Landbouw en voedsel

Begin september kwam het VN klimaatbureau met een rapport over de relatie tussen voedselproductie, landgebruik en klimaatverandering. Conclusie: de landbouw moet totaal anders. Volgens milieu- en landbouwdeskundige Guus Geurts kán het ook anders. Dit is de eerste van drie bijdragen.

In nog geen drie jaar verkoopt het nieuwe coöperatieve voedingsmerk 'Wie is de baas?! Het merk van de consument' 140 miljoen producten in Frankrijk. Dat is een heel opvallende prestatie.

De meeste landen keurden de VN-verklaring voor rechten van boeren en boerinnen goed. Nederland was daar niet bij. België evenmin, zelfs al waren  de drie regionale landbouwministers voor.

POLITIEKE DWAASHEDEN 6. Ongeremd vooruitgangsgeloof en opvatting dat technologie alle problemen tijdig oplost, ondermijnen doelmatige politiek.

PLANETAIRE GRENZEN 5. We verlaten de oceanen. Aan land komt snel de volgende planetaire grens in zicht. De mensen zetten wel heel veel – te veel – oppervlakte in om vooral industriële landbouw te bedrijven.

De Landgenoten, opgericht in april 2014, wil bioboeren verzekeren van grond en duurzame landbouw bevorderen. Pala deelt dit doel volledig. De oprichters, veel media-aandacht en goodwill gaven haar alle kansen. Maar de realisaties tot nu ontgoochelen. Het is hopen op beterschap.

PLANETAIRE GRENZEN 3. De stikstofkringloop is, vooral door overmatig gebruik van kunstmest in de landbouw, nog veel meer verstoord dan de al ver gevorderde klimaatcrisis. En met de fosforkringloop balanceren we op het randje van de planetaire grens.

PLANETAIRE GRENZEN 2. De biodiversiteit van planten en dieren is acuut bedreigd. De mensensoort laat ze zowat duizend maal sneller uitsterven. Zo is het de planetaire grens die we meest overschrijden.

Er zijn 10.000 planten die we kunnen eten. Daarvan gebruiken we er maar 150. Voor 85 procent eten we rijst, tarwe, maïs en aardappelen.

Bij ons stuiten schoolmaaltijden die Lokaal, Ecologisch en Fair zijn (LEF) op de juridische hinderpaal dat bij openbare aankopen de laagste prijs moet winnen. Brazilië geeft deels voorrang aan lokale groenten en fruit. Het zou Europese regeringen kunnen inspireren.

Conflicten over grond en andere conflicten zijn talrijk in Brazilië. De laatste jaren nemen de betwistingen met de traditionele volkeren sterk toe. Dat heeft alles te maken met het verder oprukken van de agro-industrie in de Cerrado en het Amazonegebied.

Steeds meer mensen willen voedsel waarmee ze zich verbonden kunnen voelen, een herkenbaar product van een boer uit de buurt. In Nederland bieden al acht Herenboerderijen die kans. Dat relatief nieuwe concept is verwant met de nieuwe boerderijen waar Pala voor pleit.

Wie zal ons voeden? De boeren en boerinnen uit de hele wereld? Of de industriële voedselketen van agro-industrie en grootdistributie? De vraag is al oud maar wordt steeds prangender.

In de wereld van de multinationals die heersen achter de schermen van de industriële landbouw beweegt nogal wat de jongste tijd. De jongste evolutie is de overname door het Duitse Bayer van het Amerikaanse Monsanto, bekend van Roundup en vroeger DDT.

Voortaan is het Rikolto. Vredeseilanden maakt noodzakelijke keuze duidelijk om relevant te blijven en rol te spelen in de broodnodige wereldwijde transitie naar een duurzame voedseleconomie. Succes is gewenst maar niet gegarandeerd.

De courante agro-industriële landbouw zit op alle manieren in een doodlopende straat. De analyse daarvan is sinds het begin van Pala te vinden in diverse artikels en in het boek 'Koe 80 heeft een probleem', nog altijd even relevant is als bij het verschijnen tien jaar geleden. De toekomst is te zoeken in agro-ecologie, dat weten we nu al jaren. Wat moet schuilgaan achter dat begrip is echt duurzame landbouw.