Digitaal

COVID-19 trekt diepe sporen door mensen en samenleving. Ook de impact op nieuwsmedia en journalisten is groot. Dat opent de vraag naar de risico’s van de crisis voor de journalistiek en haar basiswaarden van onafhankelijkheid en vrijheid.

Als internetgeweld te wijten is
aan extremisten en hun trollenlegers,
moeten die trollenlegers
dan niet worden beschouwd als privémilities?

Media weten het zeker: migranten sturen jaarlijks 490 miljard euro naar de landen van oorsprong. En vervolgens: in België bedragen deze geldtransfers ergens tussen 2 en 5 miljard euro. Hoe kan dat?

POLITIEKE DWAASHEDEN 9. Steeds minder Europeanen hebben zelf nog oorlog en dictatuur meegemaakt. Het kan verklaren waarom politici extremistisch gevaar onderschatten, een pijnlijke vergissing want extremisme is nooit weggeweest.

Al een jaar leren we leven met GDPR. Zijn burgers nu beter beschermd tegen digitale reuzen als Google en Facebook? Of leven we met een vals gevoel van veiligheid?

We gebruiken artificiële intelligentie al lang. Met het oprukken van AI rijzen fundamentele vragen. Hoeveel macht geven we aan de technologie en de bedrijven die ze gebruiken? Hoe verzoenen we hun activiteiten met privacy en andere essentiële democratische waarden en mensenrechten?

Misschien onverwacht voor u. De zakenkrant The Wall Street Journal waarschuwt in een video voor de honger van grote digitale concerns als Amazon en Apple naar de medische gegevens van mensen.

We worden gevolgd en geclassificeerd. Onze meest persoonlijke gegevens, overtuigingen, zelfs persoonlijkheidskenmerken zijn koopwaar geworden. In plaats van hen te beschermen tegen datareuzen profiteren overheden ervan om zelf grootschalig burgers te bespioneren.

Niets te vroeg kan het nieuwe boek 'De diefstal van de eeuw' velen mee inzicht bieden in de noodzaak van datademocratie en de dringendheid om de strijd daarvoor te voeren.

"Het model van klassieke mediahuizen steunt op los zand. Ze slagen er slecht in om de mediatransitie door te trekken in een succesrijk zakelijk model."

Als big data de goudmijn vormen voor de meest dominante economische bedrijven ooit – Google, Facebook, Amazon en andere – is het dan houdbaar of verantwoord dat zij die gegevens gratis kunnen verwerven?

Fairphone, Framadrive en tal van andere noodzakelijke alternatieven om onze wereld te verduurzamen hebben één grote beperking: ze zijn niet goed bezig, of zeker niet goed genoeg.

Dat er meer dan genoeg redenen zijn om kritisch te zijn over de elektronische prikkeldraad die Google, Facebook en andere digitale supermachten in onze publieke ruimte plaatsen is bekend. Nu laat ook Unilever weten "niet te willen investeren in online platformen die verdeeldheid creëren".

Digitalisering maakt het mogelijk om wereldwijd te werken aan het ontwerpen van nieuwe, liefst zinvolle producten, die vervolgens lokaal kunnen worden vervaardigd. Dat kan zelfs in een digitale deeleconomie. Neem bijvoorbeeld een handprothese.

Al 20 jaar verwondert me hoe vele massamedia niet voorbij het losse zand van talloze gebeurtenissen, fait divers, non-events, gratuite meninkjes, misleidende berichtgeving, nonsens of zelfs leugens geraken… terwijl er nooit zoveel kansen waren om de wereld begrijpelijker te maken.

Zou er een overheid bestaan die toestaat dat een bedrijf zijn kantoor vestigt voor haar gebouwen om dan zoveel mogelijk burgers te lokken en hen de gezochte overheidsdocumenten te leveren voor een drie, vijf of vijftien maal hogere prijs? Online gebeurt het wel.

We kennen al lang de voordelen van kennis delen, denk aan boeken en bibliotheken. Maar blijft dat lukken nu vooral Google, Facebook, Uber, Airbnb … niet ophouden hun elektronische prikkeldraad te plaatsen in wat eigenlijk de publieke ruimte van internet is?

Er is een groeiende ongerustheid over manipulatie via het internet. De allergrootste aandacht zou  moeten gaan naar Google dat vrijwel synoniem staat voor ‘zoeken’ maar toestaat dat de resultaten blootstaan aan de grofste manipulatie.

In een lange open brief aan Google baas Eric Schmidt vertelt Mathias Dropfner van zijn grote angst voor Google en zijn ongeëvenaarde digitale macht in medialand.

Zijn we zo hard op ons hoofd gevallen dat we onze vrijheid van communicatie inleveren bij Facebook en andere zgn. sociale netwerksites? Zo gek deze nieuwe almachtige keizers te laten beslissen over wat wel en niet mag in het samenlevingsverkeer? Zo dom om te begrijpen dat de nieuwe sociale netwerken helemaal niet zo sociaal of publiek zijn?

Niet gloednieuw, maar de aandacht waard is het rapport ‘Op naar kennissamenlevingen?’ van Unesco. Let wel: informatie is nog geen kennis en de technologisch gedreven informatiesamenleving verschilt van de echte kennissamenleving: die wil niemand uitsluiten en daarom moet die kennis een publiek goed zijn dat niemand exclusief toebehoort.