Coöperaties

De bevraging over het energiepact is schijnparticipatie: wel onze mening , geen echte stem. Net zo het zoeken van burgerkapitaal voor hernieuwbare energie: wel onze centen, geen echte participatie. Nochtans kan echte burgerparticipatie de kloof burger-politiek dichten én burgers mee aan het stuur van de transitie naar duurzaamheid zetten.

Onze energietoekomst ligt bij een samenleving die goed samenwerkt met haar overheden. Maar echte burgerparticipatie is meer dan spaargeld van burgers zoeken voor energieprojecten. Overheden en burgers die samen de energienetwerken gaan besturen, dat is dé kans om onze democratie diepgaand te vernieuwen.

Coopstroom is opgericht op 20 mei 2017. Eind juni-begin juli al haalt de nieuwe coöperatie voor het eerst geld op bij de burgers. En op 26 juli, amper twee maanden later, is het eerste project een feit: er liggen 46 zonnepanelen op het dak van VormingPlus.

Wie zijn de 300 grootste coöperaties in de wereld? In welke sectoren zijn ze zoal actief? En welke zijn dan telkens de belangrijkste? De antwoorden zijn te lezen in de World Co-operative Monitor.

Wie geïnteresseerd is in hoe coöperaties bijdragen aan duurzame werkgelegenheid en aan waardig werk, van Italië tot Vietnam, kan terecht op de website van de Internationale Arbeidsorganisatie.

De intercommunale Eandis en Infrax fuseren. Maar is er plaats voorzien voor de burgers? En helpt dit ons aan die dringende energietransitie?

Met op kop de staten Maryland en Vermont in 2010 hebben zowat dertig staten in de VS het wettelijk mogelijk gemaakt om een benefit corporation op te richten. Dergelijke bedrijven zijn in de eerste plaats bedoeld om het publiek goed na te streven.

Democratisch verkozen politici dragen een grote verantwoordelijkheid in het beheer van publieke diensten via onder andere intercommunales. Maar zij kunnen het niet alleen. In de 21ste eeuw wordt het tijd om de burger veel nauwer te betrekken bij het bestuur van publiekgoed.

"Dat bewegingen als Occupy weigeren zich te structureren, is een kolossaal falen en een reden voor ontgoocheling. Het getuigt van een volkomen misvatting en naïviteit over machtsverhoudingen. En dat falen draagt bij aan de groei van cynisme en wantrouwen in politiek."

Wat als schoonmakers samen eigenaar zouden zijn van de app die hen werk geeft? Of als Uber naast wagens ook winst zou delen? Deelplatforms kunnen beter door ze coöperatief te organiseren. Daarover ging de conferentie Building The Cooperative Internet in New York.

Coop en Migros zijn veruit de twee grootste Zwitserse ketens van supermarkten. Allebei zijn het coöperaties met respectievelijk 2,5 miljoen en 2,17 miljoen leden. En allebei gaan ze prat op hun prestaties én ambities inzake duurzaamheid. Wat brengen ze ervan terecht?

Natuurlijk kunnen overheden, samenleving en bedrijven maar best samenwerken om welvaart en welzijn te creëren. Maar altijd is het uitkijken of de lasten en lusten eerlijk verdeeld zijn. Voor investeringen in infrastructuur blijkt vele zogenaamde publiek-private samenwerking (PPS) tussen overheden en privépartners veruit het duurst.

Het aantal actieve coöperaties in Nederland is de voorbije twee jaar toegenomen van 1700 tot ruim 2500. En ze rukken op buiten de klassieke sectoren van landbouw en verzekeringen. Samen haalden ze in 2015 een omzet van 111 miljard euro.

Laten we gebruikmaken van de noodzakelijke omschakeling naar hernieuwbare energie om zowel een ecologische als een democratische transitie door te voeren. Want energievormen als wind, zon, waterkracht, biomassa zijn veel decentraler te beheren dan olie, gas, steenkool of kernenergie.

Geconfronteerd met een staaltje absurde Belgische 'humor' dienen energiecoöperaties die zich toeleggen op hernieuwbare energie klacht in bij de Europese commissie over de verlenging van de levensduur van kerncentrales.

Kan dat, werknemers die hun eigen baas zijn? In werkerscoöperaties zijn de medewerkers de coöperanten. Ze brengen zowel hun arbeid als het nodige kapitaal in. Zo zijn zij die werken tegelijk eigenaars en bazen in hun coöperatieve bedrijf. Het boek 'De werkerscoöperatie' belicht dit alternatief.

Goed wonen is van onschatbaar belang. Dan is het meer dan spijtig dat het aanbod aan de zogenaamde ‘onderkant van de woningmarkt’ – versta mensen met een laag inkomen - onvoldoende, dikwijls onaangepast of zelfs ronduit slecht is. Onbegrijpelijk dat we tussen privé en overheid niet massaal wooncoöperaties introduceren.

Een nieuwe bank oprichten in de goede oude traditie van ‘er te zijn voor de mensen', dat is de ambitie van een aantal Oostenrijkers. Het zou de eerste ethische alternatieve bank in hun land moeten worden. Klinkt allemaal mooi, maar lukt het ook in de praktijk?

David Erdal, Schotse ondernemer, auteur en onderzoeker, getuigt over de kracht van de werknemerscoöperatie, voortrekker in betrokkenheid en tevredenheid van werknemers.

Na deel 1 en deel 2 kon u even laten bezinken hoe hard samenleving, milieu en democratie onder vuur liggen. Mogen we hopen dat we nog deze eeuw kunnen schrijven: we leefden gevaarlijk?

Vrijwel overal in Europa strijden burgers voor hun energie. Dat is niet altijd duidelijk voor wie vooral met een lokale bril kijkt. Veel zichtbaarder wordt het wanneer actievoerders en energiecoöperaties verzamelen blazen, zoals vorige maand in Tsjechië.