Snel leren van anderen zou mooi zijn. Is zelfs gewenst

Figuur bij ESSAY Hoe herleving na coronashock best aanpakken?

Elkaar het beste wensen doen we graag in deze periode. Ditmaal is anders. Want we weten: iedereen stelt het minder goed dan zou moeten. Corona leert de keiharde prijs van wegkijken van crises. Maar ook dat wie de zelfingenomenheid overwint elders oplossingen kan vinden.

PALA i nieuwjaarsbrief 2021

In samenlevingen waar corona i hard kon toeslaan, bleef niemand gespaard. Vermijdbare overlijdens dichtbij, aanslepende covid-19 ziekte, inkomensverlies troffen velen. Sluiting van scholen, woonzorgcentra en culturele instellingen, stopzetten van spel, sport en culturele activiteiten, stilleggen van het sociale leven, zware hinder voor de meest persoonlijke relaties, het heeft er bij iedereen ingekerfd, dikwijls heel diep en mogelijk voor heel lang of voor altijd. Hoog tijd om te willen leren van anderen, om corona en andere crises tijdig en grondig aan te pakken in plaats van ze te minimaliseren of ontkennen.

Als corona wereldwijd toeslaat, is dat snel het zwaarstwegende onderwerp voor wie al een heel leven onze (de)globaliserende wereld journalistiek tracht te vatten. De impact en ontregeling is ongezien sinds minstens Wereldoorlog Twee. Er is de mondiale implosie van het menselijk verkeer. In een onevenwichtige wereldeconomie haalt corona het werk en inkomen van vele honderden miljoenen onderuit. Opvallend is hoe de zwakste werkenden harder getroffen zijn en honger nog meer kan toeslaan door corona. Het is bittere ironie en een hoge prijs dat de fossiele industrie en hun bankiers steun krijgen uit de financiële noodprogramma’s en de transitie i naar hernieuwbare energie i het gelag riskeert te betalen.

Laat er geen twijfel over bestaan, zoveel tegenspoed dwingt samenlevingen tot bliksemsnel reageren. Meteen dringt de vraag hoe nu snel én meest verstandig de herleving na de coronashock aanpakken? Want er zijn vitale keuzes te maken, ook klimaatverandering i en andere crises wachten niet, zie de figuur hierbij. Het gevaar is groot dat ‘experts’ zich blijven vastrijden in de klassiekers technologische innovatie en groei die net de meeste problemen hebben veroorzaakt. Mondiaal dwingt de pandemie om de strategieën inzake duurzame ontwikkeling te herzien.

Ons vertrouwen niet waard

Wat mij echter meest heeft beroerd, is hoe vele politieke ‘verantwoordelijken’ en hun ‘deskundigen’ het in hen gestelde vertrouwen niet waard bleken. Met groeiende verbazing en onrust moeten we ervaren en ondergaan dat zij, anders dan veel beter presterende collega’s in vooral Zuidoost-Azië i en Oceanië, hun burgers, samenlevingen en economieën niet weten te beschermen. Zij richten ongeziene, dikwijls onherstelbare schade aan, hanteren geen klaar gezondheidsdoel en bezwaren de toekomst voor iedereen. En alsof het niet erg genoeg is om het vertrouwen van burgers te schenden, komt daarbij het verbazingwekkende gemak waarmee zij schaamteloos, niet gecontroleerd en ongestraft wegkomen met zoveel onkunde, falen, fouten en verzuim.

Nu wensen uitspreken kan niet voorbijgaan aan zoveel leed en ellende die bijna volledig te vermijden waren. Want de toekomst zal wankel blijven als we de lessen uit de coronacrisis niet leren. Dat is meest vitaal. Al snel heb ik gepoogd om het coronadebat daarover te stimuleren wat intussen is uitgegroeid tot enkele tientallen Pala artikels. Soms met enig resultaat, maar het is me minder goed gelukt dat ik had gehoopt, wat dubbel erg is wanneer het beleid uiterst belabberd presteert.

Iedereen heeft moeten meemaken dat ministers weigeren hun dodelijke politieke verantwoordelijkheid te nemen. De ene voor het vernietigen en niet vervangen van de wettelijk verplichte voorraad mondmaskers die vele levens hadden kunnen redden. Veronderstel even wat het lot zou zijn van een defensieminister in 1914 als de soldaten de opslagplaatsen van geweren volledig leeg zouden vinden, wegens vernietigd en niet vervangen…

Een andere minister weigert verantwoording voor het onbeschermd in de steek laten van de meest kwetsbaren onder ons en voor de daaruit volgende dood van duizenden bewoners van woonzorgcentra. Ter ‘verdediging’ durft hij er na de ramp op wijzen dat er in de meeste woonzorgcentra geen besmetting (meer) is. Zouden we aanvaarden dat een minister na een grootwarenhuisbrand met honderden doden zou verklaren dat het niet heeft gebrand in de meeste grootwarenhuizen…?

Na massaslachting van eerste golf sturen
politici tweede coronatsunami af op elk van ons

Hoe men ook telt, hoeveel nepexcuses men ook aanvoert, hoe roze de bril die men wil opzetten, België belandt met 10.000 covid-19-doden in de top van meest getroffen landen. Maar na die massaslachting van de eerste coronagolf versoepelen onze ministers met verbijsterende nonchalance en onachtzaamheid collectief de coronamaatregelen wanneer de besmettingscijfers al heel lang opnieuw aan het stijgen zijn. Zo sturen ze een tweede coronatsunami af op elk van ons.

“Hoe kan ik dat weten?” durft een minister nog opperen: een gewezen minister van onderwijs, minister van economie i en viceminister-president blijkt niet in staat om een simpele grafiek van het exploderende aantal besmettingen te begrijpen… Net zo min als de minister-president die vindt dat het huis nog niet brandt… terwijl alle ziekenhuizen schreeuwen dat het al uitgebrand is. Eén partijvoorzitter gaat zo ver om in volle tweede golf – die kost opnieuw 10.000 doden - nieuwe versoepelingen te vragen…

Zo mogelijk nog erger is het wanpresteren van onze ‘deskundigen’ en bovenal hun bijna collectieve weigering om hun vergissingen en falen onder ogen te zien. Zoals velen vind ik dat een gezondheidsbeleid moet steunen op de best mogelijke wetenschappelijke kennis. Maar onze ‘deskundigen’ in België en nogal wat Europese landen stellen al meteen mijn vertrouwen op de proef. Ik kan begin dit jaar maar niet geloven dat ze het virus gewoon welkom heten. Geen één die adviseert om het virus weg te houden. Met al hun internationale contacten moeten zij toch zien hoe Taiwan, Thailand en andere landen net dat doel huldigen. En we zien toch allemaal hoe China i na de initiële laksheid het virus kost wat kost wil uitroeien.

Maar onze ‘deskundigen’ blijven onaanvaardbaar lang blind voor het gevaar. Op 24 februari ziet Herman Goossens echt geen reden om weg te blijven in Noord-Italië. Martine Tanghe kan tijdens dat studiogesprek zichtbaar haar oren niet geloven. Begin maart nog vergelijken Steven Van Gucht en Marc Van Ranst het coronavirus met een griepvirus, een zware griep. Van Ranst vervolgt: “ … Anders hebben we echt het risico dat we enorm gaan overdrijven. Van Gucht verklaart dat “in het worst-case scenario maximaal 700 mensen op intensieve zorg belanden in negen weken”. Konden zij, de ‘specialisten', zich nog meer vergissen?

Er is smalend opgemerkt dat iedereen ineens viroloog wordt. Maar wat moeten verantwoordelijk handelende gezondheidswerkers, journalisten, burgers en ja, ook politici, doen als hun virologen geen duidelijkheid verschaffen over de levensbelangrijke vragen die ik op 12 maart stel in een eerste artikel: Wat is het nu? Gaan ze ervan uit dat tot zeventig procent van de mensen besmet kunnen geraken? Of… kan het virus door een snelle en/of strenge aanpak wel degelijk snel uitdoven zoals dan in Hubei (China) lijkt te gebeuren? Waarom volgen Europese landen het exponentiële besmettingstraject van Italië en doen ze niet wat China (in tweede instantie), Taiwan en Singapore wel doen?

Pas diezelfde 12 maart slaan de Belgische wetenschappers eindelijk gezamenlijk alarm. Dat is 72 dagen na de eerste maatregelen in Taiwan, 69 dagen na Thailand. Dan is de kans al lang verkeken om het coronavirus buiten te houden. Maar zelfs dan is er van een advies om elke indringing van de sluipmoordenaar meteen in te dammen en uit te roeien geen sprake. Dat is nochtans waar o.a. ook Nieuw-Zeeland en Australië toe besluiten.

Politici en 'deskundigen' zijn uitleg en verantwoording schuldig

Het frappeert dat onze ‘deskundigen’, zoals ook vele politici en administraties in dit land zich dat permitteren, al sinds het begin van de crisis weigeren voor de hand liggende vragen te antwoorden. Vraag een bakker of loodgieter uitleg, en je krijgt antwoord. Stel de meeste wetenschappers een kritische of zelfs sceptische vraag over hun vakgebied, en ze weten dikwijls van geen ophouden. Maar vraag virologen waarom zij in tegenstelling tot elders niet adviseerden om het virus weg te houden, waarom het gevaar maandenlang is geminimaliseerd en zelfs ontkend, of nog andere pertinente vragen. Veel kans dat er een verongelijkte reactie volgt: “Ben jij een viroloog misschien?”

Toch geeft zelfs de grootste arrogantie geen vrijgeleide om maandenlang nietsdoen, zware vergissingen, regelrechte fouten en alle menselijke schade die ze veroorzaken, onder de mat te kunnen vegen. Deze ‘deskundigen’ adviseren, stippelen feitelijk het beleid uit en spreken zich voortdurend uit in media i en op sociale media. Net als de falende politici zijn ze dan ook uitleg en verantwoording verschuldigd.

Waren zoveel doden & lockdown te vermijden?

Mijn groeiende ontgoocheling en kwaadheid over het onaanvaardbare tekortschieten van beleidsvoerders en ‘deskundigen’ heb ik een zo positief mogelijke draai gegeven door ze te vertalen in een e-boek dat verschijnt op 26 mei 2020 met als titel ’10.000 doden & lockdown. Waren ze te vermijden?’. De inleiding is hier te lezen. In negen hoofdstukken zijn 111 vragen voor een parlementaire onderzoekscommissie verzameld, met enkele goede gevolgen.

Zo wordt het boek opgepikt in het Vlaams Parlement. Dat biedt de kans om toelichting te geven aan onder andere de voorzitter van de coronacommissie die in volle voorbereiding is. Omdat volksvertegenwoordigingen in eerste instantie de grond van de crisis moeten achterhalen, focus ik op de vragen naar de oorzaken van het falen. Waarom was er geen beleid om het virus weg te houden? Vervolgens niet om het uit te roeien? En vooral, hoe kan het dat onze ‘deskundigen’ de dreiging archislecht inschatten? Zoals ook verwoord in het artikel Hoe traag mag het inzicht van corona ‘deskundigen’ voortschrijden?

Voor mij is dit dé cruciale kwestie voor parlementsleden én voor de academische wereld want de oorsprong en oorzaak van bijna alle ellende. Tot nu blijft ze onbeantwoord. De Vlaamse coronacommissie heeft de verdienste o.a. het manifeste failliet van de corona-aanpak in de woonzorgcentra volkomen bloot te leggen. De onderzoekscommissie van de Kamer levert interessante documenten op.

Maar geen van beide heeft de kern van het falen grondig aangepakt, geen enkele ‘deskundige’ is doortastend op de rooster gelegd en geen enkele fouten makende minister tot ontslag gedwongen. Wie niet naïef wil zijn, zoekt de reden daarvoor wellicht best bij de regeringsvorming die vereist dat ministers van noodzakelijke partijen niet publiek afgevallen worden.

Slechts één deskundige geeft falen toe

Het verbijsterende resultaat is een samenleving die eigenlijk niet wil weten waar ze faalde. Voortdurend ontkennen beleidsvoerders hun slechte prestaties en weigeren ze de door hun wanbeleid escalerende crisis in de ogen te zien. Ze slagen er zelfs in om de samenleving wijs te maken dat we het al bij al goed hebben gedaan. Dat klopt voor vele burgers, organisaties en bedrijven i maar in geen geval voor hen. Na de eerste coronagolf tellen we 10.000 doden en is een onmenselijk grote prijs betaald aan verlies van gezondheid, welzijn en welvaart.

Tot nu heeft slechts één van de adviserende ‘deskundigen’ toegegeven dat ze zich hebben vergist. Begin mei verklaart professor Herman Goossens: “Hoe is het mogelijk dat we dit niet zagen aankomen? Het lag al begin februari zo voor de hand wat we hadden moeten doen als we naar landen als Taiwan of Zuid-Korea hadden gekeken. We hadden die lockdown kunnen voorkomen” Het bevestigt de zienswijze die ik op 12 maart publiceerde.

Dat hij de enige van de vele ‘deskundigen’ blijft die het onderpresteren kritisch evalueert, is wetenschappelijk én menselijk uiterst pijnlijk. Meest van al omdat hun advies – of, correcter, hun gebrek aan gedegen en tijdig advies - een fysieke aanslag en psychisch foltering is geworden voor honderdduizenden in de zorg: personeel, patiënten, bewoners, naaste familie. Alleen die zware woorden doen recht aan wat hen is aangedaan.

De waarheid heeft haar rechten

Heel kwalijk is hoe sommige ‘deskundigen’ achteraf de waarheid geweld aandoen. Doodjammer maar noodzakelijk dat we ons ook daarin moeten verdiepen. Zo pikt viroloog Steven Van Gucht begin juli de kritiek niet dat er te laat is ingegrepen en beweert dat er al in januari rekening is gehouden met alle mogelijke scenario’s.

'Verliezers' trachten geschiedenis te herschrijven

De werkelijkheid spreekt zijn bewering flagrant tegen. Want het worst case scenario dat Van Gucht het parlement voorschotelt op 3 maart 2020 benadert de tragische realiteit van amper enkele weken later zelfs niet eens van ver.

En het virus weghouden is zelfs nooit overwogen als scenario. Dat blijkt o.a. uit zijn hoorzitting voor de bijzondere covid-19 commissie van datzelfde parlement op 21 september. Zowel wat zich echt heeft afgespeeld als de best mogelijke aanpak behoorden dus niet tot zijn scenario’s. Het is aan de samenleving om niet te pikken dat er leugens worden verteld.

'Waren er in de krokusvakantie
twee virologen Van Ranst aan het werk i?

In Knack van 22 december herinnert de interviewer Marc Van Ranst aan zijn verklaring op 23 februari, begin van de krokusvakantie, dat we gerust mochten gaan skiën in Noord-Italië. Hij werpt tegen dat er dan in Noord-Italië nog geen enkel positief geval was – in werkelijkheid waren er al tientallen vaststellingen - en verder valt er uit op te maken dat hij toen niet wist hoe gevaarlijk het virus wel was.

Maar nog op dezelfde pagina beweert hij ineens: “Ik ben twee keer echt ongerust geweest. Tijdens de krokusvakantie ging het virus al stevig rond, maar de bevolking i was er totaal niet mee bezig. We hebben toen alle zeilen bijgezet om de mensen te sensibiliseren.”

Blijkbaar zijn er in de krokusvakantie dus twee virologen Van Ranst aan het werk geweest, één die vindt dat mensen rustig mogen gaan skiën en niet beseft hoe gevaarlijk het virus is en één waarvan we moeten geloven dat hij dodelijk ongerust is. Wil de waarheidsgetrouwe versie eindelijk rechtstaan? Want het is niet gedaan met de dubbelhartigheid. Hoe geloofwaardig is die ongerustheid immers als hij nog daarna op TV op 3 maart het virus vergelijkt met een zware griep, met als argument dat “we anders echt het risico hebben dat we enorm gaan overdrijven”.

Allerminst overdreven is de vaststelling dat zijn vermeende herinneringen niet stroken met wat we zeker weten: tot begin maart minimaliseerde hij de dreiging van het virus. Hier tracht nog een ‘deskundige’ de geschiedenis te herschrijven. Velen zijn hen voorgegaan in dit al te menselijk fenomeen. Doorgaans krijgen de zogenaamde ‘overwinnaars’ dat voor elkaar. De ironie in de coronacrisis is dat de ‘verliezers’ dit gedrag vertonen, zij die dé kans van hun leven en hun hele carrière misten om het verschil te maken en een kolossale ramp te voorkomen.

Alleen bekwaamheid en oprechtheid kunnen de toekomst verzekeren

Een democratische samenleving kan niet aanvaarden dat parlementaire commissies en academische wereld geen helderheid verschaffen over deze vitale kernvragen: hoe kan het dat wetenschappers zo laat alarm slaan? En politici pas dan ingrijpen? Is het wetenschappelijk aanvaardbaar om nog begin maart de bedreiging ernstig te minimaliseren? Wanneer wordt traagheid onbekwaamheid? Wanneer schuldig verzuim? Is het wetenschappelijk verantwoord om de opties waarvoor Taiwan, Zuid-Korea e.a. kozen niet op tafel te leggen? Of is dit een tekortkoming? Of een fout?

Zo mogelijk nog belangrijker is de les voor de toekomst. Een samenleving mag geen beroep blijven doen op dezelfde ‘deskundigen’ die mislukten als adviseurs. Hun erbarmelijke ‘prestaties’ zijn hoofdoorzaak van de desastreuze omvang van de coronaramp. Extra bezwarend is dat amper één van hen erkent dat een veel betere aanpak mogelijk was, zoals andere landen overtuigend bewijzen.

Blijven ontkennen dat vele duizenden doden en zieken vermijdbaar waren door sneller en beter advies, is daarenboven een fundamenteel onwetenschappelijke houding waarmee ze zich zelf diskwalificeren als wetenschappers... en dus als mogelijke adviseurs van elk overheidsbeleid. Het is onmogelijk te verantwoorden en ronduit gevaarlijk om net hen te blijven vertrouwen voor het uitstippelen van het toekomstige coronabeleid. Ze hebben afdoende bewezen niet capabel te zijn om te gidsen, de samenleving betaalde daarvoor de allerzwaarste prijs. Het is storend dat parlementen en academische wereld ook deze vragen onbeantwoord laten: wanneer verliest een wetenschapper zijn of haar aanspraak op wetenschappelijkheid? En verdient dus geen plaats meer als beleidsadviseur?

Pleidooi voor open, geloofwaardige en gedegen wetenschap i

Voor een goed begrip. Dit is geen aanval op de wetenschap, integendeel. In het belang van haar geloofwaardigheid en van gedegen wetenschap die mee een goede samenleving mogelijk maakt is een open gedachtewisseling noodzakelijk. Daarom publiceert Pala met veel enthousiasme het pleidooi van zes wetenschappers voor een kwalitatieve dialoog tussen wetenschappers en samenleving om samen op het spoor te komen van de beste oplossingen die voor iedereen een duurzame toekomst mogelijk maken – u kan deze tekst nog altijd mee ondertekenen; verder bijdragen van academici dat we alleen gemeenschappelijk ‘gemene’ problemen aankunnen en van studenten die van onderuit hun ecocentrische hervorming van het hoger onderwijs starten; zeker is, echte wetenschap en eerlijke wetenschappers zijn hard nodig en dat zijn niet degenen die onder de leuze Kijk mama, zonder hersens om ter hardst de ruiten van de wetenschappelijke geloofwaardigheid inslaan.

Na de eerste golf koesteren sommigen misschien even hoop dat we de harde les hebben geleerd. Het is echter snel duidelijk dat er geen krachtdadig beleid komt om het virus te laten uitsterven. Waarschuwen doen ze nu wel, de ‘deskundigen’, voor een tweede, derde en volgende golven. Maar een echte uitweg bieden, een toekomst zonder corona voorstellen, dat komt blijkbaar nooit in hun hoofd, evenmin in dat van de politici.

Hoog tijd om het virus uit te roeien

Die onmacht om een oplossing en perspectief te bieden ‘inspireert’ eind juli tot De HALFsamenleving. Ze strompelt voort, een essay over de doodlopende aanpak van de coronacrisis en vele andere crises, en een pleidooi om het virus uit te roeien. Uitdrukkelijker nog gebeurt dat eind augustus in Een toekomst zonder virus? Of ‘ermee moeten leren leven’? een bijdrage die het forfait van de politiek op de korrel neemt. Meest expliciet is de opinie Hoog tijd om het virus uit te roeien die in oktober in Pala en Knack verschijnt en nulbesmetting voorstaat in plaats van verwoestende coronagolven tekeer te laten gaan. Ze wordt veel gelezen en gedeeld.

Intussen, zo weten we maar al te goed, laten de politici de situatie ontsporen in een tweede loodzware coronagolf. Opnieuw maken ze de bevolking waarvoor ze verantwoordelijk zijn, overvraagde gezondheidswerkers op kop, tot kanonnenvlees voor corona en jagen ze het dodencijfer richting 20.000. Het is meer dan wrang.

De tweede golf resulteert in een ‘nieuwe’ corona-adviesraad die moet helpen uit de crisis te geraken. Daar blijven vele intussen vertrouwde gezichten opduiken, zij die faalden als adviseurs, zij die zich zelfs niet kunnen inbeelden dat een virus kan worden buitengehouden of uitgeroeid, zij die niet in staat zijn om te erkennen dat collega’s in andere landen oneindig veel sneller en beter adviseerden. Wat de samenstelling extra stuitend maakt is dat de enige deskundige die heeft ingezien én publiek heeft toegegeven dat hij zich heeft vergist… niet in de corona-adviesraad zit. Zelfs al zou dat zijn privé keuze zijn, dan nog moet het algemeen belang primeren. Wij hebben dringend nood aan deskundigen die kritisch blijven nadenken en zichzelf durven evalueren.

Maar de fundamentele oplossing blijft, zoals al verwoord in april, een corona exit cockpit met enkel wetenschappers die het vertrouwen waard zijn omdat ze “kunnen bewijzen al dodelijk verontrust te zijn in februari, of liefst al in januari adviseerden dit virus weg te houden; én met politici die die hun vroege alertheid kunnen aantonen.” In het Engels gepubliceerd als Corona-hit wonder. What happened to Belgium?

Zure vooruitzichten voor HALFsamenlevingen
zonder aandacht voor problemen en oplossingen

Natuurlijk bestaat bij velen de hoop dat vaccins in 2021 de coronacrisis kunnen keren. Toch zouden de vruchten wel eens zuurder kunnen zijn dan verwacht. Want we stevenen snel af op een scenario zoals vervat in het Pala artikel Splitst corona de wereld in een virusvrije en een besmette wereld? Zelfs met vaccins riskeert het coronavirus om meer dan één reden in die besmette wereld te overleven. Daar krijgt het de kans om misschien zodanig te muteren dat bestaande vaccins niet langer werkzaam zijn. Is het niet aannemelijk en begrijpelijk dat de (bijna) virusvrije wereld – die zoveel moeite deed en nog altijd doet om dat klare gezondheidsdoel te bereiken - elk risico zal schuwen en bewoners uit de besmette wereld nog heel lang amper welkom zal heten?

Blijft de cruciale vraag. Wat nu?

De volksvertegenwoordigingen hebben de zwaarste crisis sinds de grote depressie en beide wereldoorlogen niet tot op het bot onderzocht. Tot vandaag kunnen burgers niet rekenen op de rechterlijke macht i voor gerechtigheid. Die weigert elk onderzoek naar mogelijke fouten – hallucinant is het dat nu al tienduizend mensen kunnen sterven in woonzorgcentra zonder één enkel gerechtelijk onderzoek - laat staan dat ze mogelijke verantwoordelijken zou oordelen; en straffen wanneer schuldig bevonden. Elke burger oordeelt best zelf of media (de ‘vierde’ macht) hun rol vervulden door diepgaand en hardnekkig het ‘beleid’, de ‘beleidsvoerders’ en de ‘deskundigen’ te fileren, omdat er geen democratie i is zonder behoorlijk geïnformeerde burgers. Als antwoord op een lezersvraag verscheen de bijdrage Welke journalistiek bij een falend coronabeleid?

Op het einde van Hoog tijd om het virus uit te roeien wordt de noodzaak van een gezondheidspartij geopperd omdat geen enkele partij dat doel nastreeft. Onder andere op vraag van een weekblad werk ik die mogelijkheid verder uit in Een gezondheidspartij voor een toekomst zonder virus. Om het even of dat idee nieuwsgierigheid of weerstand oproept, het staat wel vast dat politici veel beter moeten besturen, niet alleen om echt uit de coronacrisis te geraken, maar ook om de zovele andere crises aan te pakken: een ruïneuze klimaatverandering, de pandemie van de antibioticaresistentie, het catastrofale biodiversiteitsverval, slechte globalisering i, ontwrichtende ongelijkheid, onduurzame landbouw i, gevaarlijk extremisme i, naïef vooruitgangsoptimisme… Politici zijn alleen nuttig als ze de toekomst voorbereiden voor iedereen.

Welke allerbeste wensen vallen nu uit 2020 te puren?

Dat we in 2021 en alle jaren daarna ons niet langer wijsmaken crises goed aan te pakken als we van anderen kunnen leren dat het veel, veel beter kan;

dat we de beste wetenschappelijke inzichten en kennis aanwenden om politiek, samenleving en economie te ondersteunen in het oplossen van de coronacrisis en de vele andere crises, en ons te verzekeren van een duurzame toekomst;

dat de dialoog met wetenschappers kwalitatief en kritisch verloopt zodat we erin slagen om onbekwaamheid, tafelspringers en charlatans maximaal te ontwijken;

dat goede wetenschap en wetenschappers de grootste waardering verdienen maar dat politici hen nooit in hun plaats laten treden;

dat de samenleving haar politici nooit loslaat en hen dwingt hun job te doen; dat is, voor alle duidelijkheid, een duurzame toekomst voorbereiden voor iedereen;

tot slot voor iedereen meer dan ooit een goede gezondheid;

zo min mogelijk coronaleed;

het bewaren of herwinnen van sterke vitaliteit;

de heropbloei en beleving van zoveel dat zolang niet kon;

veel zin om jouw rol te vinden en te vervullen in het betere samenspel van samenleving, politiek, economie en wetenschap dat we allemaal hard nodig hebben;

en, wie weet, een jaar dat aangenaam verrast,

Dirk Barrez
Hoofdredacteur Pala.be en auteur

Meer lezen? Voor alle Pala artikels over corona klik hier

10.000 doden & lockdown. Waren ze te vermijden?, e-boek, 2020

11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici, 2019, waarin aanzetten en voorstellen voor alternatieven niet ontbreken

Een brede kijk op de omschakeling naar een sociaal rechtvaardige, ecologisch duurzame en democratische wereld biedt TRANSITIE. Onze welvaart van morgen, 2016

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier