Oorlog en vrede

Het loopt al vijf jaar niet lekker met de menselijke ontwikkeling. En de internationale samenwerking vlot allerminst. Die feiten brengen emotierijke vragen in het Human Development Report. Waarom zitten we zo vast? Hoe de impasse doorbreken?

3661 Hondurezen en 33.287 Mexicanen zijn vermoord in 2022, 24.865 Zuid-Afrikanen in 2020 en 44.200 Nigerianen in 2019. Moord is een veel grotere doder dan oorlog.

Geweld in Ecuador werd wereldnieuws op 9 januari 2024. Aanleiding was de live bezetting van een tv-studio door gewapende mannen. Het land is een exponent van snel stijgend geweld in het meest moorddadige continent.

Wat was zeker essentieel aan 2023? En bleef vaak on(der)belicht? Cruciale sociale conflicten bij o.a. Tesla en in Hollywood, een tech gedomineerde revolutie, wereld in terra incognita, verdeeldheid en geweld in opmars, democratie in nood en soms verrassend weerwerk.

Het landgoed Bletchley Park is niet alleen de plaats van de eerste internationale bijeenkomst over artificiële intelligentie op 1 en 2 november 2023.
In de Tweede Wereldoorlog vonden er nog veel beslissender activiteiten plaats.

Van Rusland-Oekraïne tot Israël-Gaza. Oorlog domineert opnieuw het nieuws. Dat is niet toevallig want zware gewapende conflicten eisen de jongste jaren opvallend meer slachtoffers. Ze delen echter niet dezelfde aandacht.

Onze wereld verandert zo snel dat we op onbekend en gevaarlijk terrein zijn beland. Vooral klimaatrecords maken overduidelijk dat we ondergaan waarvoor tientallen jaren is gewaarschuwd... almaar erger. Wie kan nu nog wegkijken van de feiten?

Meer dan twee jaar na de militaire staatsgreep in Myanmar is alleen zeker dat er niet snel een einde komt aan het aanslepende drama van een bloedige burgeroorlog.

Er gaat bijna geen dag voorbij of gewapende groepen plegen aanslagen tegen burgerdoelen in Centraal- en Noord-Mali waarbij soms honderden doden vallen. Zelfs in de buurt van de hoofdstad Bamako waren er in januari terreuraanvallen.

Wereldwijd worden parlementariërs in toenemende mate geconfronteerd met mensenrechtenschendingen en een groter risico op represailles, simpelweg omdat ze hun mandaat uitoefenen of hun ideeën uiten. Azië volgt dezelfde trend.

Als acht miljard mensen een veiliger toekomst willen, maken ze best doodnuchter de stand van zaken op: mondiaal versnellen vele crises, ze doen meer pijn en de antwoorden voldoen niet. Zo vermijden zij de illusie goed bezig te zijn... en ontdekken gelukkig ook dat duurzame veranderingen soms beginnen lukken.

Te midden van misdaden tegen de menselijkheid laat de Myanmar junta af en toe gevangenen vrij. Met dit spel van valse goede wil hunkert ze naar legitimiteit in een al te meegaande wereld.

Een wereld die digitaliseert voert ook conflicten steeds meer online. Maar hoe zich informeren over cyberterrorisme in bv. Oekraïne, een fenomeen dat veel minder zichtbaar is dan artilleriebeschietingen of tankgevechten?

In Tigray voeren Ethiopië, Tigray, Eritrea en milities een wrede oorlog. "Tot wel een miljoen troepen zouden vechten met wellicht 100.000 doden de jongste weken." Er is nu wel een bestand, maar enkel tussen Ethiopië en Tigray... en houdt het stand?

De inwoners van Myanmar krijgen het snel steeds slechter te verduren sinds de staatsgreep van begin vorig jaar. Jan Servaes laat de cijfers spreken.

Het leger van Myanmar is herhaaldelijk beschuldigd van wreedheden en oorlogsmisdaden. Behalve in de periodes 1948-1958 en 2010-2021 heeft dat leger 73 jaar met absolute controle geregeerd.

Heel anders dan Poetin Rusland en andere autocratieën pakken democratieën hun conflicten geweldloos aan. Het is een ijzersterk argument om democratie overal te laten floreren… Maar democraten weten nog altijd niet hoe dat moet.

Terwijl de aandacht van de wereld bijna volledig is gericht op de Russische invasie van Oekraïne, valt er nauwelijks iets over de tragedie in Myanmar te vernemen. De internationale gemeenschap kijkt liever de andere kant op.

De VS als - voorlopig nog - enige supermacht en Amerikaanse internetgiganten als overwinnaars van globalisering en digitalisering… met enkel China als ernstige uitdager. Kan de rest van de wereld nog een ongebonden weg uit?

Naast miljoenen Oekraïners die vluchten voor het Russische oorlogsgeweld, verlaten ook honderdduizenden Russen hun land. Eén van hen is de politieke cartoonist Sergei Elkin, auteur van de reeks ‘Het Rusland van Poetin’.

Er is een nieuwe Russische Lazarus die het nepnieuws uittekent voor de Oekraïne oorlog. Maar "de mens is groter dan de oorlog" schreef de Nobelprijswinnares Literatuur Svetlana Aleksijevitsj in haar pijnlijk correcte documentaire roman 'De Oorlog Heeft Geen Vrouwengezicht'.

Sinds Poetin de Oekraïne oorlog begon, protesteren Russische burgers elke dag, met petities, open brieven en manifestaties. Na 10 dagen waren er naar schatting 10.000 betogers gearresteerd. Is Europa klaar om ook vluchtelingen uit Rusland te ontvangen?

Naarmate de oorlog vastloopt in Oekraïne, nemen de dreigementen hand over hand toe. In de Europese instellingen nemen wraakgevoelens – en onmacht – een steeds vrijere loop.

De hele wereld moet de gewelddadigheid van Rusland met Poetin als heerser al lang kennen, van Tsjetsjenië tot de Krim, van Anna Politkovskaya tot Alexei Navalny, van Syrië tot het onderbreken van gastoevoer. In het bijzonder Europese politici gaan meermaals zwaar in de fout bij hun aanpak.

Voor wie nog niet helemaal overtuigd is dat enkel voor oorlog alles moet wijken: in deze Oekraïne oorlog is zelfs geld afgeschaft, althans voor Rusland.