2021 zwaar voor democratie, samenleving en milieu. Zet toch duurzaamheidsbril op

Deze Pala blik op markante momenten en evoluties in 2021 valt soms samen met een klassiek media i jaaroverzicht maar meestal niet. De selectie is ingebed in de lange termijn, kijkt geregeld vooruit en zet daarbij een duurzaamheidsbril op. In afzonderlijke artikels behandeld zijn Coronacrisis 2 jaar en de cruciale vraag Wat met onbekwame raadgevers?

‘Laat de honden los’

2021 trapt af met een oorverdovend alarmsignaal voor alle democraten. Op 6 januari laat de Amerikaanse president de honden los op het Capitool en kapseist de democratie i bijna.

Diezelfde dag houdt ze op te bestaan in Hongkong met 53 arrestaties van de democratische oppositie en 72 invallen. Ook al is ze ‘gegarandeerd’, China doet de persvrijheid op slot.

In Rusland ligt de democratie al langer in coma. Op 1 februari drijft een militaire staatsgreep Myanmar verder naar de chaos: beleeft de wereld een nieuw ‘Syrië’? Pala besteedde er heel wat artikels aan.

Niet uit het oog te verliezen is het oprukkende digitale totalitarisme, zowel van bedrijven i als van staten, en het belang van datademocratie i. Raakt de vrijheid van communicatie ooit gewaarborgd online?
De Facebook Files verhoogden eindelijk wat de aandacht, maar het blijft hoogst onzeker of de digitale platformreuzen echt aan banden zullen worden gelegd.

Af en toe is er beter nieuws

Na meer dan een jaar massaal protesteren en harde repressie met honderden doden zijn de Indiase boeren succesvol in hun verzet tegen nieuwe landbouwwetten.

Of er is IJsland dat de weg blijft tonen, al jaar en dag het land met de meeste gelijkheid ter wereld.

Veranderingskracht samenleving onder druk

Toch is er een fundamenteel zorgwekkende evolutie. Twintig jaar na het hoogtij van het antiglobalisme slagen samenlevingen – ooit gangmakers van de welvaartsstaat – er maar slecht in om de wereld op het spoor van rechtvaardige duurzaamheid i te krijgen. Corona zet hun kracht om noodzakelijke sociale en ecologische transitie i af te dwingen nog meer onder druk.

Klimaat en transitie

Ongefundeerd optimisme over klimaat en transitie na Glasgow zal zeker niet helpen om de gevaarlijke non-politiek te doorbreken. Evenmin behulpzaam is het risico van een losgeslagen opwarming en een broeikasaarde onderschatten.

Ook cruciaal, de aanpak van de milieucrisis is niet gebaat bij techno-fictie zoals enkele wetenschappers analyseren in een Pala bijdrage.

Ongelijkheid en onrechtvaardigheid

Uiterst cru is dat de maatschappelijke en politieke onmacht zich vertaalt in een hongerige toekomst voor wie arm is, en dat de welvaart van vandaag dikwijls steunt op het verbruiken van de toekomst en van groeiende ongelijkheid.

Bij zovele ontwikkelingen rijst de vraag of de wereld haar Duurzame Ontwikkelingsdoelen moet herijken.

En ook, kunnen landen hun heel beladen verhoudingen veranderen? De Kameroener Achille Mbembe formuleerde concrete voorstellen voor de top Afrika-Frankrijk.

De welvaartsmachinerie van morgen: een moeizaam werk i voor burgers, overheden en economie i

Voor een democratische economie zijn o.a. sterke coöperaties i nodig. Zeker, talrijke burgercoöperaties spelen een rol in de energietransitie maar kunnen ze even dynamisch zijn als de nieuwe energiemultinationals? Als hun armpjes te kort zijn om snel de dringende grootschalige ecologische en sociale transities te realiseren, is het te verkiezen dat wind- en zonmultinationals het alvast overnemen van de oliemajors en die laatste op klimaatverzet stuiten.

Een boeiende case voor het moeilijke samenspel tussen economie, samenleving en politiek biedt de coöperatie i Railcoop. Die wil treinen laten rijden waar de Franse spoorwegen ermee stoppen.

Zet toch die duurzaamheidsbril op

De klassieke competitiviteitslijstjes waarnaar het gros van de economische wereld en volgzame politici staren, benevelen het zicht want ze vatten duurzaamheid niet. De Global Sustainable Competitiveness Index kijkt uitdrukkelijk ook naar hoe het milieu en samenleving vergaan om de rangschikking op te maken van de meest duurzaam competitieve landen. Daarin is het ver zoeken naar de VS, en naar China i.

Een duurzaamheidsbril opzetten verraadt hoe we overal de grond kapot maken, overal gaan bossen, grasland, drasland en akkers achteruit. Terwijl, en dat is het goede nieuws, herstel slim is en kan. Mogelijk dwingen klimaatontwrichting en verregaande ecologische vernietiging zelfs tot een nieuwe voedselrevolutie, zonder plant of dier en vele malen kleiner grondgebruik? Eten we morgen ‘elektrisch voedsel’?

Natuurlijk is investeren in de duurzame economie en samenleving van morgen dringend, maar onze keuzes moeten sociaal rechtvaardig zijn, en ook maximaal democratisch. Let zeker op voor de illusie van duurzaam beleggen die de financiële wereld voorspiegelt. Zij houdt noodzakelijke systemische transities tegen, aldus het voormalige hoofd duurzaam beleggen van ’s werelds grootste vermogensbeheerder.

Dirk Barrez

Hoofdredacteur Pala.be en auteur van TRANSITIE. Onze welvaart van morgen en 11 politieke dwaasheden   

PS: de corona i pandemie is het onderwerp van de afzonderlijke Pala bijdrage Coronacrisis 2 jaar 
PS 2: ook afzonderlijk behandeld is de cruciale vraag Wat moeten samenlevingen met ‘deskundigen’ die crises verergeren?

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier