PALA Woordenboek

onder de toelichting overzicht van belangrijke Pala i artikels met link

We staan allen onder toezicht. Op internet i worden we gevolgd en geclassificeerd.

En waarom al die datajacht? Onze meest persoonlijke gegevens, overtuigingen, zelfs persoonlijkheidskenmerken zijn koopwaar geworden.

Dit heeft geleid tot de grootste geld i- en machtsconcentratie ooit in handen van privé concerns: GAFAM, te weten Google (Alphabet), Apple, Facebook (Meta Platforms), Amazon, Microsoft.

Overheden, zelfs de zich meest democratisch wanende, concentreren zich allerminst op de bescherming van hun burgers tegen de monopolistische dataverzamelaars, nochtans een kerntaak. In plaats daarvan profiteren ze van hun bestaan om zelf grootschalig burgers te kunnen bespioneren.

Datastrijd met zware gevolgen

Niet enkel raken we onze privacy kwijt.

Ook ons koopgedrag wordt verregaand gemanipuleerd.

Evenals ons kiesgedrag: Brexit, Trump,…

En ook ons gedrag tout court: de grootste politieke excessen vertonen zich blijkbaar zelfs in de meest bevolkingsrijke landen. China i met zijn op de rails gezette sociaalkredietsysteem. India met Aadhaar, een identificatieprogramma dat afnemen van vingerafdrukken en irisscans voor tal van zaken verplicht wil stellen.

Belangrijkste Pala i artikels met betrekking tot datademocratie i

We staan allen onder toezicht (28 november 2018)

We worden gevolgd en geclassificeerd. Onze meest persoonlijke gegevens, overtuigingen, zelfs persoonlijkheidskenmerken zijn koopwaar geworden. In plaats van hen te beschermen tegen datareuzen profiteren overheden ervan om zelf grootschalig burgers te bespioneren. Zeg niet dat u het niet wist.

1 jaar GDPR: is uw privacy beschermd? (27 mei 2019)

Al een jaar leren we leven met GDPR. Zijn burgers nu beter beschermd tegen digitale reuzen als Google en Facebook? De leden van de werknemerscoöperatie i Nestor zijn daar niet van overtuigd.

E-prikkeldraad en de herovering van de digitale commons (13-02-2017)

We kennen al lang de voordelen van kennis delen, denk aan boeken en bibliotheken. Maar blijft dat lukken nu vooral Google, Facebook, Uber, Airbnb … niet ophouden hun elektronische prikkeldraad te plaatsen in wat eigenlijk de publieke ruimte van internet i is?

Deze bijdrage bouwt verder op Keizer Facebook. Sociale netwerken helemaal niet sociaal - een analyse (28-10-2010)

Als algoritme bepaalt wie steun krijgt, is er geen sociale zekerheid voor iedereen (21 augustus 2023)
Om te beslissen over wie al dan niet kan genieten van steun, vertrouwen overheden steeds meer op automatisering. Zo vallen velen echter onterecht uit de boot… en sneuvelt het recht van iedereen op sociale zekerheid i.

De nodige impact, de juiste schaal (27/3/2018)

Fairphone, Framadrive en tal van andere noodzakelijke alternatieven om onze wereld te verduurzamen hebben één grote beperking: ze zijn niet goed bezig, of zeker niet goed genoeg.

Wie informatie zoekt, die vindt... maar niet met Google (19/12/2016)

Digitale prikkeldraad bestrijden - Global Commission on Internet Governance (11/3/2014)

zie ook antimonopoliewetten i digitaal i

Voor vele jongeren – in dit geval al wie pakweg jonger dan 50 is – zal het een koude douche zijn, of zelfs ronduit schokkend. Wanneer ze weet krijgen van het rapport The Limits of Growth i uit 1972, dat toen al accuraat de toename van de CO2-concentratie voorspelde mét als oorzaak de verbranding van fossiele brandstoffen door de mens, zullen ze zich terecht afvragen: ‘Maar waar is jullie verstand gebleven? Politiek, economie i en samenleving wisten al die tijd dat de wereld een gevaarlijke, onhoudbare koers aan het varen was. Waarom hebben jullie – politici in de allereerste plaats – decennia gewacht om in te grijpen?’

Het besef van het belang en de dringendheid van een omslag was evenwel groot in die tijd. Ter illustratie, nog datzelfde jaar verscheen onder andere de Nederlandse vertaling van The Limits of Growth i met als titel Rapport van de Club van Rome i. De grenzen aan de groei i. Het rapport was inderdaad bedoeld voor die denkgroep. Die verzamelt sinds 1968 en tot vandaag wetenschappers, economen, zakenmensen, internationale ambtenaren en toppolitici uit alle werelddelen. Ze delen een grote bezorgdheid over de problemen die opduiken voor de mensheid. Daarom vragen ze in 1970 aan de Systems Dynamics Group van het befaamde Massachusetts Institute of Technology (MIT) om een studie te maken.

De grote verdienste van dat rapport is dat het uitgaat van het wereldsysteem Aarde i en wijst op de onhoudbaarheid van de groeitrends inzake industrialisering, bevolking, vervuiling i, voedselproductie en uitputting i van natuurlijke hulpbronnen. Het poneert ook zonneklare conclusies.

Een ecologisch en economisch evenwicht is mogelijk

Wie zal vandaag de drie conclusies uit The Limits of Growth i tegenspreken? Ten eerste: bij ongewijzigde trends zullen we binnen honderd jaar de grenzen aan de groei i bereiken. Ten tweede: het is mogelijk die trends te veranderen en een toestand van ecologisch en economisch evenwicht op te bouwen. Ten derde: als alle volken het tweede verkiezen, zal de kans op succes groter zijn naarmate ze sneller beginnen.

Nogmaals, dat alles dateert uit 1972, en weinig informatie raakt in die tijd meer verspreid over de aardbol of krijgt meer aandacht. Er is zelfs niet de minste reden voor excuses in de aard van ‘dat wisten we niet’ of ‘dat konden we niet weten’.
 

Bron voor deze term is het boek Barrez Dirk i, Transitie. Onze welvaart van morgen, p.19-20

De Val der Engelen i. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen is een boek dat Dirk Barrez schreef in 1991 over "de ontaarding van de internationale samenwerking" zoals in de titel van de inleiding staat.

Te langzaam dringt door hoe belangrijk het geheel van mensenrechten i is dat onze wereld moeizaam heeft opgebouwd. Burgerlijke en politieke rechten, economische, sociale en culturele rechten, ze wijzen allemaal de weg naar een meer menselijke wereld.

De auteur acht de niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisaties (NGO's) onvervangbaar als zij streven naar veranderingen in de wereldverhoudingen tussen Noord en Zuid die vandaag tot de miskenning van zovele mensenrechten i leiden.

Hulp is de allerarmste vorm van samenwerking

Maar er rijzen problemen als NGO's vergeten dat hun opdracht om mensenrechten i draait en bijna uitsluitend vertalen in financiële hulp. Want hulp is net de allerarmste en allerslechtste en dus meest verwerpelijke vorm van internationale samenwerking. Waarom?

Ten eerste omdat hulp het ontwikkelingsprobleem niet meer in termen van mensenrechten i - en dus in politieke termen - plaatst maar wegbergt in de sfeer van de hulp, de caritas, de liefdadigheid.

Ten tweede omdat de NGO's de mythe creëren en koesteren dat hun hulp, hun ontwikkelingssamenwerking i ook echt zou helpen de problemen van de Derde Wereld i op te lossen.

Ten derde omdat NGO's die vergeten dat hun opdracht om mensenrechten i draait en een politieke uitdaging is, niet meer zijn dan hulporganisaties. Ze worden meer deel van het probleem dan van de oplossing.

Inhoud van De Val der Engelen i

Na een inleidende blik op de echte wereld vandaag en op het ontstaan van NGO's, toont dit gewild striemend pamflet in een eerste deel dat het de NGO's vooral om geld i is te doen.

Dan volgt het kernprobleem: we ontdekken dat de NGO-hulp niet bijdraagt tot de ontwikkeling i van Derde Wereldlanden en waarom hun hulp niet kan werken.

Het derde deel verdiept zich in de verblindingsmachine die de NGO-wereld is geworden.

De uitleiding waarschuwt voor dooddoeners en schetst de contouren van een mogelijk alternatief.

"Meest besproken onuitgegeven boek"

Nog voor het pamflet uitgegeven geraakt, doet De Val der Engelen i ongezien veel stof opwaaien: kranteninterviews, debatten, massaal bijgewoonde discussieavonden, voorpublicaties, verspreiding van ongeautoriseerde kopieën, zelfs boekbesprekingen... Al vindt het twee jaar lang geen uitgever - meer dan één krabbelt terug onder NGO-druk, een democratisch land onwaardig - mee daardoor wordt het al die tijd misschien wel het "meest besproken onuitgegeven boek".

Uiteindelijk verschijnt De val der engelen i. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen, 1991, 79 p. in Het orkest van de Titanic. Werken aan andere Noord-Zuid verhoudingen, een boek uitgegeven door VUBpress & Student Aid in 1993. Zij zorgen mee voor een bredere en betere publieke discussie.

Op zowel onorthodoxe als klassieke wijzen slaagt het pamflet in zijn ambitie om een debat en een open dialoog te stimuleren over de doelstellingen van NGO's en de essentie van internationale samenwerking. Als reactie ontstaat onder andere de denkgroep Ekstermolengroep.

Twintig en zelfs dertig jaar na het schrijven blijft De Val der Engelen i meer dan eens een referentie in het nog altijd aan de gang zijnde debat over de rol van de NGO's in onze globaliserende wereld waarin de rechten van mensen, samenlevingen én de Aarde i zwaar miskend blijven.

Lees ook
Negen redenen waarom hulp niet helpt | Samenvatting van de in De Val der Engelen i uiteengezette redenen, argumenten, mechanismen waarom of waardoor hulp niet helpt | 12-12-1992

Vind de inhoudstafel van het pamflet onderaan het volledige artikel De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen

Boekinfo
Barrez Dirk i, De Val der Engelen i. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen, 1991, 79 p. in Hans Achterhuis, Dirk Barrez, Yash Tandon, Melanie Schellens, Antonio Elizalde, Alan Fowler, Jean Bossuyt, Het orkest van de Titanic. Werken aan andere Noord-Zuid verhoudingen, VUBpress & Student Aid, 1993, 216 p.

Meer lezen
Welke toekomst voor onze Noord-Zuid NGO's? | 11-9-2007
Ontwikkelings- en milieuwereldje moeten uit hun cocon | 17-11-2015
Jawel, ontwikkeling en transitie zijn heel verwant | 15-5-2017
Van vlag tot hashtag? | 8-10-2015
Verafgoding van dictators | 26-11-2016

eind 2002 sluit Philips Hasselt de deuren, 1400 mensen verliezen hun job, het werk i verhuist vooral naar Hongarije en China i. Textiel- en confectiefabrieken van Mexico tot Tunesië en Bangladesh ervaren de mokerslag van de Chinese industrie.

Delokalisatie i – de verhuis van economische activiteiten naar andere landen of regio’s - overkomt miljoenen werknemers i, in rijke landen én in arme landen. Economische activiteit verschuift steeds sneller doorheen de wereld, op zoek naar de goedkoopste en voordeligste plekken. Die vrijheid om te ondernemen leidt dikwijls tot grotere productiviteit en betere producten. Delokalisatie i hoeft niet negatief te zijn, op voorwaarde dat er nieuwe werkgelegenheid komt en opvang voor wie toch uit de boot valt. En waar het werk i naartoe gaat moeten de mensen meer gaan verdienen en betere arbeidsvoorwaarden verkrijgen. Maar ook een negatief scenario is mogelijk. De ongeremde jacht op de goedkoopste en meest onbeschermde arbeid i verandert het mondiale economische speelveld in een strijdperk met vooral verliezers. Voor steeds meer mensen is werk i, inkomen en dus het leven zelf wankel. Ongelijkheid en armoede i groeien. Uiteindelijk verliest ook de economie i zelf bij zoveel dalende koopkracht. Om dit scenario te voorkomen moeten we dringend afspreken welke minimale regels van sociale bescherming en zekerheid niet langer straffeloos mogen overtreden worden in de wereld.

We moeten ons hoeden voor een al te somber toekomstbeeld. De leegloop van de industrielanden is niet voor morgen. De volledige of gedeeltelijke sluiting van een Belgische fabriek om ze ergens anders neer te poten, blijft eerder uitzonderlijk. Het komt vaker voor dat bedrijven i elders filialen oprichten om een gedeelte van de productie uit te besteden, een ander product te ontwikkelen of een nieuwe markt aan te boren. Er is dus een groot verschil tussen de zogenaamde delokalisatie i met afbouw die gelukkig niet zo veel voorkomt en delokalisatie i met expansie of diversificatie.

artikel en video over het verhaal van Philips Hasselt

de economie i is de voorbije decennia door het wegvallen van vele grenzen als het ware in de mondiale champions league gaan spelen. Maar overheid en samenleving spelen vooral nog nationaal, een beetje Europees en veel te weinig op wereldschaal. Zo verliezen ze hun democratische greep die hen binnen de nationale grenzen in staat stelde de nodige sociale en ecologische spelregels op te leggen aan de economie i en haar te gebruiken om de welvaartsstaat te realiseren. Dat lukt niet langer wanneer de economische macht i huist bij multinationals, enkele grote landen, instellingen zoals IMF i en bovenal zoiets ongrijpbaars als de volledig vrije wereldmarkt. Het democratisch deficit i kan enkel maar worden overwonnen indien politiek en samenleving zich op wereldvlak organiseren om de economie i afdwingbare regels op te leggen. Daarvoor moet ook de overheersende opvatting sneuvelen dat politiek zich ver moet houden van de economie i.

Ander woord voor ontwikkelingslanden, arme landen of het Zuiden.

Oorspronkelijk maakte de term het onderscheid met de eerste wereld van de Verenigde Staten en zijn bondgenoten, het ‘westerse blok’, en met de tweede wereld van de Sovjetunie en zijn bondgenoten, het ‘oosterse blok’.

Die tweede wereld bestaat eigenlijk niet meer, maar daarom schuift de Derde Wereld i nog niet op.

Al in de nadagen van het kolonialisme werden de arme landen gedoopt met de afschuwelijke verzamelnaam ‘Derde Wereld i', waarmee talloze verschillende mensen, volkeren, culturen en vormen van levensvoorziening zomaar op één hoop werden gegooid. We zullen het jammer genoeg met die benaming moeten stellen.

Er is ook wel een verantwoorde reden om de grof veralgemenende begrippen Derde Wereld i of het Zuiden te gebruiken. Er is namelijk een punt van gemeenschappelijkheid dat deze zo verscheiden wereld vertoont, of beter, opgedrongen heeft gekregen. Toen het Westen zich ontwikkelde en zich militair en economisch de sterkste wist, heeft het op nietsontziende wijze zowat de hele wereld in die ‘ontwikkeling i' betrokken. Die wereld bood uitzonderlijk succesvol weerstand - Japan -, ging vaker ten onder - Inca's, Azteken - en moest meestal de aftocht blazen op militair, politiek, economisch en soms zelfs cultureel en religieus vlak. De onderontwikkeling was in gang gezet, de Noord-Zuiddeling werd een
nieuw en vrij duurzaam gegeven. Ironischerwijze is de kloof tussen Noord en Zuid het sterkst gegroeid toen het kolonialisme naar de geschiedenisboeken was verwezen.

De jongste decennia is de wereld echter complexer geworden. Nieuwere industrielanden als Zuid-Korea of Taiwan kunnen maar moeilijk nog tot de Derde Wereld i worden gerekend. En landen als China i, India of Brazilië behoren minstens tot een heel andere categorie dan de meeste Afrikaanse of dan de Centraalamerikaanse landen.

Vroeger al liep de kloof tussen rijk en arm natuurlijk niet enkel tussen maar ook door de samenlevingen binnen landen zelf. Vandaag is dat meer dan ooit het geval. De Derde Wereld i rukt op in de traditionele ‘eerste wereld', en die eerste wereld tref je ook meer aan in die vroegere ‘Derde Wereld i'. Overal neemt de inkomenskloof i tussen arm en rijk toe.

wie de vrije markt en niets dan de markt wil laten spelen, ziet graag zoveel mogelijk regels afgeschaft. Dereguleren hangt dus nauw samen met liberaliseren, normen en wetten zouden enkel maar hinderlijk zijn voor de vrije markt. Niemand kan beweren dat een wettendiarree zoals b.v. in België het samenleven beter maakt, al is het maar omdat vele wetten dode letter blijven. Al even dwaas is om niet de voordelen van een goede marktwerking te plukken. Maar meest dwaas is de ambitie om regelgeving en overheden volledig uit het economische leven te bannen, want dat maakt één regel dominant, dan telt enkel nog het recht van de sterkste en de rijkste. Als het om onze welstand draait, om wat we in het leven nodig hebben en belangrijk vinden, zijn het wetten die de rechten van de zwakkeren beschermen, of het nu gaat om werknemers i, kleine ondernemers of zelfstandigen, consumenten, het milieu, inheemse volkeren, ja zelfs aandeelhouders.

zie ook liberalisering i, neoliberalisme, privatisering i

In het eerste decennium van de eenentwintigste blazen ze bij de Dexia i bank zowat de grootste luchtbel uit het financiële universum. Vanaf 2007, en zeker vanaf 2008, kon een nuchter waarnemer opmerken dat deze bank zich had geïnstalleerd op een vulkaan van rommelkredieten.

In september 2008 liep het volledig fout… alleen was het niet Dexia i dat de rekening moest betalen van zijn gokschulden. Omdat Dexia i – net als Fortis en KBC – een zogenaamde systeembank is, kon ze afdwingen om te worden gered op kosten van de belastingbetaler.

Najaar 2011 gebeurt het niet langer onvoorstelbare opnieuw: Dexia i klapt ineen en moet een tweede maal worden gered.
Opnieuw wordt de rekening doorgeschoven naar de vooral Belgische royale belastingbetalers. De overheid zegt toe om maar liefst 54 – vierenvijftig – miljard euro aan risicokredieten af te dekken bij Dexia i. Even voluit in cijfers: 54.000.000.000 euro, een onvoorstelbaar groot bedrag.

Overzicht van Pala i artikels over de ineenstorting van de bank Dexia i - zie verder ook onder geld i

66. Tijd voor ernstige beslissingen over geld. We maken van Fortis en Dexia opnieuw 'onze' banken (30-9-2008)

Schade en scherven Dexia-debacle niet te overzien (27-10-2011)

Gokstaat België – nu het Dexia stof gaat liggen, wat hebben we geleerd? (11-10-2011)

Moet de welvaartstaat afgebroken om de schuld van Dexia te betalen? (1-3-2012)

België, kolonie van Frankrijk (14-3-2012)

Na de Dexia-commissie: gelach, verwondering en ontgoocheling (27-3-2012)

Dexia-debacle: alleen de Belgische burgers verdienen kwijting (13-5-2012)

Publiekscoöperaties voor Proximus, Belfius en VRT de betere oplossing (22-1-2014)

Alom oprukkende digitalisering, nog versterkt door artificiële intelligentie, is ongetwijfeld één van de allerbelangrijkste mondiale dynamieken vanaf het laatste kwart van de twintigste eeuw...

Een (r)evolutie waar heel veel bedenkingen over te maken zijn, vooral dan:

- de nooit geziene economische machtsconcentratie die de huidige digitalisering meebrengt;

- de al bijna even ongeziene argeloosheid van samenleving en politiek;

- de grote risico's en gevaren van al te losgelaten digitalisering, algoritmes en artificiële intelligentie;

- de nood aan  gedecentraliseerde digitalisering en
aan echte datademocratie i.

Dit zijn de belangrijkste Pala i artikels:

Van zogenaamde ‘sociale media’ tot AI, argeloosheid is de rode draad | 25 mei 2023
Ineens lijkt AI of artificiële intelligentie overal terwijl ze eigenlijk al decennia in opmars is. Maar er vindt inderdaad een versnelling plaats. En argeloosheid daarover kunnen we maar beter missen, zeker nu zelfs de bazen van OpenAI, Alphabet en Microsoft regulering vragen: alsof Exxon in 1965 zou vragen om een klimaatakkoord.

De veiligheid van AI: Bletchley Verklaring | 15 november 2023
De eerste landenconferentie over mogelijkheden en risico’s van artificiële intelligentie, en de nood aan internationale samenwerking, heeft de Bletchley Declaration opgeleverd. Maar hoeveel overeenstemming is er echt?

Als algoritme bepaalt wie steun krijgt, is er geen sociale zekerheid voor iedereen | 21 augustus 2023
Om te beslissen over wie al dan niet kan genieten van steun, vertrouwen overheden steeds meer op automatisering. Zo vallen velen echter onterecht uit de boot… en sneuvelt het recht van iedereen op sociale zekerheid i.

Wereld onbehaaglijk gewrongen tussen VS en China, tussen metamacht en totalitarisme | 25 april 2022
De VS als - voorlopig nog - enige supermacht en Amerikaanse internetgiganten als overwinnaars van globalisering i en digitalisering… met enkel China i als ernstige uitdager. Kan de rest van de wereld nog een ongebonden weg uit?

Wie beheerst de nieuwste onderzeekabels? | 16 januari 2022
Heel lang beheerste het Britse rijk de cruciale onderzeekabels. Vandaag hebben de datamultinationals Alphabet, Meta en Microsoft die ambitie. Waarom? Die communicatiekabels met namen als Marea en Dunant verzorgen vrijwel alle overzeese datatrafiek.

The Facebook Files | 5 oktober 2021
Facebook ligt de jongste tijd zwaar onder vuur. Maar waarmee begon dat? De Facebook files van The Wall Street Journal, en die gaan nog over veel meer dan de schade die Instagram aan jongeren toebrengt.

Hoe omspringen met artificiële intelligentie systemen? | 5 april 2019
We gebruiken artificiële intelligentie of AI al lang, denk bijvoorbeeld aan online suggesties voor boeken, muziek of wat dan ook. Met het oprukken van AI systemen rijzen er echter fundamentele politieke vragen. Hoeveel macht i geven we aan de technologie en de bedrijven i die er gebruik van maken? Hoe verzoenen we hun activiteiten met privacy en andere essentiële democratische waarden en mensenrechten i?

We staan allen onder toezicht | 28 november 2018
We worden gevolgd en geclassificeerd. Onze meest persoonlijke gegevens, overtuigingen, zelfs persoonlijkheidskenmerken zijn koopwaar geworden. In plaats van hen te beschermen tegen datareuzen profiteren overheden ervan om zelf grootschalig burgers te bespioneren.

E-prikkeldraad en de herovering van de digitale commons | 13 februari 2017
We kennen al lang de voordelen van kennis delen, denk aan boeken en bibliotheken. Maar blijft dat lukken nu vooral Google, Facebook, Uber, Airbnb … niet ophouden hun elektronische prikkeldraad te plaatsen in wat eigenlijk de publieke ruimte van internet i is?

Keizer Facebook. Sociale netwerken helemaal niet sociaal - een analyse | 28 oktober 2010
Zijn we zo hard op ons hoofd gevallen dat we onze vrijheid van communicatie inleveren bij Facebook en andere zogenaamde sociale netwerksites? Zo gek deze nieuwe almachtige keizers te laten beslissen over wat wel en niet mag in het samenlevingsverkeer? Zo dom om te begrijpen dat de nieuwe sociale netwerken helemaal niet zo sociaal of publiek zijn?

zie ook antimonopoliewetten i datademocratie i

Vind alle artikels over digitalisering onder het thema digitaal

Als een bedrijf financiële winst maakt, kan die (deels) worden gebruikt om de aandeelhouders te vergoeden voor het geld i dat ze ter beschikking stellen. De winst die wordt uitbetaald wordt gedeeld door alle aandelen. Dat bedrag is dan het dividend i per aandeel.

dividend i in een duurzame economie i

Voor duurzame coöperaties i en bedrijven i is financiële winst geen doel op zich, de maatschappelijke doelen staan voorop. Toch is in een duurzame economie i een verantwoorde vergoeding van het kapitaal i van de vennoten niet zonder belang.

Dat is natuurlijk zo omdat ze risico lopen en hun vertrouwen cruciaal is om hun geld i te blijven investeren. Voor de hoogte van het dividend i is zeker de vergelijking relevant van duurzame bedrijven i uit een zelfde economische sector, bijvoorbeeld energiecoöperaties.

Belangrijk om weten is dat een sterk uiteenlopend financieel presteren op de middellange en lange termijn een enorm verschil aan beschikbaar duurzaam kapitaal i, zie daarvoor onder financieel rendement i.

België - vrijstelling dividenden

Dividenden zijn vrijgesteld van belasting voor aanslagjaar 2019 (inkomsten 2018) tot 640 euro per belastingplichtige en per jaar. De betaalde roerende voorheffing is te recupereren via de belastingaangifte.

De officiële informatie over deze vrijstelling vindt u bij de Federale Overheidsdienst Financiën

zie kantelpunt i en vooral niet-lineariteit i

zie maatschappelijk verantwoord ondernemen i

Duurzaamheid i is op een efficiënte wijze de gerechtvaardigde materiële behoeften kunnen invullen van alle nu levende wereldburgers, zonder het vermogen van de komende generaties aan te tasten om in hun behoeften te voorzien. Dat is de vrijwel perfecte definitie van duurzaamheid i, en ze is in grote mate schatplichtig aan het VN rapport Our Common Future i uit 1987.

Duurzaamheid i wil dus een goed presterende economie i die zowel onze planeet respecteert als de mens, daarvoor moeten we minstens het natuurlijk kapitaal i in stand houden. Daar zijn we nog heel ver veraf.

Let wel op. De veelgebruikte voorstelling alsof we duurzaamheid i moeten zoeken ergens midden in het raakveld van het drietal planeet – samenleving - economie i is een farce. Want die systemen bestaan niet naast elkaar. Neen, het economische systeem - de economie i - maakt deel uit van het grotere sociale systeem - de samenleving – dat op zijn beurt een deel is van het nog grotere aardse ecosysteem – de planeet.
Hieruit volgt dat de economie i maar duurzaam kan zijn als ze de sociale grenzen van de samenleving respecteert. En zowel de economie i als de samenleving heeft maar een duurzame toekomst binnen de ecologische of planetaire grenzen i die de planeet dicteert.

zie ook onder transitie i
zie ook duurzame economie i, duurzame ontwikkeling i, duurzame ontwikkelingsdoelen i

www.unep.org

Onder druk van de buitenwereld die meer transparantie wil van bedrijven i over hun milieu beleid en hun sociaal beleid groeit er in de economische wereld sinds eind vorige eeuw een beweging die pleit om niet enkel aandacht te besteden aan de winstcapaciteit van de bedrijven i. Bedrijven i moeten ook de sociale en de ecologische balans van hun activiteiten in rekening brengen. In het Engels spreekt men van de drie P's, profit, people en planet, wat in onze taal misschien best vertaald kan worden met winst, mensen en Aarde i. Op elk van die drie terreinen moeten bedrijven i nagaan wat hun resultaten zijn.

In de jaren negentig duiken de eerste milieurapporten op, met als voorlopers bedrijven i als Monsanto en Norsk Hydro. Volgens KPMG stellen in 2000 al achthonderd bedrijven i een sociaal en ecologisch rapport op, vijf jaar later zijn er dat al negentienhonderd. De helft daarvan is gecertificeerd door een buitenstaander. Bovenop is er een trend om niet enkel de eigen milieuverplichtingen te onderzoeken maar veel bredere duurzaamheidsrapporten over het sociaal beleid en de ecologische impact af te leveren. De kwaliteit en de betrouwbaarheid van deze niet-financiële berichtgeving neemt snel toe. En wellicht brengt de toekomst meer externe certificering, komen er ook wettelijke verplichtingen om zulke rapporten te publiceren en evolueren we naar een aantal standaard rapporteringsschema’s.

Voor de evaluatie van arbeidsvoorwaarden bestaat intussen al de Social Accountability 8000 standaard, voor duurzaamheidsrapporten is er de standaard AA1000AS en voor de evaluatie van milieubeleid heeft de Europese Unie i EMAS ontwikkeld. Maar het lijkt erop dat Global Reporting Initiative i (GRI) zich aan het opwerken is tot de universele standaard voor duurzaamheidsrapportering. Dit alles mag niet doen vergeten dat verreweg de meeste bedrijven i nog allerminst participeren aan deze evolutie.

zie Global Reporting Initiative i, maatschappelijk verantwoord ondernemen i

Als we van lokaal tot globaal onze welvaart willen produceren op een wijze die tegelijk ecologisch én sociaal duurzaam is, hebben we krachtige overheden nodig die de huidige economie i in die richting sturen. Want de vrije markt kan veel maar blijkt impotent om snel de hele wereldbevolking inkomen, werk i en fatsoenlijk leven te bieden in een omgebouwde economie i die niet langer de ecologische pijngrenzen doorboort.

zie ook duurzaamheid i voor meer uitgebreide informatie

Uiterst ambigu en onbevredigend stapelbegrip, net als het begrip ontwikkeling i zelf, wil zowat alles omvatten en zegt eigenlijk niets. Die onduidelijkheid verbergt dat het feitelijk om een light versie gaat van onze huidige economie i die hier en daar wat bijschaving nodig zou hebben. Terwijl echte duurzaamheid i drastische en structurele veranderingen impliceert, ja zelfs het ontwikkelen van een heel andere economie i.

zie ook duurzame economie i

De duurzame ontwikkelingsdoelen i zijn de opvolger van de millennium (ontwikkelings)doelstellingen i. Ze maken de kern uit van een actieplan met als titel Onze wereld transformeren: agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling i dat officieel wordt gelanceerd door staatshoofden, regeringsleiders of hun afgevaardigden op de VN-top van 25-27 september 2015 in New York.

Het actieplan telt 17 duurzame ontwikkelingsdoelen i met in totaal 169 doelstellingen, te vinden vanaf paragraaf 59 in het actieplan. Hierbij alvast de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen i (voorlopig enkel in het Engels).

1. End poverty in all its forms everywhere

2. End hunger, achieve food security and improved nutrition and promote sustainable agriculture

3. Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages

4. Ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all

5. Achieve gender equality and empower all women and girls

6. Ensure availability and sustainable management of water and sanitation for all

7. Ensure access to affordable, reliable, sustainable and modern energy for all

8. Promote sustained, inclusive and sustainable economic growth, full and productive employment and decent work for all

9. Build resilient infrastructure, promote inclusive and sustainable industrialization and foster innovation

10. Reduce inequality within and among countries

11. Make cities and human settlements inclusive, safe, resilient and sustainable

12. Ensure sustainable consumption and production patterns

13. Take urgent action to combat climate change and its impacts

14. Conserve and sustainably use the oceans, seas and marine resources for sustainable development

15. Protect, restore and promote sustainable use of terrestrial ecosystems, sustainably manage forests, combat desertification, and halt and reverse land degradation and halt biodiversity loss

16. Promote peaceful and inclusive societies for sustainable development, provide access to justice for all and build effective, accountable and inclusive institutions at all levels

17. Strengthen the means of implementation and revitalize the global partnership for sustainable development

Lees ook
Agenda 2030 van VN - duurzame ontwikkelingsdoelen: het is een verbetering, maar dan vooral omdat de millenniumdoelstellingen een absoluut dieptepunt vormden onder de VN-verklaringen
Waarom VN ontwikkelingsdoelen niet zal halen en dictators ze zonder morren tekenen

Nog altijd zijn vakbonden i, samen met boerenbewegingen i, veruit de grootste sociale organisaties die de wereld kent. Nog altijd zijn vakbonden i het allerbeste instrument voor werknemers i om hun belangen te verdedigen. Samen staan ze sterker om goede loons- en arbeidsvoorwaarden af te dwingen, om er met andere woorden voor te zorgen dat zij fatsoenlijk kunnen leven van hun werk i en dat zij kunnen werken in behoorlijke en veilige omstandigheden. Slechts als ze samen optreden, kunnen werknemers i beletten dat hun loons- en arbeidsvoorwaarden achteruitgaan of hun werk i zelfs verdwijnt, en daarmee ook hun inkomen.

De nood aan sterke vakbonden i om de welvaart van de wereld evenwichtiger verdeeld te krijgen, zal in de toekomst nog toenemen. Want de jongste jaren zijn China i, India en de vroegere Sovjetstaten in snel tempo opgenomen in de wereldeconomie. Zo is het aantal werkers in de globale economie i verdubbeld van anderhalf tot drie miljard mensen. Maar die nieuwelingen brengen relatief weinig kapitaal i mee wat de verhouding tussen arbeid i en kapitaal i drastisch verandert. Er zijn op mondiaal vlak nu tweemaal zoveel mensen in strijd met elkaar voor ongeveer evenveel investeringen. Als je dan de vrije arbeidsmarkt laat spelen, zal er druk ontstaan op de lonen, zeker van de overvloedig aanwezige laaggeschoolde werkers.

De vakbonden i hebben de uitdaging goed begrepen. Eind oktober-begin november 2006 ontbinden de twee grote vakbondskoepels zichzelf om één nieuwe wereldvakbondskoepel te stichten.

website Internationaal Vakverbond

lees meer in Palabrief 43

Veerkracht i is het vermogen van elk systeem om grote veranderingen of schokken op te vangen zonder zijn kwaliteiten te verliezen of zelfs in te storten. Dit begrip van veerkracht i is allereerst van toepassing op ecosystemen. Even belangrijk is het om de veerkracht i van onze sociale, economische en culturele systemen te bewaken. Want grote veranderingen, schokken of crises kunnen ook hun weerbaarheid aantasten.

Het is uiterst belangrijk om de veerkracht i van systemen nauwgezet te respecteren opdat ze hun vele functies blijven vervullen en hun diensten blijven leveren. De veerkracht i van een systeem laten breken, brengt ons soms in terra incognita, op volledig onbekend terrein, zoals met de opwarming van de Aarde i.

Lees meer in hoofdstuk 13 van Transitie. Onze welvaart van morgen

Onder toelichting weblinks naar artikels en instellingen

In nationale staten behoort het geweldmonopolie toe aan de overheid, die er heel terughoudend, streng gereglementeerd en democratisch gecontroleerd moet mee omspringen. Net zo komt het internationale geweldmonopolie toe aan de mondiale en regionale overheden.

Een permanente en democratisch gecontroleerde supranationale VN-politiemacht verzekert samen met regionale politiemachten de veiligheid i in de wereld, ook in landen die ten prooi vallen aan burgeroorlog of zwaar oncontroleerbaar geweld.

Massavernietigingswapens hebben geen bestaansrecht en worden vernietigd.
De ontwikkeling i en productie van wapens zijn een overheidsmonopolie.
De handel en het bezit van wapens zijn zo veel mogelijk beperkt, sterk gereglementeerd en streng gecontroleerd. In elk geval is het privébezit van vuurwapens en oorlogswapens verboden.

Een permanente internationale strafrechtbank beoordeelt oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.

Het structurele geweld van honger i, armoede i, vermijdbare ziekten en analfabetisme dat vaak voorafgaat aan fysiek geweld moet gekeerd door een herverdeling van de mondiale welvaart.

Uit Van eiland tot wereld

Zie ook oorlog i

Weblinks naar Pala i artikels en nuttige informatie

8. We geven de wereld FN cadeau | Pala i 25-11-2003

19. Het kan ook zonder geweld | Pala i 3-2-2005

Een ruimere behandeling van het vraagstuk van oorlog i en vrede is te lezen in het boek Barrez Dirk i, Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving, Pala i, 2008, deel 6 | $31, p.181-192. De eerste vier pagina's van dat hoofdstuk 'veiligheid i' zijn hier te lezen.

Steeds meer gewapende conflicten, oorlog en geweldsdoden? Neen, toch niet | Pala i 2-9-2014

Is er oorlog nodig om de oorlog uit te roeien? | Pala i 24-10-2014
Deze gedachtegang is verder uitgewerkt in dit artikel dat een jaar later verscheen:
Nog veiliger wereld gezocht | Pala i 1-12-2015

Waarom is oorlog nodig om te doen wat al lang moet? | Pala i 3-3-2022

Oorlogen kosten meer mensen het leven | Pala i 10-10-2023

*************************************

Stockholm International Peace Research Institute

International Institute for Strategic Studies

Veiligheidsraad van de Verenigde Naties

Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE)

Aanvaard te Munchen op 24 en 25 november 1971 door de afgevaardigden van de journalistenvakbonden van de (toen nog) zes lidstaten van de Europese Gemeenschap en vervolgens aanvaard door de Internationale Federatie van Journalisten (waaronder de AVBB) op het congres van Istanboel in 1972.

Inleiding

Het recht op informatie, op vrije meningsuiting en op kritiek is één van de fundamentele vrijheden van elk menselijk wezen.

Uit dit recht van het publiek om de feiten en de opinies te kennen, vloeit het geheel van de rechten en plichten van de journalist voort.

De verantwoordelijkheid van de journalisten tegenover het publiek heeft voorrang op elke andere, in het bijzonder op deze tegenover hun werkgever en tegenover de overheid.

De informatieopdracht behelst noodzakelijkerwijze de grenzen die de journalisten zichzelf spontaan opleggen.

Dit is het voorwerp van de Verklaring der plichten zoals zij hier werd geformuleerd.
Maar deze plichten kunnen slechts daadwerkelijk nagekomen worden bij de uitoefening van het beroep van journalist indien de concrete voorwaarden tot de onafhankelijkheid en tot de waardigheid van het beroep verwezenlijkt worden.
Dit is het voorwerp van de Verklaring der rechten zoals zij hierna opgegeven wordt.

Verklaring der plichten

De essentiële plichten van de journalist bij het opzoeken en het commentariëren van de gebeurtenissen zijn de volgende:

1) De waarheid eerbiedigen, welke ook de gevolgen voor hem mogen zijn.
Dit vloeit voort uit het recht van het publiek om de waarheid te kennen.

2) De vrijheid van informatie, van commentaar en van kritiek verdedigen.

3) Alleen informaties publiceren waarvan de oorsprong gekend is;
geen essentiële informaties schrappen, noch tekst of documenten verdraaien.

4) Geen oneerlijke methodes gebruiken om informaties, foto's en documenten te bekomen.

5) Zich ertoe verplichten het privé-leven van de personen te eerbiedigen.

6) Elke gepubliceerde informatie rechtzetten indien deze onjuist is gebleken.

7) Het beroepsgeheim bewaren en de herkomst van de bekomen vertrouwelijke informaties niet verspreiden.

8) Zich niet overgeven aan plagiaat, laster, eerroof en beschuldigingen zonder grond noch enig voordeel in ontvangst nemen voor het al dan niet publiceren van een informatie.

9) Nooit het vak van journalist verwarren met dit van reclameman of van propagandist en geen enkele rechtstreekse of onrechtstreekse instructie in ontvangst nemen van adverteerders.

10) Elke drukking weigeren en slechts redactionele richtlijnen aanvaarden van de redactieverantwoordelijken.

Elke journalist die naam waardig, moet het als een plicht aanzien de hierboven aangehaalde principes strikt na te leven; hij erkent het recht van kracht in ieder land, maar hij aanvaardt op beroepsgebied enkel de rechtsmacht van zijn gelijken, met uitsluiting van elke gouvernementele of andere inmenging.

Verklaring der rechten

1) De journalisten eisen vrije toegang tot alle informatiebronnen alsmede het recht vrijuit opzoekingen te mogen uitvoeren naar alle feiten die het openbaar leven kunnen beïnvloeden. Het geheim van de staats- en privé-belangen kan niet tegen de journalist ingeroepen worden, tenzij uitzonderlijk op grond van klaar omschreven redenen.

2) De journalist heeft het recht elke ondergeschiktheid te weigeren die in strijd zou zijn met de algemene lijn van het informatieorgaan waaraan hij medewerkt zoals deze schriftelijk werd vastgelegd in zijn contract van dienstneming.
Deze weigering geldt ook voor elke ondergeschiktheid die niet duidelijk met deze algemene lijn overeenkomt.

3) De journalist kan niet verplicht worden een beroepsdaad te stellen of een opinie uit te drukken die strijdig is met zijn overtuiging of met zijn geweten.

4) De redactionele ploeg moet verplichtend ingelicht worden over elke belangrijke beslissing die van aard is het leven van de onderneming te beïnvloeden. Zij moet tenminste geraadpleegd worden, voor de definitieve beslissing, over elke maatregel met betrekking tot de samenstelling van de redactie: aanwerving, ontslag, overplaatsing en bevordering van journalisten.

5) Wegens zijn funktie en zijn verantwoordelijkheid heeft de journalist niet alleen het recht op de voordelen van de collectieve overeenkomsten, maar ook op een persoonlijk contract dat de materiële en morele veiligheid i van zijn werk i verzekert. Dit contract moet hem een bezoldiging toekennen die in overeenstemming is met zijn sociale rol en die voldoende is om zijn economische onafhankelijkheid te waarborgen.

Zie ook Code van Journalistieke Beginselen (1982)
zie ook media i

Verontreiniging i of vervuiling i zadelt het milieu op met een verhoogde concentratie van stoffen die schadelijk is voor mens en natuur.
Denk maar aan de bijna klassieke water-, lucht- of bodemverontreiniging.

zie ook aantasting i, milieuproblemen i, uitputting i

Als de wereld wil opschieten richting duurzaam vervoer i is het alvast nuttig om weten hoe we nu mensen en goederen vervoeren.

Voor personenverkeer in EU i-landen, Noorwegen, VK en Zwitserland, zoek bij Eurostat - Modal split of inland passenger transport, uit te splitsen voor treinverkeer, ander publiek vervoer i en auto’s.

Voor goederenvervoer in EU i-landen, Noorwegen, VK en Zwitserland, zoek bij Eurostat - Modal split of inland freight transport, uit te splitsen voor spoor-, water- en wegvervoer.

Het is al veel gewonnen dat naast treinen, bussen, auto’s en vrachtwagens schepen aandacht krijgen. En de website biedt ook een kijk op vliegverkeer en containertransport.
Wat ontbreekt zijn de toch aanzienlijke en vooral aan te moedigen meest duurzame verplaatsingen van mensen en goederen te voet of per fiets, of met nog andere transportmiddelen.

Wereldwijde gegevens over spoorwegvervoer van personen en goederen – weliswaar geregeld onvolkomen wegens o.a. niet zo recent  - is te vinden op Wikipedia

Vervuiling i of verontreiniging i zadelt het milieu op met een verhoogde concentratie van stoffen die schadelijk is voor mens en natuur.
Denk maar aan de bijna klassieke water-, lucht- of bodemvervuiling.

zie ook aantasting i, milieuproblemen i, uitputting i

Volgende Pala i artikels behandelen (ook) het thema vluchtelingen i

35. Waar is de mens thuis? Over vluchtelingenstromen | 23-02-2006
Vluchtelingen en migranten: kijk toch eens naar de diepere oorzaken | 9-09-2015

Meer artikels zijn te vinden onder het trefwoord migratie i, te beginnen met
Voor wanneer een voldragen migratiepolitiek?  | 11-10-2018  Dit is het eerste deel van de driedelige artikelreeks migratie i en ontwikkeling i: de olifanten in de kamer

Dat de Verenigde Naties in juni 1992, niet veel jaren na Our Common Future i, 172 landen kunnen verzamelen op de VN-Conferentie over Milieu en Ontwikkeling i in de Braziliaanse stad Rio de Janeiro, is een verrassend aangename evolutie. Ze illustreert hoe de bewustwording van de risico’s die we lopen met de opwarming van de aarde i en het razendsnel uitsterven van planten en dieren, vrij snel redelijk ver is doorgedrongen.

Van snelle bewustwording tot zelfs besluitvorming

Dat had in vele landen, organisaties, bedrijven i of bewegingen veel beter gekund, maar er zijn vele manieren om naast de meest essentiële vraagstukken te kijken. De wereld wacht intussen niet op de achterblijvers. Er komt zelfs besluitvorming op die zogenaamde Aardetop i.

Het raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering i - kortweg Klimaatverdrag i - wordt goedgekeurd. Dat verdrag wil de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer stabiliseren tot op het niveau dat de mens geen gevaarlijke klimaatverandering i meer veroorzaakt.

Ook het Biodiversiteitsverdrag i ziet in Rio de Janeiro het levenslicht. Dat wil de natuurlijke soortenrijkdom beschermen en een duurzaam gebruik ervan mogelijk maken. Het beoogt ook de opbrengsten van genetisch materiaal billijk te verdelen. De soortenrijkdom behoort door dat verdrag toe aan de soevereine landen, die ook moeten zorgen voor het voortbestaan ervan.

Met Agenda 21 wordt op de wereldtop in Rio zelfs een heus actieplan voor duurzame ontwikkeling i in de 21ste eeuw afgesproken, weliswaar op vrijwillige basis. Men rekent op de Verenigde Naties, andere internationale organisaties en individuele landen om de agenda uit te voeren van het internationale tot het lokale niveau. Jammer van die vervelende achilleshiel van vrijwilligheid: geen enkele organisatie en geen enkel land is verplicht om werk i te maken van die duurzame ontwikkeling i.

Verdragen blijven dode letter

Daarmee is zowat al het goede nieuws verteld. Want ook al ondertekenen vele landen die verdragen, de werkelijkheid ziet er tot vandaag almaar slechter uit: de uitstoot van broeikasgassen en de bijbehorende opwarming zetten zich vrijwel ongestoord verder; de voortdurende aanslag op planten en dieren verloopt zelfs nog erger.

Bron: Barrez Dirk i, Transitie. Onze welvaart van morgen, p.24-25

zie ook biodiversiteit i, klimaatverandering i, Klimaatverdrag i, duurzaamheid i, Our Common Future i

zie IPCC i

zie landbouw en voedsel i waar heel wat Pala i artikels zijn verzameld over dit thema

zie ook landbouw i

Wanneer de internationale handel geen enkele rem krijgt opgelegd - geen douanerechten, geen belastingen i en geen wettelijke beperkingen - spreekt men van vrijhandel i. Dat is vanzelfsprekend een theoretische situatie die nooit helemaal in praktijk raakt omgezet. Alle landen hebben altijd hun economie i op één of andere wijze in bescherming genomen. En zowat alle welvaartstaten en opkomende economieën hebben hun industrialisering en hun ontwikkeling i verwezenlijkt achter grotendeels gesloten grenzen.

Voorstanders argumenteren dat vrijhandel i kan zorgen voor meer concurrentie i, hogere productiviteit en betere producten of diensten die ook goedkoper zijn. Dat is onder andere zo omdat landen en regio’s zich kunnen toeleggen op waar ze goed in zijn. Zeker landen met een sterke economie i kunnen met vrijhandel i op de wereldmarkten winst halen uit hun specialisaties.

Na de Tweede Wereldoorlog is om die reden en onder impuls van het vrijhandelsakkoord GATT en later van de Wereldhandelsorganisatie i de wereldhandel steeds vrijer gemaakt. Bijkomend sterk argument was de huiver voor het protectionisme van de jaren dertig, volgende op de beurscrash van 1929, dat zowat de hele wereld in een zware economische recessie stortte en tot de opkomst leidde van dictaturen en wellicht zelfs de Tweede Wereldoorlog.

Maar er is een keerzijde, of minstens zijn er zware schaduwzijden. Zwakkere lokale en regionale economieën delven het onderspit. Samenlevingen verliezen de greep op hun economie i. En bijna altijd opnieuw lijkt vrijhandel i samen te moeten gaan met grotere ongelijkheid, met een meer ongelijke verdeling van de voortgebrachte welvaart. De realiteit toont hoe mensen en werknemers i zich overal maar moeten inschrijven in een kapitalistische wereldeconomie en een vrijhandel i die op maat zijn geschreven van het bedrijfsleven.

Vrijhandel i is verworden tot een dogma dat doet vergeten de meest fundamentele vraag te stellen: hoe draagt vrijhandel i bij aan het welzijn en de bestaanszekerheid van samenlevingen?

zie ook GATT, liberalisering i, Wereldhandelsorganisatie i