In het kader van Amsterdam Wereldboekenstad organiseert het Nederlandse Tropenmuseum op 15 mei een lezingenmiddag met debat over ‘visies op de ontwikkeling van Afrika'. Auteur, dichter en bezieler van de Afrikaanse romanreeks ‘In de Knipscheer', Jan Kees van de Werk, presenteert er zijn kijk op Afrikaanse vraagstukken en oplossingen. Van de Werk geeft in zijn nieuwste boek Sahara, stad en savanne zijn persoonlijke indrukken weer tijdens een maandenlange reis door zijn geliefde West-Afrikaanse landen Mali en Niger. Landen van dichters en koraspelers, nomaden, grote afstanden, droogte, slechte en stoffige wegen, en conflicten met de Toeareg-bevolking. Vraagstukken over de zin en onzin van ontwikkelingshulp gaat hij daarbij beslist niet uit de weg. Westerse oplossingen hebben niet gewerkt. Beide landen bungelen nog altijd helemaal onderaan het lijstje van de minst ontwikkelde landen. Miljarden zijn er geïnvesteerd in ontwikkelingsprojecten die schijnbaar weinig of niets hebben opgeleverd voor de gewone mensen. Van de Werk bezit een gezonde scepsis ten opzichte van de professionele ontwikkelaars en hun plannen die zich moeiteloos aanpassen aan de nieuwste modetrends. Toch ging hij in op het verzoek van de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie SNV om te zien en te voelen hoe die zich opstelt en verhoudt tot het leven van elke dag. Zijn prettig leesbaar boek krijgt extra reliëf door de vele spreekwoorden, gezegden, oude epische verhalen en gedichten die rijkelijk zijn verhaal doorspekken. Gezegden maken vaak zoveel meer duidelijk over hoe een land tegen ontwikkeling aankijkt dan taaie rapporten en cijfers.
Taal laat zien wat voor een enorme kloof er gaapt tussen de wereld van de politici en de ontwikkelingswereld aan de ene kant en de straat en de eeuwenoude poëzie aan de andere. Van de Werk gaat op zoek naar een sleutel, naar een beter begrip van die kloof. Hij beschrijft treffend hoe tijdens een jaarlijks veefeest in het stoffige plaatsje Ingal (Niger) een minister verschijnt in een geblindeerde auto met gewapende soldaten, een nietszeggende speech geeft en weer verdwijnt zonder ook maar te luisteren naar wat de mensen echt bezighoudt. "Zijn woorden waaien weg en zullen er nooit meer toe doen. Terwijl de spreekwoorden van de nomaden de eeuwen hebben overleefd. Twee taalregisters leven naast elkaar." Er is iets fundamenteel mis met ‘ontwikkeling'. Mali doet al decennialang precies wat de donoren zeggen: van structurele aanpassingsprogramma's tot decentralisatie en gendergelijkheid. Het helpt allemaal bitter weinig om de armsten uit hun benarde positie te halen. Twee werelden, twee vormen van taal, komen elkaar zelden of nooit tegen.
Jan Kees van de Werk, Sahara, stad en savanne. Een reis door Mali en Niger, KIT Publishers, Amsterdam, 2007, 192 p.
Klik hier voor info en bestellen
SNV in Centraal en West-Afrika
KIT (Tropeninstituut Amsterdam)