Duiding

De achilleshiel van massamedia is het geregelde gebrek aan doorgedreven dossierkennis, en daardoor aan betrouwbaarheid en kwaliteit. Zo schrijft Peter Verlinden, VRT-journalist en gastdocent aan de KU Leuven, over het falen van deze media. Zijn bijdrage verdient een verspreiding bij een ruimer publiek.

Natuurlijk moet het goed leven kunnen zijn in Antwerpen. Als dat minstens 15 miljard euro kost, vereisen de belangrijkste vragen een antwoord… zoals: hoeveel zeewaterstijging kan de stad én de haven aan? Het is DE vraag voor alle grote havensteden.

Democratisch verkozen politici dragen een grote verantwoordelijkheid in het beheer van publieke diensten via onder andere intercommunales. Maar zij kunnen het niet alleen. In de 21^ste eeuw wordt het tijd om de burger veel nauwer te betrekken bij het bestuur van publiekgoed.

We kennen al lang de voordelen van kennis delen, denk aan boeken en bibliotheken. Maar blijft dat lukken nu vooral Google, Facebook, Uber, Airbnb … niet ophouden hun elektronische prikkeldraad te plaatsen in wat eigenlijk de publieke ruimte van internet is?

We moeten nu snel overschakelen naar een duurzame economie die de ecologische planetaire grenzen weet te respecteren. Maar hoe zit het dan met economische groei, al tijden het leidende principe van economie, politiek en zelfs samenleving?

Volgens sommigen gaan we er alleen maar op vooruit, anderen zien de ineenstorting nabij. Verwarrend is dat. Op zoek naar een wereld waarin nog meer mensen beter kunnen leven is meer nuance nodig, en vooral inzicht in wat juist de wereld humaner en duurzamer maakt.

De Verenigde Naties en de Europese Unie verbijten hun onmacht in het Syrische conflict dat nu al vijf jaar aansleept. In de media domineren dikwijls heel individuele verhalen. Ze nemen de fundamentele vragen niet weg: hoe gaan we om met dit conflict? Hoe beëindigen we het?

Er is een groeiende ongerustheid over manipulatie via het internet. De allergrootste aandacht zou  moeten gaan naar Google dat vrijwel synoniem staat voor ‘zoeken’ maar toestaat dat de resultaten blootstaan aan de grofste manipulatie.

Het begrip globalisering duikt op in de zoektocht naar het waarom van de winst van Trump, van de Brexit en van de opkomst van populisme. Velen (her)ontdekken het fenomeen van slechte mondialisering met tal van mensen die machteloos in de buitenbaan van de economie belanden.

Ja, er is goed nieuws. Het klimaatakkoord kan sneller dan verwacht in werking treden, een opsteker voor de klimaatconferentie in Marrakesh. Maar de wereld stevent nog altijd af op 2,9 tot 3,4 graden opwarming. Een snelle omschakeling naar een betrouwbare sociaalecologische economie is nodig zodat we ook morgen goed kunnen leven.

Eigenlijk hoort het economische akkoord dat de Europese Unie en Canada willen sluiten op één pagina te kunnen. En vooral, het mag niet ondersteboven worden geschreven: samenleving en milieu staan voorop, binnen hun grenzen functioneert de economie.

Het echte Eandis-debat gaat over de onmacht om onze toekomst ernstig in handen te nemen, niet over Chinezen, zelfs niet zozeer over het management en het bestuur van Eandis. We verzuimen de dringende omschakeling naar een duurzame economie stevig te pakken.

Natuurlijk kunnen overheden, samenleving en bedrijven maar best samenwerken om welvaart en welzijn te creëren. Maar altijd is het uitkijken of de lasten en lusten eerlijk verdeeld zijn. Voor investeringen in infrastructuur blijkt vele zogenaamde publiek-private samenwerking (PPS) tussen overheden en privépartners veruit het duurst.

Het belangrijkste nieuws is snel gezegd. Groot-Brittannië vertrekt. Maar of het nu vertrekt of zou gebleven zijn, de Europese Unie moet het  vertrouwen van haar burgers herwinnen. Dat kan maar als ze haar eigen aantrekkelijkheid herontdekt en beseft dat elke democratie lokaal begint.

Knorr, Lipton, Becel, Zwan, Ben & Jerry’s, allemaal merken van Unilever. Sinds 2010 mikt dat mondiale voedingsconcern op duurzaamheid met het Unilever Sustainable Living Plan. Het rapporteert forse vooruitgang. Toch zijn de doelen ecologisch onvoldoende ambitieus, en is onduidelijk hoe de zwaksten in de productieketen hun rechtmatige deel zullen krijgen.

De inwoners van dit land betalen een zware prijs voor het ontbreken van elk energiebeleid die naam waardig. Ze moeten betalen voor alle miskleunen en zien de winsten naar anderen gaan. Intussen bewijzen tal van landen dat het veel beter kan.

Er is ernstige kritiek op de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Anderzijds, die doelen zijn al veel beter dan de millenniumdoelen, een mondiaal bestuur is broodnodig om wereldproblemen aan te pakken en de Economische en Sociale Raad van de VN zou daarin een eersterangsrol moeten spelen.

Als de beurzen het slecht doen en banken moeten beklemtonen dat ze wel degelijk stevig staan, stijgt opnieuw de financiële crisissfeer. Maar er zijn al lang veel ernstiger redenen om grote vraagtekens te plaatsen bij ons geldsysteem, in de eerste plaats omdat het een duurzame wereld tegenwerkt.

Dat de wereld de voorbije eeuwen op tal van terreinen een betere plek voor mensen werd, heeft veel te maken met de kracht van utopieën. Ook vandaag zijn nieuwe mobiliserende utopieën de belangrijkste drijfkracht om morgen in een nog menselijker wereld te leven.

Usain Bolt kan hard lopen. Maar beweren dat hij 100 meter in 7" kan lopen, zou u dat geloven? Diplomatiek is de klimaattop een topprestatie. Maar geloof vooral niet dat het in de echte wereld nog lukt om de opwarming onder 1,5 graad te houden.

Frans De Clerck is medeoprichter van Triodos Bank België. Hij kreeg deze maand de Burgerschapsprijs van de Stichting P&V. Een reden voor hem om stil te staan bij wat het burgerschap verbindt met ondernemen; en om ondernemers op te roepen de transitie naar een duurzame economie niet te missen. Interessant voor Pala dus.

Mensen betrachten al tijden een veiliger wereld. En ze zijn daar vrij succesvol in. Er vallen nu 10 keer minder geweldsdoden dan in de middeleeuwen, en zelfs 20 maal minder dan onze voorouders presteerden in de steentijd. Toch zijn we er niet helemaal. Hoe maken we de wereld nog veiliger?