Landbouw en natuur "lichtpuntje"? Zo schiet noodzakelijke transitie niet op

Het begrip transitie i haalt volop de media i, meestal in combinatie met klimaat. Ook fundamentele oplossingen beginnen op tafel te belanden met een Europese Commissie die – eindelijk - voor een Green Deal i wil gaan. Toch dringt onvoldoende door dat transitie in zowat alle sectoren moet, zeker ook landbouw i: zelfs de Vlaamse milieubeweging focust op lichtpuntjes in de marge.

Als zelfs milieuorganisaties meer bezig zijn
met zogenaamde politieke haalbaarheid
dan met echte oplossingen

Wat in geen geval helpt, is de veelzijdigheid van transitie uit de weg te gaan en niet te focussen op de olifanten in de kamer. Neem landbouw. Zoals de wereld vandaag voor haar voedsel i zorgt, is een minstens viervoudig doodlopende weg: de huidige landbouw draagt zwaar bij aan klimaatverandering i; ze is een nog grotere verschrikking voor de levensnoodzakelijke biodiversiteit i van planten en dieren; met haar overgebruik van kunstmest verstoort ze de stikstofkringloop i nog veel erger dan de mismeesterde koolstofkringloop die ons met de klimaatcrisis opzadelt; en ze kan landbouwers niet eens een fatsoenlijk inkomen bezorgen.

Welke subtitel lezen we dan in een reactie van vooral milieuorganisaties op het Vlaams Energie- en Klimaatplan? Landbouw en natuur: lichtpuntje van het plan.

Pardon? Daarvoor moet men wel heel veel goede wil aan de dag leggen… helemaal op het einde van het persbericht, bijna terloops, is dan toch vermeld: “Fundamentele veranderingen aan ons voedingssysteem, zoals de omschakeling naar een meer agro-ecologisch landbouwmodel, bieden een echte oplossing maar worden nu vergeten.”

Lees deze passage nog eens... Geen transitie richting duurzame landbouw zou dan toch de titel moeten zijn? Hoe kan men nu spreken over een lichtpuntje als, in hun eigen woorden, de echte oplossing niet eens aan bod komt?

Kan het debat over echte oplossingen gaan?

Gelukkig raakten enkele ‘natuur’ meubelen gered,
maar uiteindelijk moet toch het huis blijven staan?

Milieuorganisaties zijn maar wat nuttig gebleken om enkele van de ‘natuur’ meubelen te redden in de voorbije decennia. Daarvoor verdienen ze alle erkenning. Maar hun fundamentele ambitie moet toch zijn om uiteindelijk ook het huis rechtop te laten staan?

Het is een ramp als milieuorganisaties zo intens met zogenaamde politieke haalbaarheid zijn begaan dat ze niet eens meer duidelijk stellen dat enkel echte oplossingen van tel zijn. Hoe denken zij anders die noodzakelijke transitie ooit te realiseren als er niet eens over gesproken wordt?

Op die manier lopen ze in visie, overtuiging én moed achter op wat een zo dikwijls beschimpte politieke organisatie als de Europese Commissie nu vertoont. Want in haar Green Deal gaat het wel al over andere landbouw en de nood aan biodiversiteit, en verminderd gebruik van pesticiden en meststoffen, en meer biolandbouw.

Dan nog is er veel kritiek te leveren op Europa. Want het landbouwbeleid is al decennia Europese materie en de voortgang richting duurzame landbouw – transitie dus – is al even lang ontzettend traag; zelfs onbestaande als het een leefbare landbouw voor de landbouwsters betreft.

De noodzaak van een veelvuldige transitie

Maar misschien is er eindelijk een commissie die via de ambitie van een klimaatneutraal Europa de noodzaak van een veelvuldige transitie weet te vatten, dus ook van de landbouw.

Zo staan we op gezamenlijk Europees niveau toch verder dan in landen zoals het onze waar politiek en zelfs milieubeweging angstvallig manoeuvreren om de olifanten in de kamer weg te moffelen … ironisch, een dag later verschenen de officiële cijfers over de kwaliteit van ons rivierwater. Na vijf mestactieplannen - dat is dus al enkele tientallen jaren – blijft die kwaliteit dalen door overbemesting. Hallo, lichtpuntje?

We komen er echt niet met deze landbouw. Dat moet héél luid gezegd. En vooral, kunnen we nu de transitie naar een duurzame landbouw echt uitdenken en vliegensvlug in gang steken? Ze is nodig én voor het klimaat, én voor de biodiversiteit, én tegen de stikstofcatastrofe, én voor aanvaardbare waterkwaliteit, én aanpak van droogte én van wateroverlast, en voor de inkomens van degenen die voor ons eten zorgen, en voor een dynamisch platteland. Dat is, niet te vergeten, de onontbeerlijke partner voor de leefbaarheid van steden.

Dirk Barrez
Hoofdredacteur Pala.be en auteur van TRANSITIE. Onze welvaart van morgen  en 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici 

Bron
mededeling van de commissie – De Europese Green Deal

Meer weten
Inleiding over transitie -  De toekomst is ecologisch, sociaal, democratisch
De landbouw moet anders. En dat kán - 3-delige artikelreeks
Nieuwe boerderijen, voedselcircuits en nog veel meer transitie
Ga naar landbouw en voedsel i voor een overzicht van artikels over dit onderwerp op de Pala website
In deze artikelreeks planetaire grenzen is meer te vinden over klimaatverandering, biodiversiteit, biochemische kringlopen en de andere grenzen

LEZERSREACTIE

19-12-2019

Ik las de laatste Pala brief, dank voor de inspiratie en verbinding die ik daar vind. Zo over landbouw waar ik graag op inpik.

Zoals actie voor de betonstop, tegen zwerfvuil,... is actie voor een natuurvriendelijker meer lokale landbouw dringend. Daar bestaat reeds degelijk materiaal over: niet tegen de boeren, maar tegen de vervuiling i met chemische middelen en kapot maken van de bodem en waterkwaliteit.

Ik las de Vlaamse regeringsverklaring en de vrij positieve mening van Natuurpunt er over, ik vrees dat ze enkel de mooie verpakking bekeken maar niet echt de inhoud: steun aan meer export betekent belastinggeld voor de grote industriële productie van vlees, groenten en fruit. Die intensieve grootschalige landbouw heeft meest vervuiling met chemische middelen en kapot maken van de bodem en waterkwaliteit. Monocultuur verhoogt risico bij extremer weer. Bovendien komt de steun dan vooral bij de grootste boeren: alles is per ha, gemiste opbrengst... De kleinere zorgvuldige boer die aan preventie doet, en spreiding van risico krijgt niks. Bovendien betekent meer export ook meer transport: meer fossiele brandstofverbruik door grote camions, schepen en vrachtvliegtuigen of nogmaals slecht voor het milieu en klimaat.

De overheidsmiddelen van steun aan de landbouw zouden forfaitair per landbouwer moeten zijn die natuurvriendelijk lokaal divers produceert: voor een vast minimuminkomen en sociale zekerheid i voor die landbouwers. De andere die voor de grootschalige markt kiezen moeten daar ook maar de nadelen van ondervinden: geen steun voor hen. Het beleid kan van plan zijn een randje met bloemen zgn. voor de bijen te laten financieren met middelen voor de natuur, waar natuurpunt de dupe van wordt. Dat is vals spelen.

Naam en adresgegevens bekend bij de redactie
De auteur is o.a. actief bij Natuurpunt en Velt

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier