Klimaat

TRANSITIE. HOE HET NIET MOET 1. Vóór 1900 reden er al elektrische auto’s. Ze werden vlug industrieel geproduceerd. Weinig illustreert beter de aberrant trage, inefficiënte aanpak van duurzaamheidstransities dan de huidige herinvoering van de elektrische auto.

De pandemie toont klaar het onvermogen van vele politici om zelfs met de meest dringende crisis om te gaan. Het laat zich raden hoe slecht ze de klimaat- en andere crises aanpakken die minder snel evolueren. Ongefundeerd optimisme zal niet helpen om deze gevaarlijke non-politiek te doorbreken.

Het IPCC en de klimaattop in Glasgow gaan ervan uit dat de zee in 2100 maximaal een meter is gestegen. Maar hoe zeker is dat als het water in het verleden bij vergelijkbare CO2-concentraties wel 4 tot 5 meter per eeuw steeg? En wetenschappers een snel afkalven van de ijskappen mogelijk achten?

Het valt niet te begrijpen dat nog in 2021 het klimaatrapport van het IPCC én vele media er zo hard op blijven focussen “dat de huidige klimaatverandering van mensenhand is…“ Die leerfase zou al tientallen jaren achter de rug moeten zijn.

De ooit onaantastbare managers van ExxonMobil, Royal Dutch Shell en andere oliemultinationals zijn in het verweer gedreven voor hun klimaatpolitiek. Rechters en aandeelhouders laten hen niet langer ongemoeid.

Sinds begin 2020 verbiedt een internationaal verdrag kernwapens. Naast de humanitaire gevolgen vragen de risico's van nucleaire winter en vuurstormwolken aandacht en groeit bezorgdheid over de ecologische gevolgen van een 'beperkte' inzet van kernwapens.

Er valt vanuit het Zuiden te kijken naar de ecologische crisis. Maar ook een Europese kijk is uiterst revelerend. Bewaakt de Europese Unie wel degelijk die urgentie in haar crisisbeleid?

Het gerecht laat falende gokbankiers ongemoeid, acht klimaat onbelangrijk en vindt 10.000 coronadoden van geen tel. Systematisch weigert justitie zwaar structureel onrecht aan te pakken. Moet dat echt zo?

Op de documentaire ‘Planet of the Humans’  over de beperkingen van hernieuwbare energie werd zware kritiek geleverd. Bernard Mazijn brengt tegenargumenten aan en verwacht van de criticasters dat ze problemen openlijk onder ogen zien.

De milieuministers van 17 EU-landen bepleiten om de Green Deal centraal te plaatsen in het herstel na de corona pandemie. België is daar niet bij.

Uiterst langzaam groeit het besef dat droogte niet enkel een fenomeen is uit andere continenten, of Zuid-Europa. Onze watercrisis is almaar nijpender. Zijn de ontziltingsinstallaties al besteld?

Om amper meer te produceren, heeft de Nederlandse landbouw 6 maal meer energie nodig dan in 1950. Duurzame landbouw in 2040 moet heel anders.

De coronacrisis maakt olie spotgoedkoop. Gaan we nu de fossiele industrie en hun bankiers redden? En zo de transitie naar hernieuwbare energie, nog altijd urgent, zwaar hinderen? Of kiezen we verstandig?

Niet alle gevolgen van corona zijn even rampzalig.

We juichen best niet te vroeg over de stabilisatie van de CO2-uitstoot in 2019. Vooral niet omdat we wegkijken van de essentie van klimaatverandering: de CO2-concentratie is al veel te groot om een destabiliserende stijging van het zeewater nog te vermijden. Blijven de vragen: hoe hoog? En hoe snel?

De Europese Commissie voorziet 7,5 miljard euro ‘vers geld’ voor het Just Transition Fund. Maar is dat genoeg voor een rechtvaardige transitie? En hoe verstandig is het om dat te laten afhangen van privé investeerders?

Boden de Australische bosbranden de beelden van het jaar? Of de wijngaarden die voor het eerst kapot brandden door de hitte? We kijken best voorbij de bosbranden naar die voor iedereen levensbelangrijke kwestie: wat schaft de pot morgen nog?

Als een ‘metaforum’ spreekt, zou dat terecht aandacht moeten wekken. Maar hoe meer ik lees van Leuvense professoren over klimaat, hoe minder ik mijn ogen geloof. Zo snel zo veel nonsens opeenstapelen, is meer dan ontgoochelend van ‘de slimsten onder ons’.

Het begrip transitie haalt volop de media, meestal in combinatie met klimaat. Ook fundamentele oplossingen belanden op tafel met de Europese 'Green Deal'. Toch dringt onvoldoende door dat transitie in zowat alle sectoren moet, zeker ook landbouw: zelfs de Vlaamse milieubeweging focust op lichtpuntjes in de marge.

Een nuttige studie maar er valt te discussiëren over de naam ‘klimaattransitie’. Want de duurzaamheidstransitie moeten we omvattend aanpakken, niet in afzonderlijke klimaat- of andere schuifjes.

Als we een milieuvriendelijke en sociaal rechtvaardige voedselvoorziening willen, dan moet het Europese landbouw- en vrijhandelsbeleid volledig worden omgegooid. Dat maakten vorige artikels pijnlijk duidelijk. In dit laatste artikel: hoe moet het dan?

Onze voedselvoorziening is al tijden uitgegroeid tot een rampzalig systeem, niet milieuvriendelijk en sociaal onrechtvaardig. Zo leerde een eerste artikel. In deze tweede bijdrage licht Guus Geurts toe hoe het in de Europese landbouw van kwaad naar erger is gegaan.

Begin september kwam het VN klimaatbureau met een rapport over de relatie tussen voedselproductie, landgebruik en klimaatverandering. Conclusie: de landbouw moet totaal anders. Volgens milieu- en landbouwdeskundige Guus Geurts kán het ook anders. Dit is de eerste van drie bijdragen.

Veel drukte vorige week over de Braziliaanse bosbranden. Niet onterecht… al waren er elders in de wereld meer bosbranden.

2 WAAR MOET HET NAARTOE? Voor een echt duurzame economie zijn drie grote stappen te zetten. Respecteert ze de aarde? Laat ze de mensen leven? Welke economische instrumenten zijn daarvoor meest nuttig? In deze bijdrage de prioritaire ecologische duurzaamheid.