De prijs van slechte globalisering
We merken hoe vele soorten jobs ineens op de helling staan als het leven grotendeels stilvalt. Minder opvallend is hoe de perverse achterkant van een onevenwichtige globalisering het werk en inkomen van velen in de tang neemt.
Als mensen door corona zich amper of niet meer mogen verplaatsen, tast dit vanzelfsprekend de menselijke activiteit aan. Gedaan met bezoek aan bioscopen, concert- of theaterzalen, musea of bibliotheken, afgelopen ook alle sportmanifestaties, het was slechts het begin. Cultuur, sport, horeca, vliegverkeer, reissector, niet-voedingswinkels, ze liggen plat of zijn minstens ernstig getroffen. Op extreem korte tijd is vele economische activiteit op de sukkel of compleet lam gelagen.
Kwetsbare mondiale productieketens
Maar er is meer aan de hand. Onze economie is in tal van sectoren de voorbije decennia heel sterk gemondialiseerd geraakt. Dat proces leidde tot steeds meer opgedeelde, langere en dus complexere productieketens die daardoor ook kwetsbaarder werden, ook voor mondmaskers leerden we.
Meest illustratief voor deze economische kwetsbaarheid is dat heel gauw Europese autofabrieken de productie moeten stilleggen, onder andere omdat onderdelen niet langer worden toegeleverd.
De zo lang gehuldigde economische efficiëntie van mondiale waardeketens blijkt voor grote productiebedrijven ook een heel gevoelige achilleshiel. De allereerst getroffenen zijn de werknemers in de hele keten, als er geen werk is, voelen zij dat meteen in hun portemonnee.
De perverse achterkant van slechte globalisering
Heel problematisch is dat de politiek vooral sinds de jaren zeventig van vorige eeuw heeft toegestaan en zelfs bevorderd dat de economie en de wereld van het geld zich mondiaal organiseerden… maar dat de samenlevingen en de politiek dat zelf veel minder of niet doen. Zij blijven vooral nationaal functioneren, ook wel regionaal – zeker de Europese Unie – en veel te weinig mondiaal. De jongste jaren merken we in vele landen zelfs een sterke tendens tot nationalisme, tot op zichzelf terugplooien.
De volkomen onevenwichtige globalisering heeft nefaste effecten. Altijd al lopen de rechten van werkende mensen en van het milieu achter op de veel meer afdwingbare rechten die geld, goederen en diensten wel genieten. De gevolgen van deze slechte globalisering zijn nog erger als er crises uitbreken. Het is opvallend hoe snel het vertrouwen tussen landen dan slinkt. Dat was al zo in de financiële crisis en dat fenomeen verschijnt nu nog sterker.
Zwakke politieke globalisering
Toen goed tien jaar geleden vele grote systeembanken omvielen en het bankenlandschap ineenstuikte, bleef de internationale politiek veel te lang afwezig en was het binnen de kortste keren elk land voor zich. Terzijde, België bleek zelfs niet in staat om de zeggenschap over zijn grootste bank – Fortis, what’s in a name? - te behouden en betaalde ook voor Dexia volop de Franse rekening.
Terwijl het toch om een pandemie gaat,
zijn bijna alle reacties alleen maar nationaal
In de coronacrisis steekt die zwakke politieke globalisering meteen de kop op. Overal duikt unilateraal handelen op. Grenzen worden op diverse continenten éénzijdig dichtgegooid. Het vrij verkeer van mondmaskers hapert en lijkt zelfs tussen de stichtende landen van de Europese Unie ineens niet meer geldig.
De politieke wil om, in ieders belang, de zwaarste uitdaging in lange, lange tijd echt solidair, verantwoordelijk en dus ook internationaal en al zeker Europees aan te pakken, blijkt verregaand illusoir. Terwijl het toch om een pandemie gaat, een wereldwijd woekerende ziekte, zijn bijna alle reacties alleen maar nationaal.
Toch kan het anders
Zou het anders kunnen lopen? Ja, het ontbreekt immers niet aan de nodige structuren. De Europese Unie kan meer leiderschap vertonen. De Wereldgezondheidsorganisatie bestaat, gelukkig maar. De Verenigde Naties, ze bestaan.
Maar door de slechte globalisering drijft de politiek in vele landen op een ongezonde overdosis nationalisme. Vijfenzeventig jaar geleden groeide na de nachtmerries van twee wereldoorlogen, van quasi totale economische, sociale en democratische ineenstorting, de wil om ook multilateraal een veilige toekomst te verzekeren. Dat was de geest van de Verenigde Naties en tal van andere internationale instellingen. Maar die wil en die geest zijn verregaand verdampt… al is de zware crisis die we doorstaan een aansporing om die geest opnieuw aan te blazen.
Welke impact? Welke gevolgen?
Intussen zullen werkende mensen, meer dan zou moeten, de rekening betalen van een kwetsbare economie en een slechte, onevenwichtige globalisering. Makkelijk zal het niet zijn maar wellicht zullen we, net als voor de fysieke gezondheidskost, vrij snel de mogelijke economische impact van corona op het spoor komen. Daar zijn onze vooral financieel gedreven samenlevingen altijd al op gefocust en meest voor uitgerust.
Wat langer in de mist dreigt te blijven hangen, zijn de diepgaande sociale veranderingen die hier op termijn uit kunnen voortvloeien en, zeker niet te vergeten, de politieke gevolgen.
Dirk Barrez | 13-03-2020 en geactualiseerd op 18-3-2020
De auteur is hoofdredacteur van Pala.be. Zijn recentste boeken zijn 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici en TRANSITIE. Onze welvaart van morgen
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
