Transitie

Fairphone, Framadrive en tal van andere noodzakelijke alternatieven om onze wereld te verduurzamen hebben één grote beperking: ze zijn niet goed bezig, of zeker niet goed genoeg.

Je zal het zo dikwijls horen als mensen door armoede, honger of onrecht zijn geraakt. Veel kans dat hun ontzetting vergezeld geraakt van het voorstel om de welvaart in de wereld beter te verdelen. Die kijk is niet onjuist maar wel totaal ontoereikend opdat elke mens goed zou leven.

Ons voedselsysteem is kaduuk, de oude landbouw loopt zich dood, zelfs de boeren sterven uit. Maar waar halen we morgen ons eten? Een duurzaam voedselsysteem is dringend. Het goede nieuws: elke lokale gemeenschap kan nieuwe boerderijen opstarten, en vervolgens nog veel meer transitie realiseren.

Ook al bestonden er 120 jaar geleden al elektrische fietsen, de snelle groei ervan startte pas eind vorige eeuw. In 2016 rijden er maar liefst 210 miljoen rond, vooral in China.

Heeft de mensheid zichzelf veroordeeld tot een afschuwelijk dilemma? Ofwel de planeet redden, ofwel de mensen redden? Neen dus, of toch niet noodzakelijk, er is een uitweg van rechtvaardige duurzaamheid mogelijk.

Hoeveel heb je nodig van de aarde om alles wat je verbruikt, te produceren? Dat is wat jouw ecologische voetafdruk vertelt. Dit is de derde bijdrage van de artikelreeks ‘Hoe duurzaamheid meten’.

We moeten snel een goede meetlat vinden voor duurzaamheid. Want het bnp is kaduuk. Misschien verrassend is dat er al lang alternatieven bestaan zoals de Index voor Menselijke Ontwikkeling, de Index voor Duurzame Economische Welvaart en de Genuine Progress Indicator.

Hoe meten we duurzame welvaart en welzijn als we ecologische grenzen moeten eerbiedigen én de aanspraak van iedereen op welvaart en welzijn verzekeren? Want het bnp kompas waar we op varen, is compleet kaduuk.
Eerste bijdrage in de artikelreeks 'Hoe duurzaamheid meten'.

De Verenigde Federatie van Deense Werknemers concentreert zich geregeld op de noodzaak en de mogelijkheden van een ecologische economie. Verwonderlijk is dat niet want die transitie naar duurzaamheid kan ook heel wat groene jobs opleveren.

Op de boude vraag van Bart Peeters ‘waarom de waanzin het verstand versloeg’ zoekt deze analyse een deel van het antwoord in de gedachteloosheid in wetenschaps- en innovatiesystemen die ons opzadelt met dat banale kwaad van de waanzin.

‘In zekere zin’ functioneert de wereld beter. Er is meer aandacht voor internationale rapporten over bv. klimaatverandering dan in 2007. Toen was Pala één van de weinigen die daar over schreef; én voluit stelde dat we in oorlog zijn, o.a. tegen de klimaatverandering.

Digitalisering maakt het mogelijk om wereldwijd te werken aan het ontwerpen van nieuwe, liefst zinvolle producten, die vervolgens lokaal kunnen worden vervaardigd. Dat kan zelfs in een digitale deeleconomie. Neem bijvoorbeeld een handprothese.

Begin september had ik weer een nieuwe klasgroep van 16-jarige jongens in het BSO. Ik gaf ze les over klimaatopwarming, want ze bleven me maar uitvragen... Ineens stak een jongen zijn vinger op en vroeg : "Mevrouw, hoe is dit kunnen gebeuren?" De ganse klas keek me vragend aan...

Coopstroom is opgericht op 20 mei 2017. Eind juni-begin juli al haalt de nieuwe coöperatie voor het eerst geld op bij de burgers. En op 26 juli, amper twee maanden later, is het eerste project een feit: er liggen 46 zonnepanelen op het dak van VormingPlus.

Voortaan is het Rikolto. Vredeseilanden maakt noodzakelijke keuze duidelijk om relevant te blijven en rol te spelen in de broodnodige wereldwijde transitie naar een duurzame voedseleconomie. Succes is gewenst maar niet gegarandeerd.

In tal van verenigingen zijn vele mensen verantwoordelijk voor het geldbeheer. Meestal kan dat geld duurzamer worden ingezet of geïnvesteerd. Om daarbij te helpen, is er nu een handige gratis brochure, hier te downloaden. Er is ook een gedrukte bruchure, eveneens gratis, enkel de verzendingskosten zijn te betalen.

De vroegere economische machtswissels, van Amsterdam naar Groot-Brittannië en vervolgens de VS, gingen gepaard met hevige crises. Dat levert een belangrijk gezichtspunt om naar de schuldopbouw te kijken in de nog altijd dominante VS en het opkomende China. En een prangende vraag: hoe beschermt de rest van de wereld zich?

Om goed te blijven leven, moeten we snel naar een stationaire economie die de draagkracht van de aarde niet overschrijdt. Maar na tientallen jaren is het economische verhaal van transitiewetenschappers nog steeds héél onaf. Ze blijven ons vele antwoorden schuldig.

Nu al moeten overheden hun inwoners in laaggelegen gebieden vertellen tegen welke stijging van de zeespiegel hun woongebieden zijn bestand of zullen worden beschermd: twee meter?

Bij de Europese Commissie rijpt het besef dat we eindelijk ook de nadelen van globalisering  moeten aanpakken. Ze schept echter enkel de illusie van een derde weg tussen wilde globalisering en uitzichtloos protectionisme. Wie aandachtig leest, vindt die weg helemaal niet.

In een wereld die vele boeren tot wanhoop drijft, hebben burgers sleutels in handen om voedsel milieuvriendelijk te laten produceren en boeren daarvan fatsoenlijk te laten leven. Zo kopen Fransen boerderijen en grond voor duurzame landbouw.

Ook al lijken de veel gebruikte begrippen transitie en ontwikkeling vaak tot heel aparte werelden te behoren, ze zijn sterk verwant.