt een gevecht van David tegen Goliath.
De Cali en Bakoe conferenties brengen de wereld geen veiligheid voor biodiversiteit en klimaat, allebei extreem belangrijke planetaire grenzen. Ze dwalen zelfs af van de essentie. Zo zien ze het rund in de kamer niet.
‘Eeuwig’ worden ze verbouwd. Maar welke stad aan rivier of kanaal kan zich duurzaam noemen als de meeste bouwactiviteit niet via het water verloopt? Hoe slim is het om van zowat elk dok een jachthaven te maken?
Wie iets uitvindt, kan daar een patent of octrooi voor krijgen, meestal voor zowat twintig jaar. In die periode heeft alleen de uitvinder het recht om de vruchten te plukken van die uitvinding, als een vergoeding voor de geleverde inspanningen. Dat lijkt fair maar die periode is zo lang dat er dikwijls superwinsten kunnen worden gemaakt, vele malen meer dan de investeringskost. Farmaceutische bedrijven en ook heel wat softwarebedrijven behoren niet toevallig tot de meest winstgevende. Die winsthonger kan vele mensenlevens kosten, denk bijvoorbeeld aan de weigering van bedrijven om de prijzen voor hun aidsmedicijnen in vele ontwikkelingslanden te laten zakken. De gecreëerde monopolies riskeren ook vernieuwingen in de samenleving te blokkeren. Zeker in het geval van computerprogramma’s vormen zogenaamde sotwarepatenten een rem op innovatie en zijn deze nadelen veel duidelijker dan de voordelen. Vandaar de opkomst van de beweging voor opensource software. Daarmee belanden we bij nog een andere kritiek: er kan gewoonweg veel te veel gepatenteerd worden. Nu zijn zelfs patenten mogelijk op het leven zelf, op stukjes plant, dier of mens. Biotechnologische en farmaceutische bedrijven hebben de jacht geopend op genen of stukken van genen waarvan ze denken dat ze die nuttig kunnen gebruiken, en waarmee ze dus geld hopen te verdienen. Bekend is het verhaal van Myriad Genetics dat in 2001 het octrooi verwerft op een borstkankergen. Volgens het bedrijf mogen de borstkankertests alleen nog in de VS worden gevoerd… en dan moeten vrouwen tien keer meer betalen. Zo bedreigen stijgende kosten onze gezondheidszorg en de solidariteit waarop zij steunt; ze halen het principe onderuit dat iedereen recht heeft op de beste gezondheidszorg. Vandaar de fundamentele vraag: kan de genetische rijkdom van planten, dieren en menselijk leven wel geprivatiseerd worden – want daar draait het om bij dit soort patenten - of is dit alles gemeenschappelijk eigendom van de mensheid? Tot waar reikt het privé belang, en waar begint het algemeen belang? Die discussie is hard nodig.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoeveel heb je nodig van de Aarde om al hetgeen je verbruikt, te produceren? Dat is wat jouw ecologische voetafdruk vertelt. Ook voor een stad, een land of de volledige wereld is het mogelijk de voetafdruk te meten op basis van wat ze consumeren aan energie, voedsel, water enzovoort. In cijfers voor het jaar 2010: iedere mens beschikt over ongeveer 1,7 hectare. Dat is het evenwicht waarbij het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen van de Aarde niet sneller verloopt dan ze zich kunnen herstellen. Het wordt ook wel Eerlijke Aarde-aandeel genoemd.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
